«Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι όλα όσα έχουμε, ό,τι πιο σημαντικό» μου είχε πει πριν από περίπου έναν χρόνο η Ισραηλινή σκηνοθέτις Χαντάς Μπεν Αρόγια σε μία μικρής διαρκείας συζήτηση για τη θεματολογία των ταινιών της. Ανακάλεσα τη φράση της με αφορμή τη θέαση της ταινίας «Περασμένες ζωές» (Past Lives) που αποτελεί το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Σελίν Σονγκ. Δεν μπορώ να μην προσάψω στην ταινία τους χαρακτηρισμούς της ρομαντικής, ειλικρινούς και συγκινητικής, θα ήταν επίσης άδικο να μην αναφερθώ στην ποιητικότητα των πλάνων της, στην οξυδερκή χρήση της κάμερας με πλάνα κυρίως μεσαία και κοντινά, ώστε σε καίρια σημεία το κοινό να μπορεί να συναισθανθεί τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν.
Αναμφίβολα, το πρώτο δείγμα ταινίας μεγάλου μήκους της Σονγκ θέτει στο επίκεντρο τον άνθρωπο και την ουσία της ύπαρξής του: τα συναισθήματά του, ικανά να τον υψώσουν ή να τον καταπατήσουν. Στα συναισθήματα και οι αποφάσεις που παίρνουμε στη ζωή και επηρεάζουν την ψυχή, τα λόγια που επιλέγουμε να χρησιμοποιήσουμε· αποφάσεις και λόγια που ζήτημα είναι εάν πραγματοποιούνται ή εκφέρονται στην ολότητά τους και τον αντίκτυπο που έχουν σε κάθε περίπτωση. «Μπορείς να τρέξεις μακριά από τα πάντα αλλά όχι από αυτά που έχεις μέσα σου. Τούτο το καράβι της φυγής είναι εντός μας και μόνο» όπως είχε γράψει ο Κώστας Καρυωτάκης.
Η φυγή είναι η κατάσταση εκείνη που ουσιαστικά «κινεί» τα γεγονότα στην ταινία. Η μετανάστευση μίας οικογένειας από την Νότια Κορέα στον Καναδά «σπα» το συναισθηματικό δεσμό ανάμεσα στη Να Γιανγκ (που μετακομίζει στον Καναδά) και στον Χάε Σουνγκ, δύο 12χρονων που «συναντιούνται» ξανά, διαδικτυακά, 12 χρόνια μετά και διά ζώσης 12 χρόνια μετά τη διαδικτυακή τους συνάντηση, η δε συνάντηση γίνεται σε μητροπόλη του δυτικού κόσμου
Εκείνη είναι πλέον συγγραφέας και ζει παντρεμένη στο Μανχάτταν, έχει αλλάξει το όνομά της σε Νόρα Μουν και απεκδυθεί αρκετών εκ των πεποιθήσεων της πατρίδας της, εκείνος ζει στην Ασία, διατηρεί τις πεποιθήσεις. Το αναφέρω, διότι ένα θέμα που επίσης θίγει η ταινία είναι το ζήτημα της ταυτότητας. Κατ' επέκταση, πώς και πόσο αυτή μεταβάλλεται βάσει νέων καταστάσεων.
Από την ταινία «Past Lives». Πηγή φωτ.: Thessaloniki International Film Festival
Τα μεσαία και κοντινά πλάνα της Σονγκ εκφράζουν μεν πώς νιώθουν οι πρωταγωνιστές της, υπογραμμίζουν επίσης το συναισθηματικό αδιέξοδο στο οποίο καθένα από τα δύο πρόσωπα βρέθηκε σε διαφορετική χρονική και χωρική περίοδο. Το μυστήριο που διαπνέει την ταινία, το αλλιώτικο déjà vu είναι, στα κορεταικά, η λέξη: ιν-γιαν. Σημαίνει πρόνοια ή μοίρα, όπως ακούμε από την πρωταγωνίστρια. «Αν δυο ξένοι περπατήσουν στο δρόμο και τα ρούχα τους ακουμπήσουν τυχαία μεταξύ τους αυτό σημαίνει πως υπάρχουν 8.000 στρώσεις ιν γιουν μεταξύ τους», επεξηγεί.
Θα μπορούσε να είναι η «παρηγοριά» ή η «δικαιολογία» του άνδρα πρωταγωνιστή για τα συναισθήματά του για την παιδική του φίλη. Μέσω της γενικότερης στάσης του η σκηνοθέτις υπογραμμίζει ότι ναι μεν η ζωή κυλά και ο εαυτός καθενός προσπαθεί να προσαρμοστεί σε καθημερινά νέα δεδομένα, το ζήτημα έγκειται στο πώς είναι ο συναισθηματικός εαυτός. Καθότι, η συναισθηματική κατάσταση και η συντροφικότητα μπορεί να είναι η σταθερότητα των μετεχόντων προσώπων σε έναν ρέοντα κόσμο.
Η συνάντηση των δύο παλιών φίλων ανάμεσα στους χιλιάδες του Μανχάτταν, σε έναν διαφορετικό κόσμο από όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, είχε μεν στοιχεία από την άλλοτε ζωή τους –η συνάντηση έγινε μπροστά από γλυπτό σε πάρκο, αμφότεροι έκαναν μορφασμούς μπροστά από ένα γλυπτό στο πρώτο τους ραντεβού όταν ήταν παιδιά– αλλά και πολλά από τη νέα ζωή τους, με τους ίδιους να είναι πλέον μέρος ενός νέου κόσμου όπου το παρελθόν διαχωρίζεται από το παρόν αλλά ενίοτε συνομιλεί.
Το παρόν άλλωστε εμπεριέχει μέρος του παρελθόντος, η σημείωση της Σονγκ είναι η αποδοχή της πραγματικότητας, ειδεμή επί των σχέσεων των ανθρώπων.
Κεντρική φωτ.: Από την ταινία «Past Lives» (η ταινία είχε «ανοίξει» τις Νύχτες Πρεμιέρας 2023). Πηγή φωτ.: Kodak Motion Picture Film
