«Μου είπαν να γράψω κάτι για τη δουλειά μου. Δεν έγραψα ποτέ γι’ αυτήν. Έχω κάνει όμως πάρα πολλές σκέψεις πάνω σ’ αυτό το δύσκολο θέμα: την Τέχνη. Νομίζω πως το κυριότερο είναι να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου. Να δίνω στα αντικείμενα με γενναιότητα τα σχήματα που μου υποβάλλει η δική μου προσωπική αισθητική αντίληψη για τις φόρμες ή τα χρώματα, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία μου» είχε σημειώσει τον Νοέμβριο του 1956 η γλύπτρια και πρωτοπόρος της ελληνικής μεταπολεμικής τέχνης, Άλεξ Μυλωνά (Νοέμβριος, 1920-2016), που είχε αρχίσει να δημιουργεί προτού ξεκινήσει στις σπουδές της στη Σχολή Καλών Τεχνών (Αθήνα), στο εργαστήριο του Μιχάλη Τόμπρου, και δεν σταμάτησε να δημιουργεί επί περίπου μισό αιώνα.
Έμελλε, με τη σειρά της, να υποδεχτεί και να φιλοξενήσει τις δημιουργίες άλλων καλλιτεχνών, ιδρύοντας το μουσείο που φέρει το όνομά της στην περιοχή του Ψυρρή, στο Θησείο, ως έναν πυρήνα για τη σύγχρονη γλυπτική, την έρευνα και την ανάδειξη νέων καλλιτεχνών. Καρπός χρόνιας ενασχόλησης και επιμέλειας, το Μουσείο Άλεξ Μυλωνά άνοιξε τις πύλες του το 2004, προκύπτοντας από την ενοποίηση δύο σπιτιών – ενός νεοκλασικού του 1920 και ενός δείγματος αγροτικής κατοικίας του 19ου αιώνα.
Πρώτη έκθεσή του μία αναδρομική του μέχρι τότε έργου της Άλεξ Μυλωνά, δεύτερη αναδρομική το 2019, και επί του παρόντος μία ακόμη που αναφέρεται στο έργο της, υπό τον τίτλο «Άλεξ Μυλωνά – Δια χειρός», και υπό την επιμελητική ματιά της ιστορικού τέχνης Κατερίνας Σύρογλου.
To MOMus - Μουσείο Άλεξ Μυλωνά. Πηγή φωτ.: Facebook/ MOMus - Μουσείο Άλεξ Μυλωνά / Museum Alex Mylona
«Εστιάζουμε ξανά στη γλυπτική της, παρουσιάζοντας και ορισμένα δείγματα από τα πρώτα της σχέδια και ζωγραφικά έργα στα οποία επιστρέφει (κυρίως στη ζωγραφική) στα τελευταία της έργα. Όλα είναι εξ ίσου γεωμετρικά, κοινός τους άξονας ο άνθρωπος και η γυναίκα», όπως αναφέρει στο Liberal η Κατερίνα Σύρογλου, απαντώντας μου ότι τα έργα τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό, στο πλαίσιο της έκθεσης «Άλεξ Μυλωνά – Δια χειρός» είναι τα περισσότερα σχέδια τα οποία «τα βγάλαμε από το συρτάρι. Πολύχρωμα, από τη δεκαετία του ’40, επικεντρωμένα στον άνθρωπο. Εκκινεί πιο ρεαλιστικά, παράλληλα βέβαια και με τα σχέδιά της δημιουργεί πιο σχηματοποιημένα έργα και έτσι προχωρά».
Άλεξ Μυλωνά, «Γυναίκα με άρπα» (1956, υδατογραφία και τέμπερα, 29,5Χ38,5 εκ.), MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά. Πηγή φωτ.: MOMus
Επισκέπτες και «φίλοι» του ΜΟΜus - Μουσείο Άλεξ Μυλωνά γνωρίζουν ότι αντιπροσωπευτικά γλυπτά του corpus της Μυλωνά εκτίθενται στο δεύτερο (και τελευταίο) όροφο του μουσείου, στη μόνιμη συλλογή του, και συνδιαλέγονται με τις περιοδικές εκθέσεις. Για τις ανάγκες της έκθεσης «Άλεξ Μυλωνά – Δια χειρός», που έργα της καταλαμβάνουν όλο το κτίριο, μετακινήθηκαν χωροταξικά για να υπάγονται στην ιστορική διαδρομή. «Με την παρούσα έκθεση έγινε και μία προσπάθεια να δούμε αλλιώς το χώρο» μου αναφέρει η Κατερίνα Σύρογλου.
Στους ορόφους του μουσείου, λόγια της Άλεξ Μυλωνά από αρχειακό υλικό όπως εκδόσεις, συνεντεύξεις και δικές της σημειώσεις – λ.χ. η φράση «πρωταρχικό ρόλο παίζει η σύνθεση, το ένστικτο υπήρξε πάντα κινητήριος δύναμη» σε έναν από τους τοίχους – συνθέτουν μαζί με έργα της από όλες της περιόδους δημιουργίας της, την προσωπικότητά της. Τη ζωή και την τέχνη της αντανακλούν η εμπειρία της γυναικείας χειραφέτησης, η ελευθερία επιλογών, η ανεξαρτησία, το θάρρος και η επιμονή παρά τις όποιες αντιξοότητες, ο ενθουσιασμός και η ακατάπαυστη προσπάθεια. Κι όλα αυτά, με κυρίαρχα υλικά το μάρμαρο, το μέταλλο και το χαρτί· το τελευταίο άλλοτε «ντυμένο» με μαύρο χρώμα, άλλοτε πολύχρωμο.
Λήψη της έκθεσης «Άλεξ Μυλωνά – Δια χειρός» @Νεκταρία Μαραγιάννη
Το κοινό που επισκέπτεται την έκθεση διακρίνει την καλλιτεχνική πορεία της Μυλωνά μέσα από κάποια από τα έργα-σταθμούς της: η στοχαστική και εσωστρεφής καμπυλότητα της «Μητρότητας» (1942), η συμπαγής πέτρινη «Αμαζόνα» (1953), η σταυρική, τραγική κραυγή της «Μήδειας» και η ρυθμική «Μπεριόσκα-Ρωσικός χορός» (1957), η «Γέννηση της Αφροδίτης» (1960) από σφυρήλατο σίδερο, βαμμένο μαύρο, με την αυστηρή ακινησία, την μετωπικότητα και τις αιχμηρές απολήξεις που υψώνεται σαν αρχαϊκό σύμβολο, οι «Προτάσεις για Αρχιτεκτονική» (1976) με τους γλυπτικούς πειραματισμούς της για τον δημόσιο χώρο, τα δύο λιτά και σιωπηλά γλυπτά, η δωρική μαρμάρινη «Κόρη» (1997) ζευγαρωμένη με τον «Κούρο» (1997). Τα δύο τελευταία γλυπτά, στην ταράτσα του μουσείου.
Ανάμεσα στο γλυπτά, τα σχέδια και τα ζωγραφικά, το κοινό μπορεί να σταθεί σε μία προθήκη και να «σκύψει» στα μύχια των σκέψεων της Μυλωνά, διαβάζοντας, από το σημειωματάριό της, σκέψεις της κατά το ταξίδι της στη Βενετία για την 30η Μπιενάλε της Βενετίας (1960), στην οποία συμμετείχε μαζί με τους Γιάννη Σπυρόπουλο, Αλέκο Κοντόπουλο, Λάζαρο Λαμέρα και Ευθύμη Παπαδημητρίου. Στην ίδια προθήκη, ένας κατάλογος της ελληνικής συμμετοχής στη Μπιενάλε Βενετίας, καθώς και ένας κατάλογος που είχε εκδώσει η Άλεξ Μυλωνά για τη δική της δουλειά στη Μπιενάλε, μεταξύ άλλων.
Η Άλεξ Μυλωνά στο εργαστήριό της με το έργο της «Γέννηση της Αφροδίτης», 1960. Φωτ. Μάκης Σκιαδαρέσης. Πηγή φωτ.: MOMus
Η «Άλεξ Μυλωνά – Δια χειρός» συστήνει εκ νέου την Άλεξ Μυλωνά στο κοινό, αναδεικνύει τη συνέπεια που είχε η παρουσίαση του έργου της τόσο σε ατομικές όσο και σε ομαδικές εκθέσεις, πώς έχουν μετουσιωθεί συναισθήματα και καταστάσεις μιας και είχε βιώσει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μία έκθεση συμβολική καθώς είναι η πρώτη της σειράς εκθέσεων – αφιερώματος με τίτλο «Τέσσερις Καλλιτέχνιδες, Τέσσερις Στάσεις», όπου πρωταγωνιστούν γυναίκες εικαστικοί και γυναίκες επιμελήτριες.
Σκέφτομαι ότι είναι η Άλεξ Μυλωνά είναι η μητέρα του κτιρίου, το οραματίστηκε και είναι η αρχή του. Ως μητέρα του κτιρίου και γυναίκα αγκαλιάζει νοητά, στο πλαίσιο του αφιερώματος, τις υπόλοιπες γυναίκες – καλλιτέχνες, κάθε μία από τις οποίες εγείρει προβληματισμούς, αναδεικνύει διαφορετικά καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά και πολιτισμικά συγκείμενα.
Η έκθεση «Άλεξ Μυλωνά – Δαι χειρός» ολοκληρώνεται στις 9 Ιουνίου. Ακολουθούν, διαδοχικά, εκθέσεις των Ira Waldron (20 Ιουνίου - 30 Αυγούστου 2024), Στεφανίας Στρούζα (12 Σεπτεμβρίου - 13 Οκτωβρίου 2024) και Ράνιας Εμμανουηλίδου (24 Οκτωβρίου 2024 - Ιανουάριος 2025).
Η Άλεξ Μυλωνά στο Μουσείο δίπλα στο έργο της «Ο ήλιος ταξιδεύει τη νύχτα» (1991), 2004. Φωτ. Νίκος Μάρκου. Πηγή φωτ.: MOMus
MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά (Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, Αθήνα). Μέρες & ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 11:00-19:00, Πέμπτη: 11:00-22:00, Δευτέρα κλειστά. E-mlail: [email protected] / τ. 210 3215717
Κεντρική φωτ.: Η Άλεξ Μυλωνά στο ατελιέ της, 1960. Φωτ. Μάκης Σκιαδαρέσης. Πηγή φωτ.: MOMus
