Σημαντικά και πλούσια είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία ήλθαν στο «φώς» κατά την σταδιακή αποκάλυψη του ανακτορικού κέντρου των Χανίων και της Κυδωνίας των μινωικών και κρητομυκηναϊκών χρόνων, συμπεριλαμβανομένου ενός θησαυρού 33 αργυρών νομισμάτων κυρίως του 4ου αι. πΧ.
Η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο στον Λόφο Καστέλλι στην Παλαιά Πόλη των Χανίων, και αποτέλεσε συνέχεια της έρευνας της Διευθύντριας Συστηματικών Ανασκαφών στον λόφο Καστέλλι Χανίων και Επίτιμης Γενικής Διευθύντριας Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Μαρίας Βλαζάκη.
Όσο για τα νομίσματα, βρίσκονται σε στάδιο καθαρισμού και συντήρησης αλλά στα περισσότερα οι απεικονίσεις είναι πολύ ευκρινείς. Μέχρι στιγμής, αναγνωρίζονται κοπές τουλάχιστον 13 πόλεων: Κυδωνίας («ψευδοαιγινήτικα»), Απτέρας, Πολυρρήνιας, Φαλάσαρνας, Ελεύθερνας, Ραύκου, Τυλίσου, Κνωσού, Γόρτυνας, Φαιστού, Λύττου, Πραισού και Ιτάνου.
Ενδεχομένως να πρόκειται για πρόκειται για ιδιωτική αποθησαύριση που σημαίνει συγκέντρωση πλούτου από δραστηριότητες σε όλο το νησί και απόκρυψη αξιοσημείωτου ποσού λόγω έκτακτης ανάγκης.
Τα παραπάνω αναφέρει η ΕΡΤ επικαλούμενη την έκθεση της Μαρίας Βλαζάκη.
Σε αυτήν, η κα. Βλαζάκη αναφέρει ότι κατά την έρευνα του 2022, ήρθαν στο «φώς» δύο ακόμη βάσεις ξύλινων κιόνων που συμπληρώνουν ως ένα βαθμό τη διπλή κιονοστοιχία του μεγάλου υπόστυλου χώρου – αίθουσας του 14ου και 13ου αι. π.Χ., η οποία αναδύεται σταδιακά με την πορεία της ανασκαφής.
Ενώ, ενδείξεις ότι πιθανώς να υπήρχε και τρίτη κιονοστοιχία προς τα ανατολικά τονίζουν ακόμη περισσότερο την σπουδαιότητα του χώρου.
Κινητά ευρήματα
Σύμφωνα με την έκθεση της Μαρίας Βλαζάκη, ανάμεσα στα κινητά ευρήματα συγκαταλέγεται ένα πήλινο δισκίο με ιδεόγραμμα της Γραμμικής Α' γραφής χαραγμένο στην επίπεδη επιφάνεια, το οποίο εικονίζει πολεμιστή με ασπίδα, και πέντε αποτυπώματα σφραγίδας στην περιφέρειά του με παράσταση δύο βουκρανίων.
Όμοια δισκία υπάρχουν στο αρχείο Γραμμικής Α' γραφής της οδού Κατρέ και ασφαλώς σχετίζονται με συγκεκριμένο πρόσωπο και συγκεκριμένα προϊόντα που διακινούνταν στο μινωικό ανάκτορο του 15ου αι. π.Χ.
Αναλύσεις
Στη φάση αυτή ολοκληρώθηκαν και αναλύσεις για έλεγχο aDNA του σκελετικού υλικού νεαρής γυναίκας της ανασκαφής «Κατρέ 1» αλλά και ατόμων από τάφους της Κυδωνίας της ίδιας περιόδου.
Από τις αναλύσεις προέκυψε ότι κατά το β’ μισό του 14ου και τον 13ο αι. οι κάτοικοι της Κυδωνίας παρουσιάζουν ανάμειξη τοπικής και «εισερχόμενης» από την ηπειρωτική Ελλάδα γενετικής παραλλαγής.
