Όταν το 1994, ο νόμος 2190 επί υπουργίας Πεπονή, προχωρούσε στη συγκρότηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), που θα επόπτευε τις προσλήψεις στον δημόσιο τομέα, η Ελλάδα έκανε την πρώτη θεσμική τομή για τη δημιουργία ενός κράτους, που δεν θα αποτελούσε απλώς την «αντανάκλαση» της εκάστοτε κυβέρνησης.
Το εγχείρημα δεν πέτυχε αμέσως, τα «παραθυράκια» παρέμειναν, οι συμβασιούχοι και εποχικοί υπάλληλοι αποτελούσαν τον «αδύναμο κρίκο», οι μονιμοποιήσεις εκτός ΑΣΕΠ με διάφορους τρόπους για χρόνια συνεχίστηκαν.
Είχε γίνει, όμως, ένα πρώτο βήμα, που σε βάθος χρόνου θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός διαφορετικού δημόσιου τομέα. Η αλλαγή, που επέφερε ο νόμος Πεπονή αφορούσε έως σήμερα τη «βάση» του δημοσίου και όχι τη «κορυφή», όχι τις διοικήσεις δηλαδή, που συνέχισαν να αποτελούν το προνομιακό πεδίο του πολιτικού προσωπικού της χώρας, γεγονός, που όλους συνέφερε να συντηρούν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Όταν στις 28 Φεβρουαρίου εκτυλισσόταν η τραγωδία στα Τέμπη και το πρόσωπο ενός μοιραίου σταθμάρχη και η οδύσσεια μιας σύμβασης κυριαρχούσαν στην επικαιρότητα, στην πολιτική ατζέντα επανήλθε, με έναν εξαιρετικά βίαιο και αιματηρό τρόπο, ο όρος «διαχρονικές παθογένειες του κράτους».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεσμεύτηκε τότε, κατά την προεκλογική περίοδο, για βαθιές τομές και αλλαγές στη δομή του κρατικού μηχανισμού. Αυτή τη φορά, η κυβέρνηση επέλεξε να ξεκινήσει από την… κορυφή.
Ο νόμος του Υπουργείου Εσωτερικών για τον τρόπο επιλογής των διοικήσεων των δημόσιων φορέων αλλάζει τα έως σήμερα δεδομένα, καθώς προβλέπει μία διαδικασία, με «πρωταγωνιστή» το ΑΣΕΠ και παραχωρεί στον εκάστοτε υπουργό την τελική απόφαση, μέσα, όμως, από τα πρόσωπα, που θα έχουν επιλεγεί από την ανεξάρτητη αρχή.
Ο νόμος της Νίκης Κεραμέως αφορά σε 620 φορείς του Δημοσίου, που πλέον διαχωρίζονται σε οργανισμούς πανελλαδικής εμβέλειας, τοπικής εμβέλειας και στα νοσοκομεία, που αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία.
Θέτει συγκεκριμένα τυπικά προσόντα, που πρέπει να διαθέτουν οι υποψήφιοι, που αναλαμβάνουν τη διοίκησή τους -υποχρεωτικά πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και γνώση ξένης γλώσσας- ζητά από τους υποψηφίους να έχουν εκτός από σπουδές και εργασιακή εμπειρία, συναφή με το αντικείμενό τους, να έχουν δοκιμαστεί σε θέσεις ευθύνης, να διατηρούν επαφή με διεθνείς καλές πρακτικές.
Προβλέπει οι υποψήφιοι να υποβάλλονται σε δομημένα τεστ δεξιοτήτων, που θα αφορούν στην ικανότητα διαχείρισης μίας κρίσης και τις βασικές αρχές της διοίκησης, ενώ η διαδικασία θα καταλήγει για τους 7 από τους 15 επικρατέστερους με βάση τα κριτήρια του ΑΣΕΠ, στην προσωπική συνέντευξη από την Επιτροπή Επιλογής.
Η επιλογή θα αρχίσει ουσιαστικά από τις υποψηφιότητες, καθώς θα υπάρχουν τα λεγόμενα «on - off» κριτήρια, που θα πιστοποιούν αν κάποιος είναι κατάλληλος για τη θέση και πληροί βασικές προδιαγραφές και θα καταλήγει από το ΑΣΕΠ σε τρία πρόσωπα, ανάμεσα στα οποία θα επιλέγει ο εκάστοτε υπουργός, ο οποίος φέρει και την πολιτική ευθύνη.
Σε μια προσπάθεια να απευθυνθεί στην αγορά και να προσελκύσει στελέχη του ιδιωτικού τομέα, η κυβέρνηση προχωρά, μάλιστα, στην αύξηση των αποδοχών των διοικητών στον μισθό του γενικού γραμματέα. Παράλληλα, όμως, θέτει και πλαίσιο απόδοσης, ανάλογο με τον ιδιωτικό τομέα.
Οι νέοι διοικητές θα πρέπει, μαζί με τους πολιτικούς προϊστάμενους, να καταρτίζουν ετήσια σχέδια δράσης με μετρήσιμους στόχους, να δεσμεύονται από συμβόλαια αξιολόγησης και με βάση αυτά θα αξιολογούνται ετησίως. Για όσους πετυχαίνουν και ξεπερνούν τους στόχους αυτούς, θα προβλέπεται πριμ παραγωγικότητας ή αντιθέτως η απομάκρυνσή τους, σε περίπτωση αποτυχίας.
Σε αυτή την περίπτωση, ο νόμος προβλέπει ότι ο Υπουργός είναι υποχρεωμένος να επιλέξει από τους δύο εναπομείναντες τους οποίους η ίδια Επιτροπή Επιλογής έχει προκρίνει, για τον διοικητή, που θα αναλάβει τη θέση.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για την καθιέρωση ενός αξιοκρατικού πλαισίου, που στεγανοποιεί τον κρατικό μηχανισμό «από γνωστές κομματικές παρεμβάσεις», παραδεχόμενος «αυτά γίνονταν από όλες τις κυβερνήσεις».
Έστειλε, όμως, κι ένα μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση, χαρακτηρίζοντας «ανάξια σχολιασμού» τα όσα διατυπώθηκαν περί επιλογής Διοικητών από το προσωπικό ή από τους συνδικαλιστές των δημοσίων φορέων.
Προτεραιότητα στην πλήρωση των θέσεων, θα έχουν οι διοικήσεις των νοσοκομείων, για τα οποία η προκήρυξη θα εκδοθεί πριν το τέλος του χρόνου, για το σύνολό τους, μειώνοντας πλέον και τη γραφειοκρατία, που απαιτεί η διαδικασία επιλογής διοικήσεων.
