Δεν ξέρω σε πόσους η εποχή μας και οι ενασχολήσεις της καθημερινότητας αφήνουν καιρό για διάβασμα λογοτεχνίας και μάλιστα βιβλίων πολυσέλιδων. Θα ήθελα ωστόσο να μοιραστώ με όλους την απόλαυση που μου προκάλεσαν δύο μυθιστορήματα που πρόσφατα διάβασα…
1. Μάιρας Παπαθανοσοπούλου, Τα παιδιά της σιωπής, Εκδόσεις Πατάκη, 2022.
Η Μάιρα Παπαθανοσοπούλου έγινε ευρύτατα γνωστή χάρη στην τεράστια κυκλοφοριακή επιτυχία του βιβλίου «Ο Ιούδας φιλούσε υπέροχα», το οποίο –με την εύκολη και σπαρταριστή γραφή του- έφερε πληθωρικά και ασυγκράτητα γέλια στα χείλη των αναγνωστών, πραγματικές στιγμές ψυχικής ευφορίας για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων, και έστρεψε στην ανάγνωση ανθρώπους ελάχιστα εθισμένους σε κάτι τέτοιο.
Στη συνέχεια η συγγραφέας στράφηκε σε κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί πιο «ποιοτική λογοτεχνία» με αρκετά έργα, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν δύο –«Η ιεραποστολή στάση» και το πολύ πρόσφατο «Τα παιδιά της μεγάλης σιωπής»- που συνδέονται από το κοινό τους πολιτικογεωγραφικό πλαίσιο: Το Ανατολικό Βερολίνο της κομμουνιστικής περιόδου.
Το πρώτο, με θαυμάσια παρουσίαση του κοινωνικού και πολιτικού φόντου της ανατολικογερμανικής πρωτεύουσας λίγο πριν από το γκρέμισμα του τείχους και τη συνακόλουθη κατάρρευση του καθεστώτος (είχα βρεθεί εκεί τη συγκεκριμένη περίοδο και πραγματικά εντυπωσιάστηκα από την επιτυχημένη μεταφορά από τη συγγραφέα του κλίματος της εποχής) εστιάζει στην ανθρώπινη και ερωτική ενηλικίωση μιας ελληνίδας φοιτήτριας οδοντιατρικής στο πανεπιστήμιο της πόλης, την οποία ενηλικίωση με τις αναπόφευκτες ψυχοσυναισθηματικές δονήσεις παρουσιάζει με τρόπο πραγματικά υπέροχο. Ακόμη θυμάμαι την απόλαυση που μου προκάλεσε αυτό το βιβλίο.
Το δεύτερο που μόλις κυκλοφόρησε –και δεν αποκλείεται να αποτελεί τον ενδιάμεσο κρίκο μιας σχετικής τριλογίας-, οπωσδήποτε ποιοτικά εφάμιλλο προς το προηγούμενο, περιγράφει τη ζωή, κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, στη χώρα αυτή του εφαρμοσμένου «κομμουνιστικού παράδεισου» ενός ελληνόπουλου με κάποια σωματική αναπηρία, ενός παιδιού που δεν υπήρξε ακριβώς προϊόν του παιδομαζώματος, αλλά κάτι ανάλογο:
Η μητέρα του, σε τεράστια ανέχεια, ολοσχερώς αβοήθητη και με σύνδρομο επικείμενου θανάτου πείστηκε από τον κομμουνιστή ινστρούχτορα του χωριού της και του το παραχώρησε, προκειμένου αυτό στη χώρα του προορισμού του να βρει «στον ήλιο μοίρα».
Η «ψυχοενδοσκόπηση» της συγγραφέως σε ένα τέτοιο ξεριζωμένο από το περιβάλλον του εφηβάκι, ένα παιδί με τόσες ιδιαιτερότητες, είναι πραγματικά συγκλονιστική, όπως και η περιγραφή της σχέσης του με τις διάφορες «θετές οικογένειες» που απέκτησε στην πορεία και παραμονή του στη συγκεκριμένη χώρα.
Μολονότι, δε, προς το τέλος δίνει και μια ενδιαφέρουσα πολιτικοκατασκοπευτική προέκταση στο έργο –η οποία θεωρώ βέβαιο πως θα συναρπάσει πολλούς από τους αναγνώστες του κειμένου-, προσωπικά θεωρώ αυτή την ψυχολογική προσέγγιση του πρωταγωνιστή και του περιβάλλοντός του ως το μεγάλο, το ασύγκριτο πλεονέκτημα του θαυμάσιου αυτού μυθιστορήματος.
2. Ισίδωρος Ζουργός, Περί της εαυτού ψυχής, Εκδόσεις Πατάκη, 2022.
Στο νέο του αυτό πόνημα, πιο ογκώδες ίσως από κάθε προηγούμενο, ο καταξιωμένος και πάντα ποιοτικός συγγραφέας, μέσα από τη ζωή ενός αντιγραφέα κειμένων, δίνει μια ανάγλυφη εικόνα της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας του Βυζαντίου επί μερικές δεκαετίες στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας της εποχής μας.
Η περιγραφή της προσωπικής διαδρομής του ήρωα του έργου είναι πραγματικά συναρπαστική, με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να το ρουφάει κυριολεκτικά με κομμένη την ανάσα, έστω και αν η πλοκή δεν σφραγίζεται από μεγάλες και δραματικές ανατροπές, αλλά ακολουθεί μάλλον ευθύγραμμη πορεία.
Οπωσδήποτε πάντως, όπως και στα περισσότερα από τα προηγούμενα πονήματα του συγγραφέα –εν προκειμένω περισσότερο από τα προηγούμενα, δεδομένου πως υπάρχει εκπληκτικά επιτυχής αξιοποίηση της βυζαντινής γλώσσας και των ιδιωματισμών που τη χαρακτηρίζουν- η πιο μεγάλη αρετή του έργου είναι ο γλωσσικός του πλούτος, συνδυαζόμενος με ακρίβεια και κυριολεξία, κάτι βέβαια που προσθέτει στην απόλαυση την οποία ο μύθος προσφέρει στον αναγνώστη.
Προσωπικά, δεδομένου πως το αμέσως προηγούμενο έργο του, «Οι ρετσίνες του βασιλιά» -το οποίο πάντως πολλοί και έμπειροι αναγνώστες είχαν βρει εξαιρετικό- εμένα με είχε αγγίξει λιγότερο, με το «Περί της εαυτού ψυχής» ξαναβρήκα τον Ζουργό που λατρεύω και θεωρώ πως είναι τουλάχιστον ένας εκ των κορυφαίων λογοτεχνών της γενιάς του.
* Ο Θανάσης Διαμαντόπουλος είναι συγγραφέας του βιβλίου «Ο Εθνικός Διχασμός και η κορύφωσή του. Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ 'ΕΞΙ'. Εξιλασμός ή δικαστικός φόνος;», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη
