Η περιορισμένη χωρητικότητα του βιβλίου ως «αντικειμένου» είναι αντιστρόφως ανάλογη των απεριόριστων οριζόντων και δυνατοτήτων που προσφέρουν όσα ξεδιπλώνονται τις σελίδες του. Είτε είναι λέξεις είτε εικόνες, είτε και τα δύο –ειδεμή σαν πρόκειται για παιδικό βιβλίο, και μάλιστα υψηλής ποιότητας– λειτουργεί ως ένα παράθυρο σε άλλα σύμπαντα οξύνοντας την δημιουργική φαντασία των παιδιών τα οποία με γνώμονα την καλοσυνάτη ματιά και την ανοιχτή σε όλους αγκαλιά τους, πλάθουν με τα χέρια τους έναν κόσμο φωτεινό.
Θα μπορούσε να λεχθεί ότι το υψηλής ποιότητας παιδικό βιβλίο έχει μία λειτουργία όμοια του τηλεσκοπίου· μέσα από τις σελίδες του το παιδί διαβάζει και μαθαίνει καθώς οι λέξεις και οι εικόνες αντιστοιχούν στους φακούς του τηλεσκοπίου που φέρνουν στο μάτι σύμπαντα μακρινά και εικόνες αστρικές που απέχουν απόσταση πολύ μακρινή από τη Γη.
Χώρος και χρόνος συμπυκνώνονται στις σελίδες των βιβλίων, οι δύο αυτές διαστάσεις συμπυκνώνονται και στο «μάτι» του τηλεσκοπίου από το οποίο το παιδί κοιτά με προσήλωση και λαχτάρα συνάμα. Τα μάτια του ρουφούν την κάθε φορά νέα εικόνα, δίπλα του, η μητέρα που του επεξηγεί τι είναι αυτό που βλέπει – δίπλα του βρίσκεται και στα πρώτα του χρόνια με το βιβλίο, διαβάζοντάς του και επεξηγώντας.
Η εικόνα του παιδιού που κοιτά από το τηλεσκόπιο έχοντας δίπλα τη μητέρα του, σε μία σοφίτα, και ντύνει την κεντρική φωτογραφία στο παρόν σημείωμα, είναι ζωγραφική σύνθεση του Βασίλη Πέρρου και αποτελεί λεπτομέρεια του 17πτυχου έργου του, «Exit» (2020-21). Την ανακαλέσαμε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου –την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν– όπως καθιερώθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People – ΙΒΒΥ), το 1966.
Έκτοτε, κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της οργάνωσης ετοιμάζει ένα μήνυμα και μια αφίσα που διανέμονται σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να τονίσουν την αξία των βιβλίων και της ανάγνωσης και να ενθαρρύνουν τη διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη και τη διάδοση της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους. Είθισται, επίσης, κάθε χρόνο, να πραγματοποιούνται σε όλες τις χώρες εκδηλώσεις σε σχολεία, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, πλατείες και άλλους χώρους, με σκοπό τη φιλαναγνωσία.
Για το έτος 2025, υπεύθυνο για το μήνυμα αλλά και την αφίσα είναι το τμήμα των Κάτω Χωρών της ΙΒΒΥ. Το παγκόσμιο μήνυμα εστιάζει στην ελευθερία της φαντασίας, με το μότο «Φτιάξε εικόνες για το ποίημά μου και νιώσε ελεύθερος: αυτά τα λόγια σου ανήκουν, παρόλο που προήλθαν από μένα», από το ποίημα «Η γλώσσα των εικόνων» της Rian Visser.
Το ποίημα προέρχεται από την εικονογραφημένη ποιητική συλλογή «Alle wensen van de wereld» (2021) της συγγραφέως Rian Visser και της εικονογράφου Janneke Ipenburg, το δε, βιβλίο, τιμήθηκε με τα βραβεία Zilveren Griffel στην Ολλανδία και Gouden Poëziemedaille (Χρυσό Μετάλλιο Ποίησης) στο Βέλγιο. Rian Visser και Janneke Ipenburg προσκαλούν τα παιδιά παγκοσμίως να εξερευνήσουν τη δύναμη της φαντασίας μέσω της τέχνης και της ποίησης.
Η αφίσα για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2025
«Στα υψηλής ποιότητας παιδικά βιβλία ανάβει και αναπτύσσεται η φαντασία του αναγνώστη. Αυτά τα βιβλία βοηθούν τα παιδιά να εξερευνήσουν τη φαντασία τους, να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους και να δουν τον κόσμο με έναν νέο τρόπο. Τα καλά βιβλία καλούν τους αναγνώστες να ερμηνεύσουν τις λέξεις μόνοι τους, κάνοντας την ιστορία δική τους», όπως υπογραμμίσει η IBBY στο συνοδευτικό σημείωμά της.
Τα παιδιά καλούνται να κάνουν την κάθε φορά ιστορία δική τους, πλάθουν τις δικές τους ιστορίες που αποτελούν εικόνες. Η Rian Visser το υπογραμμίζει στο ποίημα-μήνυμά της, με τίτλο «Η Γλώσσα των Εικόνων», και είναι το ακόλουθο:
Η Γλώσσα των Εικόνων
Μπορείτε να ζωγραφίσετε εικόνες
για τις λέξεις,
για όσα λέω;
Τότε, ζωγραφίστε
ένα μέρος της εικόνας,
το κρύο,
τον άνεμο,
έναν κόμπο στον λαιμό σου
ή κάποια σκληρή τύχη,
ζωγραφίστε έναν βήχα,
έναν αναστεναγμό,
το άρωμα του φρέσκου ψωμιού,
τον χρόνο,
μια στιγμή,
την αρχή ή το τέλος
ενός σχεδίου,
ζωγραφίστε το μέρος όπου παντού
το μέρος όπου ποτέ,
το μέρος όπου σύντομα
κάτι πρόκειται να συμβεί,
ζωγραφίστε τον πόνο μιας απώθησης,
τη γεύση της θάλασσας.
Υπάρχουν τόσα πολλά
που θέλω να δω,
σαν αγάπη,
μια μέρα,
και ίσως για μένα.
Κάντε εικόνες
για το ποίημά μου,
και μη διστάσετε:
αυτά τα λόγια
ανήκουν σε εσάς
παρόλο που προήλθαν από μένα.
* Το μήνυμα μετέφρασε από τα ολλανδικά, στα ελληνικά, η Μαργαρίτα Μπονάτσου. Η αφίσα με το μήνυμα τυπώθηκε στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πατάκη-Patakis Publishers και διανέμεται με τη φροντίδα τους.
** Κεντρική φωτ.: Λεπτομέρεια του 17πτυχου έργου του Βασίλη Πέρρου, «Exit» (2020-21).
