Μουσειακά είδη θα χαρακτηρίζαμε τις ταινίες του βωβού ελληνικού κινηματογράφου – κάθε που αυτές οι ταινίες προβάλλονται, φωτίζουν παλαιότερες χρονολογικά περιόδους της χώρας, δίνοντας πληροφορίες για την κοινωνία τότε και την περιρρέουσα ατμόσφαιρά της. Θυμόμαστε τις ταινίες «Δάφνις και Χλόη» (1931) του Ορέστη Λάσκου, μια βουκολική ιστορία ενηλικίωσης και ανακάλυψης του έρωτα που αποτέλεσε την πρώτη ταινία του ευρωπαϊκού κινηματογράφου με γυμνό ηθοποιό, όπως και την «Κοινωνική Σαπίλα» (1932) του Στέλιου Τατασόπουλου, την πρώτη ελληνική ταινία κοινωνικού προβληματισμού.
Από την ταινία «Κοινωνική Σαπίλα» του Στέλιου Τατασόπουλου. Πηγή: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Αμφότερες, όπως και αρκετές ακόμη ταινίες, έχουν αποκατασταθεί στο πλαίσιο προγραμμάτων, από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, όραμα της οποίας είναι «η φύλαξη και αποκατάσταση ταινιών, καθώς με αυτόν τον τρόπο διασώζεται η κινηματογραφική κληρονομιά και μέσα από τις ταινίες μια ολόκληρη εποχή», όπως σημειώνει στο Liberal η πρόεδρος του ΔΣ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, Μαρία Κομνηνού, η οποία μας μιλά με αφορμή την απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού να εντάξει στη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης το έργο Δημιουργίας Εργαστηρίου Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών της Ταινιοθήκης, με προϋπολογισμό 2.082.957 ευρώ.
Μία αν μη τι άλλο σημαντική κίνηση, καθώς «η φιλμική κληρονομιά της χώρας πρέπει να συντηρηθεί με τους κατάλληλους κανόνες, και η ψηφιακή αποκατάσταση να γίνει με γνώμονα ιστορικά στοιχεία - στοιχεία αρχαιολογίας του κινηματογράφου», υπογραμμίζει η κα. Κομνηνού και επεξηγεί: «στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη στην επισκευή του φιλμ είναι η ταχύτητα προβολής και οι τεχνικές προδιαγραφές, μεταξύ άλλων». Το φιλμ, δηλαδή, να μη χάσει κάτι από την ιστορία του κατά την αποκατάστασή του, «να μη γίνει γυαλιστερό, να μείνει όσο πιο κοντά στην πρωτότυπη εικόνα και στο επίπεδο της τεχνικής που είχε τότε ο κινηματογράφος. Για παράδειγμα, να μη βλέπουμε μια ταινία του ’30 και να δίνεται η εντύπωση ότι είναι του ‘65».
Αυτού του είδους η ψηφιακή αποκατάσταση με στοιχεία ιστορικά «είναι πιο σύνθετη». Ο δε χώρος, όπου θα δημιουργηθεί το Εργαστήριο Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών, θα είναι η Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ι. Οδός 48 & Μεγ. Αλεξάνδρου), η οποία διαθέτει επίσης ένα Εργαστήριο Φωτοχημικής Αποκατάστασης Ταινιών σε κτίριο στην περιοχή Αγία Παρασκευή Αττικής, όπου «φυλάσσονται αρνητικά των ταινιών της Ταινιοθήκης, του Κέντρου Κινηματογράφου, ιδιωτών και άλλων φορέων», αναφέρει η κα. Κομνηνού.
Από την ταινία «Δάφνις και Χλόη» του Ορέστη Λάσκου. Πηγή: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Ο χώρος στην Αγία Παρασκευή, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, θα αναβαθμιστεί για να μετατραπεί σε εξειδικευμένο εργαστήρι, επομένως τα εργαστήρια θα βρίσκονται σε δύο χώρους (Ταινιοθήκη-Ιερά Οδός, Αγία Παρασκευή).
Στο πλαίσιο του έργου Δημιουργίας Εργαστηρίου Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών της Ταινιοθήκης, προβλέπονται, επίσης, η προμήθεια ειδικού εξοπλισμού για το εργαστήριο συντήρησης για την επισκευή των φιλμ, η μελέτη του υλικού, η σάρωσή του, η ηλεκτρονική επεξεργασία δεδομένων (E.D.P.), η ψηφιακή αποκατάσταση, η χρωματική διόρθωση και ο συγχρονισμός ήχου εικόνας (mastering). Ακόμη, η εκπαίδευση προσωπικού σε όλες τις επιμέρους φάσεις των εργασιών αποκατάστασης και η πιλοτική αποκατάσταση δύο ταινιών, οι τίτλοι των οποίων θα αποφασιστούν σύντομα, μας λέει η κα. Κομνηνού.
Όπως συμπληρώνει, «στη συλλογή της Ταινιοθήκης υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ταινιών από την περίοδο 1940-2010 που δεν έχει ακόμη αποκατασταθεί, καθώς και άλλες που ναι μεν έχουν ψηφιοποιηθεί αλλά μερικώς αποκατασταθεί, καθώς και κάποιες που δεν έχουν αποκατασταθεί καθόλου».
Αναφορικά με τις ταινίες του βωβού ελληνικού κινηματογράφου που διασώθηκαν, αυτό έγινε χάρη στην Ταινιοθήκη, τονίζει η κα. Κομηνού. Η δε συλλογή αυτών των ταινιών, της Ταινιοθήκης (ιδρύθηκε το 1963 με βασιλικό διάταγμα), αποκτήθηκε μέσα από δωρεές και αγορές που διενεργήθηκαν –ήδη από τη δεκαετία του ’60– από την Αγλαΐα Μητροπούλου (πρώτη γ.γ. και κατόπιν πρόεδρος του ιδρύματος) και τους συνεργάτες της.
Από την ταινία «Οι περιπέτειες του Βιλλάρ» του Γιόζεφ Χεπ. Πηγή: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Πλην των προαναφερθέντων «Δάφνις και Χλόη» και «Κοινωνική Σαπίλα», ορισμένες από τις ιστορικές ταινίες που διασώθηκαν και αποκαταστάθηκαν στο Εργαστήριο Φωτοχημικής Αποκατάστασης Ταινιών της Ταινιοθήκης, είναι «Οι περιπέτειες του Βιλλάρ» (1924) του Γιόζεφ Χεπ, «Μαρία Πενταγιώτισσα» (1930) του Αχιλλέα Μαδρά. Σε συνεργασία με τη Γαλλική Ταινιοθήκη, αποκαταστάθηκε η «Αστέρω» (1959) του Ντίνου Δημόπουλου, σε συνεργασία με τα γερμανικά αρχεία «Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας» (1909) των Δημήτρη Τσακίρη και Ηλία Παρασκευά και τα «Ματωμένα Χριστούγεννα» (1951) του Γιώργου Ζερβού. Όπως και η αποκατάσταση και ψηφιοποίηση της ταινίας «Οι Απάχηδες των Αθηνών» (1932) του Δημήτρη Γαζιάδη με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, μετά την ανακάλυψη της ταινίας στη Γαλλική Ταινιοθήκη.
Από την ταινία «Οι Απάχηδες των Αθηνών» (1950) του Δημήτρη Γαζιάδη. Πηγή: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Πρόκειται για ορισμένες από εκείνες που δικαιώνουν τον τίτλο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος ως «κιβωτό της κινηματογραφικής μνήμης».
Κεντρική φωτογραφία: Από την ταινία «Δάφνις και Χλόη» του Ορέστη Λάσκου. Πηγή: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
