Με αφορμή τις πρόσφατες πυρκαγιές υπαίθρου που προκάλεσαν μεγάλες απώλειες σε σημαντικά δασικά οικοσυστήματα, στην πρωτογενή παραγωγή, σε οικισμούς και λοιπές υποδομές, πλήττοντας την τοπική οικονομία των περιοχών που κάηκαν, ανοίγει εκ των πραγμάτων η συζήτηση μεταξύ ειδικών και μη για το τι δεν πήγε καλά τη φετινή χρονιά και αν πράγματι αιτία του κακού είναι οι ακραίες θερμοκρασιακές συνθήκες που επικράτησαν το προηγούμενο διάστημα.
Ασφαλώς οι καιρικές συνθήκες και ιδίως οι υψηλές θερμοκρασίες και η μεγάλη ένταση ανέμων, που επικρατούσαν αλλά και η γενικότερη εικόνα εγκατάλειψης της υπαίθρου που στη χώρα μας αποτελεί ένα «μωσαϊκό» χρήσεων γης, στο οποίο συνυπάρχουν δάση, ακαθάριστες αγροτικές εκτάσεις και οικοπεδικοί χώροι, δίπλα σε κατοικημένες περιοχές (οικισμοί εκτός σχεδίου δόμηση) και δημιουργείται λόγω της αναπτυσσόμενης ετήσιας βλάστησης, ένα ακραία επικίνδυνο περιβάλλον για έναρξη πυρκαγιών, οι οποίες λόγω των προαναφερόμενων χαρακτηριστικών, παίρνουν γρήγορα διαστάσεις και είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
Εκτιμούμε ότι για να αντιμετωπίσουμε σε επίπεδο πρόληψης τις δασικές πυρκαγιές, δηλαδή για να λάβουμε μέτρα τα οποία θα περιορίσουν τον αριθμό των πυρκαγιών και τις εκτάσεις που καίγονται, θα πρέπει η πολιτεία να πάρει σήμερα αποφάσεις και να διαθέσει πόρους (ανθρώπινους και οικονομικούς) για να οργανώσει από τη μια πλευρά τις δασικές υπηρεσίες που έχουν την αρμοδιότητα πρόληψης, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να υλοποιήσουν σύγχρονα μοντέλα αειφορικής διαχείρισης των δασών, μέσω των οποίων θα μειωθεί η καύσιμη ύλη και θα εξασφαλίσουν την απασχόληση των παραδασόβιων πληθυσμών, αλλά και από την άλλη πλευρά, να διαθέσει τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους για τη διαχείριση των δασών σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα διαχείρισης, ώστε να λειτουργήσουν προσθετικά και ανταποδοτικά, επιστρέφοντας τελικά στα δάση για να υποστηρίξουν τη δασική ανάπτυξη και προστασία σε όλη τη χώρα.
Κλειδί για την επιτυχία ενός εθνικού συστήματος πρόληψης είναι η προστασία (διατήρηση) των δασών που για να επιτευχθεί απαιτείται η μείωση του αριθμού των πυρκαγιών και των προκαλούμενων από αυτές ζημιών και η αειφορική διαχείριση του δάσους που θα περιλαμβάνει την απομάκρυνση καυσίμου ύλης σύμφωνα με το ισχύον διαχειριστικό σχέδιο και την εξασφάλιση της δυνατότητας διηνεκούς παραγωγής υπηρεσιών και προϊόντων.
Είναι γνωστό ότι τα ελληνικά δάση καλύπτουν συνολικά περίπου 65 εκατ. στρέμματα, δηλαδή καταλαμβάνουν το 49,3% της έκτασης της χώρας. Το μισό περίπου αυτής της έκτασης (51,6%) καλύπτεται από ξυλοπαραγωγικά είδη, ενώ το υπόλοιπο 48,4% από είδη που δεν παράγουν εμπορεύσιμα προϊόντα ξυλείας (κυρίως αείφυλλα πλατύφυλλα).
Στα ξυλοπαραγωγικά είδη, το 57% της έκτασης αφορά πλατύφυλλα (με κυρίαρχα τα είδη δρυός) και το 43% κωνοφόρα είδη (κυρίως ελάτη, μαύρη πεύκη και θερμόβια κωνοφόρα).
Από τα στοιχεία των Δασικών Υπηρεσιών διαπιστώνεται ότι η παραγωγή ξυλείας βαίνει συνεχώς μειούμενη τις τελευταίες δεκαετίες. Από τις 600-650 χιλ. κυβικά μέτρα (κ. μ.) τεχνικής ξυλείας των αρχών τις δεκαετίας του 1990 μειώθηκε στα επίπεδα των 380-400 χιλ. κ. μ. στο τέλος της δεκαετίας του 2000. Αντίστοιχη μείωση εμφανίζει και η παραγωγή καυσόξυλων.
Συνεπώς, θα πρέπει να διερευνήσουμε σαν πολιτεία τρόπους ώστε τα δασικά οικοσυστήματα στη χώρα μας που σήμερα κινδυνεύουν ή καταστρέφονται από τις δασικές πυρκαγιές, να αποτελέσουν ένα βιώσιμο παραγωγικό και οικονομικό πόρο, συνδέοντας, σε επίπεδο δασικής πολιτικής, την φυτουγειονομική τους ασφάλεια και προστασία από τις πυρκαγιές, με την αειφόρο ανάπτυξή τους που θα περιλαμβάνει την όχι μόνο την παραγωγή τεχνικής ξυλείας και καυσοξύλων αλλά και αξιοποίηση της πλεονάζουσας βιομάζας από αυτά για λόγους προστασίας.
Καταλήγοντας εκτιμούμε ότι αν θέλουμε πραγματικά να προστατέψουμε τα δασικά οικοσυστήματα από τις δασικές πυρκαγιές ή τις λοιπές απειλές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να θέσουμε τα δάση υπό πλήρη διαχείριση σύμφωνα με τις αρχές της δασοπονίας και για το σκοπό αυτό θα πρέπει να ξαναδούμε τον επιστημονικό και διαχειριστικό ρόλο της Δασικής Υπηρεσίας δίνοντάς της τη δυνατότητα να ανταποκριθεί στο έργο αυτό ενισχύοντας την με τα απαραίτητα μέσα και προσωπικό.
Μια σύγχρονα οργανωμένη και αποτελεσματική Δασική Υπηρεσία θα μπορεί να έχει πιο ενεργή συμμετοχή στην οργάνωση και του επιχειρησιακού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών υπαίθρου, οι οποίες αφορούν ένα σύνολο χρήσεων γης που συνδέονται λειτουργικά η μια με την άλλη και φτάνουν από τα παραγωγικά διαχειριζόμενα δάση και τις προστατευόμενες περιοχές μέχρι τις υποβαθμισμένες δασικές ή χέρσες εκτάσεις, τις αγροτικές καλλιέργειες και τον αστικό ιστό (οικισμοί, εκτός σχεδίου δόμηση κλπ).
Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών θα πρέπει να τις «συγκρατήσουμε» επιχειρησιακά μέσα στα δάση, μακριά από τις πόλεις και τους οικισμούς και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την εμπλοκή της δασικής υπηρεσίας, η οποία θα αναλάβει το έργο αυτό αποκλειστικά στο χώρο ευθύνης της, με δικά της μέσα και προσωπικό το οποίο θα πρέπει να της διαθέσουμε.
Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να μην αφήνουμε στην κυριολεξία τα δάση να καίγονται κάθε καλοκαίρι δίνοντας άλλες προτεραιότητες.
Αυτός είναι και ο τρόπος για να βοηθήσουμε το Πυροσβεστικό Σώμα να ασχολείται απερίσπαστα και σίγουρα πιο αποτελεσματικά μόνο με τις πυρκαγιές που απειλούν οικισμούς και σπίτια .
* Νίκος Μπόκαρης, Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων – μέλος ΔΣ ΓΕΩΤ.Ε.Ε
