Από το Λούβρο μέχρι τα Μουσεία του Βατικανού και την Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης στην Ουάσινγκτον, το Μουσείο Τέχνης στη Φιλαδέλφεια, την Tate με τα τέσσερα παραρτήματα και πολλά άλλα γυναίκες παίρνουν τη σκυτάλη από τους άνδρες στη θέση της διεύθυνσης, την τελευταία πενταετία.
Αυτό έγινε γνωστό, μεταξύ άλλων, στην εκδήλωση «Η παρουσία των γυναικών στο πολιτικό γίγνεσθαι: Προκλήσεις και Προοπτικές» την οποία διοργάνωσε (11/3) το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Εστιάζοντας στις γυναίκες στη διπλωματία, την εκπαίδευση, την τέχνη και τη λογοτεχνία.
Αναφορικά με τις γυναίκες στη διπλωματία οι γυναίκες διπλωμάτες που έχουν θέση ευθύνης στην Κεντρική Υπηρεσία αντιστοιχούν σε ποσοστό 49%, όπως προκύπτει από στοιχεία που δείχνουν ότι ο χώρος στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών δεν είναι ανδροκρατούμενος, όπως παρουσίασε στην εκδήλωση η πρέσβης, επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας στην Πρίστινα, Ελένη Βακάλη.
Το 1980 από τα 354 άτομα που απάρτιζαν το διπλωματικό προσωπικό του Yπουργείου Εξωτερικών, μόνον τα 15 ήταν γυναίκες, δηλαδή το 4%. Το 2022, 42 χρόνια αργότερα το ποσοστό αυτό σχεδόν δεκαπλασιάστηκε και ανέρχεται στο 37%.
Όπως η κα. Βακάλη υπογράμμισε, οι νεότερες γενιές γυναικών διπλωματών εξελίσσονται επαγγελματικά σε ένα περιβάλλον, στο οποίο δεν αισθάνονται μειοψηφία, επισημαίνοντας ότι το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ουδεμία προνομιακή μεταχείριση επεφύλασσε ή επιφυλάσει στη βάση του φύλου.
Ιδιαίτερη μνεία έκανε στον όρο «φεμινιστική διπλωματία» ή «φεμινιστική εξωτερική πολιτική», μία δυναμική προσέγγιση, που αφορά, όπως εξήγησε, την αντίληψη μιας εξωτερικής πολιτικής που όχι μόνον θα θέτει τα δικαιώματα και τις προοπτικές των γυναικών στο επίκεντρο της ασκούμενης διπλωματίας προς όφελος όλων, αλλά θα είναι ταυτόχρονα απομακρυσμένη από την αντιπαράθεση και θα προσανατολίζεται στον διάλογο, τη συνεργασία, τη συμμετοχή και την ειρήνη.
Περισσότερες γυναίκες σε θέσεις ευθύνης σε μουσεία ανά τον κόσμο
Περισσότερες γυναίκες κατέχουν θέσεις ευθύνης σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, την τελευταία πενταετία. Κάτι που δεν ίσχυε σε μεγάλο βαθμό, καθώς, οι γυναίκες δεν είχαν ποτέ ίση μεταχείριση στον κόσμο της τέχνης και των μουσείων και για πολλά χρόνια περιορίζονταν σε θέσεις που σχετίζονταν με την εκπαίδευση ή με την υποστήριξη της έρευνας, υπογράμμισε η Αθηνά Παυλίδου, φιλόλογος-μουσειολόγος, διευθύντρια του ΙΜΜΑ.
Στην τελευταία πενταετία, όλο και περισσότερες γυναίκες αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης σε Μουσεία σε όλο τον κόσμο. Από τον Λούβρο μέχρι τα Μουσεία του Βατικανού και την Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης στην Ουάσινγκτον, το Μουσείο Τέχνης στη Φιλαδέλφεια, την Tate με τα τέσσερα παραρτήματα και πολλά άλλα γυναίκες διευθύντριες παίρνουν τη σκυτάλη από τους άνδρες, τόνισε η κ. Παυλίδου.
Ένα ιστορικό ορόσημο, όπως ανέφερε, αποτέλεσε ο διορισμός της Laurence des Cars ως προέδρου - διευθύντριας του Λούβρου το 2022. Το Μουσείο με τις περισσότερες επισκέψεις στον κόσμο είχε μία γυναίκα υπεύθυνη για πρώτη φορά από την ίδρυσή του, το 1793, συμπλήρωσε.
Στην Ελλάδα, όπως υπογράμμισε, η κ. Παυλίδου, η συντριπτική πλειοψηφία των μουσείων της χώρας διοικείται από γυναίκες και στη Θεσσαλονίκη σχεδόν είναι ο κανόνας (Αρχαιολογικό, Βυζαντινό, Τελλόγλειο, Βαφοπούλειο, Εβραϊκό, MOMus, Λαογραφικό).
Γυναίκες που διεκδίκησαν το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση
Το 1884 η Σεβαστή Καλλισπέρη υπέβαλε αίτηση για να δώσει εξετάσεις στη Φιλοσοφική Σχολή. Της δόθηκε η άδεια και παρά το γεγονός ότι πέτυχε στις εξετάσεις, το Υπουργείο Παιδείας δεν της επέτρεψε τη φοίτηση, επειδή ήταν γυναίκα. Έτσι έγινε φοιτήτρια, αλλά όχι στην Ελλάδα, αλλά στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, τόνισε η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας, Σταυρούλα Μαυρογένη.
Η Σεβαστή Καλλισπέρη επέστρεψε στην Ελλάδα το 1891, διορίστηκε δασκάλα Γαλλικών στο Αρσάκειο και υπήρξε η πρώτη επόπτρια δημοτικών σχολείων, θέση που δημιουργήθηκε ειδικά για εκείνη, πρόσθεσε η κα. Μαυρογένη, η οποία αναφέρθηκε στη συμμετοχή των γυναικών στην εκπαίδευση και στην κοινωνική ζωή της χώρας.
Το Ελληνικό Πανεπιστήμιο απέκτησε την πρώτη του φοιτήτρια το 1890. Ήταν η Ιωάννα Στεφανοπούλου (ή Στεφανόπολι) η οποία φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή, παρά τις αντιδράσεις του Πρύτανη του Πανεπιστημίου και την επιστολή που απέστειλε στο Υπουργείο Παιδείας διαμαρτυρόμενος «δια την ανάμειξιν των φύλων..»
Δύο χρόνια αργότερα, όπως σημείωσε η κα. Μαυρογένη, το 1892 οι πρώτες φοιτήτριες της Ιατρικής Σχολής ήταν οι αδερφές Αλεξάνδρα και Αγγελική Παναγιωτάτου οι οποίες φοίτησαν με άριστα μετά από τετραετείς σπουδές. Η Αγγελική Παναγιωτάτου έγινε η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής.
Η Φλωρεντία Φουντουκλή ήταν η πρώτη Ελληνίδα που σπούδασε Μαθηματικά στη νεότερη Ελλάδα, εγγράφηκε το 1892 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αποφοίτησε το 1898 και η αδερφή της Μαριάννα Φουντουκλή ήταν η πρώτη φοιτήτρια που έγινε δεκτή στο Τμήμα Φυσικής.
«Πρόκειται φυσικά για εξαιρέσεις της εποχής, για τις ελάχιστες γυναίκες που είχαν και την οικονομική επιφάνεια και την οικογενειακή υποστήριξη ώστε να διεκδικήσουν μία πιο ισότιμη θέση στη δημόσια σφαίρα ξεκινώντας από το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση, επισήμανε η κ. Μαυρογένη τονίζοντας ότι άνοιξαν τον δρόμο για την αναμόρφωση της μέσης εκπαίδευσης και τη δημιουργία δευτεροβάθμιων σχολείων και για τα κορίτσια.
Οι αμοιβές των γυναικών συγγραφέων σε σχέση με των ανδρών είναι χαμηλότερες, οι διεκδικήσεις τους πέφτουν στο κενό. Οι εκδότες σίγουρα θα δώσουν περισσότερη σημασία σε έναν άνδρα συνάδελφο που θα πάει να διεκδικήσει μία καλύτερη οικονομική συμφωνία, τόνισε η Κατερίνα Τζαβάρα, συγγραφέας - παιδαγωγός, υπεύθυνη στα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΙΜΜΑ.
Ανέφερε ακόμη ότι οι περισσότεροι κριτικοί και ερευνητές της ελληνικής λογοτεχνίας είναι άντρες, και επισήμανε την απουσία από τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία του ρόλου της Καλλιρόης Παρρέν, η οποία με την Εφημερίδα των Κυριών και την ίδρυση του Λυκείου Ελληνίδων συνέβαλε στη γραφή κειμένων.
Οι κοινωνικοί αγώνες των γυναικών για τη θεμελίωση των δικαιωμάτων τους, η καθημερινή προσπάθεια για να σταθούν επάξια τους πολλαπλούς σημαντικούς ρόλους, η πολυσήμαντη προσφορά τους αξίζουν περισσότερη δικαιοσύνη και ισότητα μακριά από προκαταλήψεις και ιδεοληψίες του παρελθόντος, υπογράμμισε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα η υφυπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων & Αθλητισμού, Ζέτα Μακρή.
Οι επιτυχίες που σημειώνουν οι γυναίκες είναι θέμα αφοσίωσης και όχι θέμα τύχης, είπε η κ. Μακρή προσθέτοντας ότι η ολοένα αυξανόμενη εκπροσώπηση των γυναικών σε υψηλές θέσεις και σε θέσεις ευθύνης δεν είναι θέμα αριθμών και ποσοστώσεων, αλλά θέμα ποιότητας και αξιοκρατίας.
«Σε κοινωνικό επίπεδο πρέπει να κάνουμε ακόμη πολλά βήματα προς αυτόν τον στόχο και πρέπει όλες οι γυναίκες να προχωρήσουμε ενωμένες αναγνωρίζοντας τη σημασία παρουσίας και δράσης ισχυρού νομικού δικτύου που προασπίζεται τα δικαιώματα των γυναικών» σημείωσε.
«Προς την ίδια κατεύθυνση η Παιδεία μπορεί και πρέπει να αναλάβει τη μεγάλη ευθύνη για να διαδραματίσει στο ακέραιο τον αναντικατάστατο ρόλο της στην καλλιέργεια του σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην εξάλειψη των ανισοτήτων, των αποκλεισμών και της έμφυλης βίας, στη συμπερίληψη των γυναικών και των κοριτσιών σε κάθε δραστηριότητα» επισήμανε. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Ιωάννα Δανδέλια.
