«Μας έρχονται ιδέες όταν ονειροπολούμε. Μας έρχονται ιδέες όταν βαριόμαστε. Μας έρχονται ιδέες όλη την ώρα. Η μόνη διαφορά ανάμεσα στους συγγραφείς και τους άλλους ανθρώπους είναι ότι εμείς το προσέχουμε όταν το κάνουμε» λέει κάπως αυτάρεσκα σε συνέντευξη ο Νιλ Γκέιμαν. Τον δημοφιλή συγγραφέα που πρόσφατα έβγαλε από τις σελίδες του βιβλίου στην τηλεόραση του Νέτφλιξ τον «Σάντμαν», γνωστό στον κόσμο των κόμικ κι ως Αφέντη των Ονείρων, διαψεύδουν οι ζωγράφοι. Αυτοί όχι μόνο καταγράφουν όσα ονειρεύονται, αλλά και σαρκώνουν όσα τους φανερώνονται στον ύπνο ή στον ξύπνιο επάνω στη διάσταση του καμβά. Δεν περι-γράφουν, μα κυριολεκτούν χρωματίζοντας την ιδέα στο εργαστήριο.
Μια ομαδική έκθεση στην γκαλερί «Σκουφά» δείχνει ακριβώς αυτό: όνειρα ρεαλιστικά που μαγεύουν, όνειρα που εγκαταλείψαμε ή μοιραζόμαστε στον έξω κόσμο, όνειρα προσωπικά που κεντρίζουν τη φαντασία και γίνονται αφορμή για να κοιμηθούμε έναν ύπνο αξημέρωτο, ανάμεσα σε στιγμές που η συνείδηση παραιτείται για χάρη της ενύπνιας ζωής. Δεν υπάρχει μια κοινή συνθήκη ή περιορισμός στη ζωγραφική αποτύπωση. Άλλωστε, τι είναι το όνειρο; Είναι η βασιλική οδός του ασυνειδήτου, είναι και όσα δεν αντέχουμε να πούμε στη διάρκεια της μέρας.
Ένα τέτοιο όνειρο έρχεται από ανέστια παιδιά, αυτά που δεν αντέχουμε να κοιτάμε στην οθόνη της τηλεόρασης. Ο Βασίλης Πέρρος είναι ζωγράφος που έδωσε μορφή στο κλασικό σπίτι, πήρε από το παιδικό ιχνογράφημα το σχέδιο και ζωγράφισε επάνω του κρυφά απωθημένα, τσακισμένα όνειρα στους στενούς τοίχους των διαμερισμάτων. Τώρα, το σχέδιο αυτό φωλιάζει στην αγκαλιά δύο παιδιών που ονειρεύονται μια οικογένεια, ένα «σπιτικό» σε μια γη που είναι κι αυτή ξέμπαργκη, χωρίς λιμάνι, μέσα σε μια θάλασσα από γκρεμίδια. Στη θεματογραφία του Πέρρου τα παιδιά συχνά τον συντροφεύουν, μιλούν γι’ αυτόν και για όσα ονειρεύεται.
Έργο του Βασίλη Πέρρου
Στο έργο της Μαρίας Γιαννακάκη το ίδιο το παιδί γίνεται όνειρο. Μια εξεικόνιση που φανερώνει ότι η ζωγραφική είναι πολύ κοντά στην πρωτογενή διαδικασία σκέψης. Δεν είναι τυχαίο που τα κινήματα του σουρεαλισμού και του εξπρεσιονισμού είναι βαθιά συνδεδεμένα με την παραγωγή του ονείρου. Το έργο της Γιαννακάκη είναι αποτέλεσμα επάλληλων συνειρμών (λογου χάρη, το παγωτό ξυλάκι) που κάνουν τον θεατή να δει την πραγματικότητα γύρω του ως παιδί.
Μαρία Γιαννακάκη, «Το θέρος» (130x130)
Το όνειρο στην αρχαιότητα (και όχι μόνο) είναι μέρος της πραγματικότητας και όχι της φαντασίας. Ο Όμηρος υποστηρίζει ότι τα όνειρα έχουν και δικό τους χώρο. Εκεί, πηγαίνει όποτε θέλει ο Ερμής. Από αυτή τη σχέση ο Ερμής θεωρήθηκε θεός των ονείρων και προστάτης του ύπνου. Ότι ο λόγος ερμηνεύει (το όνειρο και όχι μόνον) είναι ένα σταθερό χαρακτηριστικό της ελληνικής σκέψης. Η ίδια η λέξη ερμηνεία θεωρείται ως προερχόμενη από το όνομα Ερμής.
Εάν το παρόν, το ορατό είναι ένα όνειρο, ο πίνακας είναι μια προσπάθεια ερμηνείας του. Το έργο του Αντώνη Στάβερη ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Μπορεί να ιδωθεί ως ένα σχόλιο που δεν κραυγάζει, αλλά δείχνει πως το όνειρο, αλλιώς το «θαύμα», μπορεί να βρίσκεται δίπλα μας, σε δρόμους καθημερινούς φωτίζοντας όσους νιώθουν «περαστικοί της ζωής». Αντίστοιχης λογικής μοιάζει και το θαυμαστό έργο της Λήδας Κοντογιαννοπούλου.
Έργο του Αντώνη Στάβερη
«Δεν πρόκειται να κοιμηθώ, παρά μόνον να ονειρευτώ», λέει ο Κάφκα, τον οποίο θέλησε από τα χρόνια της σπουδής να φέρει στο έργο του ο Τάσος Μαντζαβίνος. Τα επάνω δωμάτια της «Σκουφά» καταλαμβάνει ο ζωγράφος με μια σειρά έργων που φανερώνουν το όραμά του.
Ο Μαντζαβίνος ξεπέρασε πολύ γρήγορα τον εξπρεσιονισμό και πέρασε στη διαμόρφωση της προσωπικής του γλώσσας. Απορρίπτει όλες τις δυτικές αναψηλαφήσεις του εικαστικού, θέλοντας να ακούσει τους ήχους που στέλνουν τα έγκατα, πάρα πολύ πιο κάτω από τον ορθό λόγο, κάτω και από τη φαιά ουσία. Λέει σ΄ ένα του έργο του στη συλλογή Φέλιου: «Η ηδονή να αγγίζεις για λίγο την τρέλα, το κοίταγμα του τρελού. Να βουτάς για λίγο στο βράδυ του εγκεφάλου, αυτού που μόνο το σώμα του βρίσκεται στη γη». Ο θεατής ανεβαίνοντας τα σκαλιά της «Σκουφά» πρόκειται να περπατήσει σε παραμεθόρια τοπία, να διασταυρώσει το βλέμμα με αλλόκοτους ήρωες, να «ζήσει» το όνειρο του Μαντζαβίνου.
Έργο του Τάσου Μαντζαβίνου
Την ομάδα των πολλών και καλών ζωγράφων συνθέτουν οι: Γιώργος Χαδούλης, Νίκος Αγγελίδης, Βασίλης Πέρρος, Ηλίας Παπαηλιάκης, Ειρήνη Ηλιοπούλου, Νίκος Λαγός, Παναγιώτης Μπελντέκος, Τίνα Καραγεώργη, Ειρήνη Κανά, Καλλιόπη Ασαργιωτάκη, Αχιλλέας Ραζής, Μαρία Γιαννακάκη, Αντώνης Σκαμπαβίριας, Αντώνης Στάβερης, Κώστας Σπυριούνης, Κατερίνα Σεραφετινίδου, Βαγγέλης Ρήνας, Στάθης Αλεξόπουλος, Φραγκίσκος Δουκάκης, Νίκη Ελευθεριάδη, Γιάννης Ευθυμίου, Γιάννης Κόττης, Παύλος Σάμιος, Παναγιώτης Τούντας, Ιωάννα Καφίδα, Λήδα Κοντογιαννοπούλου.
Έργο της Λήδας Κοντογιαννοπούλου
«Dreamland» Σκουφά 4 Κολωνάκι. Εγκαίνια Έκθεσης: 16 Δεκεμβρίου 2023, 13:00-16:00. Έως 13 Ιανουαρίου 2024
