«Στόχος, ωστόσο, των βραβείων είναι να τιμήσουν στα πρόσωπα των βραβευμένων τις γλώσσες που εκπροσωπούν και κατά συνέπεια τις χώρες που τις ομιλούν, βραβεύοντας ανθρώπους με μακροχρόνια και ουσιαστική προσφορά σε αυτές. Και είναι η πρώτη φορά που η ελληνική γλώσσα συμπεριλαμβάνεται σε αυτά τα εξαιρετικής σημασίας βραβεία που προάγουν την κατανόηση ανάμεσα σε λαούς με διαφορετική γλώσσα και κουλτούρα. Η δε κατηγορία «Achievement» /Επίτευγμα, στην οποία διαγωνίστηκα καλύπτει το σύνολο του έργου ενός υποψηφίου, την συνεχή, πολύπλευρη και συνεπή παρουσία του/της στα Γράμματα».
Αποδίδοντας τα εύσημα στην Ελλάδα και την γλώσσα μας, η συγγραφέας και μεταφράστρια Πέρσα Κουμούτση, τιμήθηκε πρόσφατα με το διεθνές Βραβείο για τη Μετάφραση και τη Διεθνή Κατανόηση του διεθνούς οργανισμού Sheikh Hamad από το Κατάρ, ένα βραβείο από τα σημαντικότερα του αραβικού κόσμου.
Ετοιμάζοντας τις αποσκευές της για την 53η Διεθνή Έκθεση Καΐρου, όπου η Ελλάδα είναι τιμώμενη χώρα με άρτι μεταφρασμένο στα αραβικά το βιβλίο της «Αλεξανδρινές φωνές στη οδό Λέψιους» που εκδόθηκε από το Μεταίχμιο, μίλησε στο Liberal.gr για το βραβείο και τις εκλεκτικές λογοτεχνικές συγγένειες των δυο πατρίδων της (υπενθυμίζουμε ότι γεννήθηκε στο Κάιρο και θεωρείται η σημαντικότερη μεταφράστρια του Ναγκίμπ Μαχφούζ), καθώς και το Κέντρο Ελληνικής και Αραβικής Λογοτεχνίας & Πολιτισμού το οποίο δημιούργησε και διευθύνει.
«Ο Μαχφούζ έλεγε ότι πατρίδα δεν είναι ένα συγκριμένος τόπος με γεωγραφικά όρια αλλά οι κοινές μας αντιλήψεις με τους άλλους», η Πέρσα Κουμούτση μας υπενθυμίζει.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κυρία Κουμούτση, η χρονιά ξεκίνησε με εξαιρετικό τρόπο για σας. Ένα βραβείο από τα σημαντικότερα του αραβικού κόσμου, το διεθνές Βραβείο για τη Μετάφραση και τη Διεθνή Κατανόηση του διεθνούς οργανισμού Sheikh Hamad από το Κατάρ. Να πούμε τι σημαίνει αυτό το βραβείο για το έργο σας αλλά και για τη χώρα μας;
Πραγματικά ήταν εξαιρετικός ο τρόπος με τον οποίο ξεκίνησε η χρονιά, καθώς το βραβείο αποτελεί απερίφραστη αναγνώριση της δουλειάς μου σε διεθνές επίπεδο, όχι μόνο στη μετάφραση, αλλά κυρίως στον διαπολιτισμικό διάλογο που υπηρέτησα για περισσότερα από τριάντα χρόνια με συνέπεια. Στόχος, ωστόσο, των βραβείων είναι να τιμήσουν στα πρόσωπα των βραβευμένων τις γλώσσες που εκπροσωπούν και κατά συνέπεια τις χώρες που τις ομιλούν, βραβεύοντας ανθρώπους με μακροχρόνια και ουσιαστική προσφορά σε αυτές. Και είναι η πρώτη φορά που η ελληνική γλώσσα συμπεριλαμβάνεται σε αυτά τα εξαιρετικής σημασίας βραβεία που προάγουν την κατανόηση ανάμεσα σε λαούς με διαφορετική γλώσσα και κουλτούρα. Η δε κατηγορία «Achievement» /Επίτευγμα στην οποία διαγωνίστηκα καλύπτει το σύνολο του έργου ενός υποψηφίου, την συνεχή, πολύπλευρη και συνεπή παρουσία του/της στα Γράμματα.
- Στο μεταξύ, φέτος η Ελλάδα είναι τιμώμενη χώρα στην 53 Διεθνή Έκθεση Καϊρου και τα δημοσιεύματα για την Ελλάδα και την πνευματική της παραγωγή από την Αρχαιότητα ως σήμερα έχουν ήδη ξεκινήσει. Διπλή τιμή για την ελληνική λογοτεχνία αλλά και τα βιβλία σας, από την χώρα στην οποία γεννηθήκατε, η Αίγυπτος ήταν πάντα δίπλα δίπλα με τον ελληνισμό;
Η Αίγυπτος ήταν πάντα δίπλα στον Ελληνισμό. Από τον Ηρόδοτο υπάρχουν αναφορές στις σχέσεις ανάμεσα τους κι ας μην ξεχνάμε την ελληνιστική εποχή και τον πολιτισμό που ήκμασε στην Αλεξάνδρεια. Ενώ και η παρουσία των ελλήνων με τις πάμπολλες κοινότητες που αναπτύχθηκαν εκεί κατά τα τέλη του 19 αιώνα και του 20 έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις διαπολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στις δυο χώρες. Σε προσωπικό επίπεδο η Αίγυπτος, με τίμησε επανειλημμένως και σε πολλά επίπεδα γι' αυτό και η συγκίνηση μου είναι μεγάλη για αυτήν την ξεχωριστή συγκυρία.
- Ποια βιβλία σας έχουν ήδη μεταφραστεί στα αραβικά;
Κυκλοφορούν ήδη τα μυθιστορήματα μου, «Δυτικά του Νείλου», «Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ, στους δρόμους τους Καίρου», που εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Ψυχογιός και προσφάτως το μυθιστόρημα μου «Αλεξανδρινές φωνές στη οδό Λέψιους» που είχε εκδοθεί από το Μεταίχμιο. Και τα τρία αποτελούν, κατά κάποιον τρόπο, συνέχεια της λογοτεχνικής παράδοσης των Ελλήνων Αιγυπτιωτών συγγραφέων και επίσης προάγουν το διάλογο ανάμεσα στους δυο αυτούς πανάρχαιους πολιτισμούς, που γνώρισα, μελέτησα και υπηρέτησα όλα αυτά τα χρόνια. Θεωρώ ότι η λογοτεχνία, όπως η τέχνη γενικότερα, είναι ένα σπουδαίο εργαλείο που μπορεί να υπηρετήσει τα ανθρωπιστικά ιδεώδη και να κτίσει γέφυρες επικοινωνίας, φιλίας και κατανόησης.
- Βιβλία ελλήνων συγγραφέων στα ελληνικά;
Υπάρχουν αρκετά. Εκτός από τα έργα των μεγάλων Ελλήνων συγγραφέων: Καβάφης, Καζαντζάκης, Σεφέρης. Ελύτης, Τσίρκας κλπ οι Αιγύπτιοι εκδότες στρέφονται σιγά σιγά προς σύγχρονο ελληνικό βιβλίο. Έτσι ολοένα και περισσότεροι συγγραφείς μεταφράζονται πλέον στην αραβική γλώσσα, ενώ το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού υλοποιεί με μεγάλη επιτυχία το πρόγραμμα Greeklit του ΥΠΠΟ που θα φέρει ακόμα περισσότερους καρπούς στο πεδίο των λογοτεχνικών σχέσεων.
- Προς αυτή τη διπλή κατεύθυνση στοχεύει και το Κέντρο Ελληνικής και Αραβικής Λογοτεχνίας & Πολιτισμού το οποίο ξεκινήσατε και διευθύνετε, να μιλήσουμε για αυτή τη σημαντική κίνηση;
Ακριβώς. Να κάνω μια μικρή παρένθεση εδώ, καθότι το ξεκίνημα αυτό δεν θα μπορούσε να ευδοκιμήσει χωρίς τη βοήθεια της μη κερδοσκοπικής εταιρίας culturepolis που πίστεψε στη σημασία του εγχειρήματος και βοήθησε σημαντικά στην υλοποίηση και την ανάπτυξή του. Όπως επίσης το Ίδρυμα Πολιτισμού και της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών που στήριξαν τα πρώτα μας βήματα. Ο κυριότερος στόχος του ΚΕΛΑΛΠ είναι να φέρει κοντά τους δυο πολιτισμούς και να ανοίξει νέους δρόμους επικοινωνίας ανάμεσα σε Ελληνόφωνους και Αραβόφωνους δημιουργούς προκειμένου να εδραιωθεί ένας διαρκής διαπολιτισμικός διάλογος. Κάτι που δεν υπήρχε στο παρελθόν.
- Εκδηλώσεις και κινήσεις του Κέντρου που έχουν γίνει ήδη και στόχοι μελλοντικοί;
Πολλές και ήδη υπάρχουν αρκετές καταγεγραμμένες και διαθέσιμες στον ιστότοπο του κέντρου, ανάμεσα σε αυτές συναντήσεις Ελλήνων και Αράβων ποιητών και πεζογράφων, παρουσιάσεις βιβλίων ένθεν και εκείθεν. Ενώ ανάμεσα στα σχέδια είναι και ένα ηλεκτρονικό (δίγλωσσο) λογοτεχνικό περιοδικό όπου συγγραφείς και αναγνώστες θα μπορούν να αναρτούν κείμενα τους σε δυο γλώσσες, με αυτόν τον τρόπο θα γίνονται ευρέως γνωστά και προσβάσιμα στις δυο γλώσσες. Ενώ έχει ήδη δρομολογηθεί το πρόγραμμα read in club for culture acρoss borders που στοχεύει στην παρουσίαση έργων που προωθούν τον διαπολιτισμικό διάλογο και άλλα πολλά που έχουν συνάφεια με τα Ευρωπαϊκά προγράμματα αυτού του τύπου.
- Πού συγκλίνει η ελληνική με την αραβική λογοτεχνία, συγγένειες και διαφορές;
Η λογοτεχνία δεν έχει σύνορα. Είναι παγκόσμια γλώσσα που τα υπερβαίνει. Αλλά αν είναι να μιλήσουμε για την Αραβική και την Ελληνική λογοτεχνία ως φορείς διάδοσης των ιδιαιτεροτήτων ενός πολιτισμού, τότε θα μπορούσα να πω με βεβαιότητα ότι υπάρχουν ομοιότητες, κυρίως, διότι κεντρικός άξονας της λογοτεχνίας όπου γης είναι ο άνθρωπος. Έπειτα δεν είμαστε εντελώς ξένοι, η Μεσόγειος και η Ιστορία της μας ενώνει και έχουν δώσει έμπνευση και υλικό και στις δυο κουλτούρες. Επίσης η γυναικεία ποίηση που αναδείχθηκε μέσα από τις δράσεις του ΚΕΛΑΛΠ, συνηγορεί επίσης υπέρ της άποψης ότι η γυναίκα ως οικουμενικό ον δεν διαφέρει από τον έναν τόπο στον άλλο, ενώ οι προβληματισμοί, οι ανησυχίες και τα βιώματα συγκλίνουν σε βαθμό κατάπληξης.
- Ποιες οι επιδιώξεις του Κέντρου και τα προσωπικά σχέδια για σας;
Είναι πολλές, κυρίως όμως να συνεχίσει να υπάρχει για να αποδημήσει τις προκαταλήψεις που υπάρχουν ακόμα. Να φέρει Έλληνες και Άραβες δημιουργούς κοντά. Δεν φαντάζεστε πόση ικανοποίηση αντλούν όταν συνομιλούν και ανακαλύπτουν τις κοινές τους αντιλήψεις πάνω σε θέματα λογοτεχνίας. Ο Μαχφούζ έλεγε ότι πατρίδα δεν είναι ένα συγκριμένος τόπος με γεωγραφικά όρια αλλά οι κοινές μας αντιλήψεις με τους άλλους. Όσο για τα προσωπικά μου σχέδια τον τελευταίο καιρό «καθοδηγούνται» σε μεγάλο βαθμό από τις περιστάσεις.
