Με φόντο το οικονομικό Κραχ της Αμερικής και ενός κόσμου που παραδίδεται ανεπιστρεπτί στην ορμή του χρήματος, ο άνεργος Σαρλό (Τσάρλι Τσάπλιν) περιπλανιέται στους δρόμους της πόλης, ερωτεύεται μια τυφλή ανθοπώλισσα και της δίνει τα χρήματα για την εγχείρηση που θα της χαρίσει την όραση, ζητώντας τα πρωτίστως από έναν δυστυχισμένο, αλκοολικό εκατομμυριούχο, τον οποίο είχε προλάβει προτού αυτοκτονήσει. Κατόπιν -μετά τη μέθη- ο εκατομμυριούχος δεν θυμάται ότι του έδωσε χρήματα, συλλαμβάνουν τον Σαρλό για ληστεία, φυλακίζεται, αφήνεται ελεύθερος και συναντά την ανθοπώλισσα.
Αυτή είναι η υπόθεση της ταινίας του Τσάρλι Τσάπλιν, «Τα Φώτα της πόλης» (1931), μιας αμερικανικής βωβής ρομαντικής κωμωδίας, που γυρίστηκε μια περίοδο κατά την οποία οι βωβές ταινίες είχαν αρχίσει να θεωρούνται ξεπερασμένες καθότι ο ομιλών κινηματογράφος βρισκόταν σε άνοδο, μετά την πρώτη ομιλούσα ταινία, το μιούζικαλ «Τραγουδιστής της Τζαζ» (1927) του Άλαν Κρόσλαντ. Παρά ταύτα, η ταινία του Τσάπλιν σημείωσε μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία και μέχρι σήμερα συγκαταλέγεται στις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.
Αποτελεί μια ιστορία αγάπης με έμφαση στην ανιδιοτέλεια και την προσφορά, θέτοντας ερωτήματα για την αντιστοιχία τους σήμερα και την έμφαση στη σωματική έκφραση αντί στον λόγο. Με άλλα ζητήματα την κοινωνική αδικία, τη γενναιοδωρία, την πίστη στην καλοσύνη, στο όνειρο, στον έρωτα.
Στιγμιότυπο από την παράσταση «Τα Φώτα της πόλης» © Κάρολ Γιάρεκ
Τα ίδια ζητήματα και κατά το ομώνυμο μιούζικαλ –βασισμένο στην ταινία του Τσάπλιν– που ανεβαίνει στο Εθνικό Θέατρο - Θέατρο «Rex» (Σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη»), σε διασκευή Αμάλια Μπένετ, Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς και Θοδωρή Οικονόμου, ο οποίος έγραψε την πρωτότυπη μουσική, τους στίχους ο Σταύρος Σταύρου, ενώ η Αμάλια Μπένετ (σκηνοθεσία, χορογραφία) καθοδηγεί έναν θίασο 26 ηθοποιών, μουσικών και τραγουδιστών.
Το μιούζικαλ είναι διαφορετικό· οι ηθοποιοί δεν μιλούν ούτε τραγουδούν, αλλά εκφράζονται με χειρονομίες και μορφασμούς του προσώπου. Τις σκέψεις τους αλλά και την έκβαση της πλοκής ξετυλίγουν τραγούδια τα οποία ερμηνεύουν η Σαββίνα Γιαννάτου, ο Νικόλας Ντούρος και ο Μίκης Παντελούς.
Η παράσταση δεν μένει μόνο στην πλοκή της ταινίας, ενίοτε παρακολουθούμε το backstage και τον camera man να κινηματογραφεί τα γυρίσματα, καθώς και μια σκηνή που γυρίστηκε αρκετές φορές, την επιλογή της Βιρτζίνια Τσέριλ στο ρόλο της τυφλής ανθοπώλισσας, τις εντάσεις κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας, την κλακέτα να ανοιγοκλείνει ανατρέποντας το σκηνικό. Ο θίασος του μιούζικαλ που είναι ταυτόχρονα και το προσωπικό της ταινίας του Τσάπλιν κατά την παράσταση, μετακινεί επί σκηνής τα σκηνικά που έχουν διαμορφωθεί ώστε να μοιάζουν με εκείνα της τότε κινηματογραφικής παραγωγής.
Στιγμιότυπο από την παράσταση «Τα Φώτα της πόλης» © Κάρολ Γιάρεκ
Η πρωτότυπη μουσική και τα τραγούδια της παράστασης, σε συνδυασμό με τις εκφράσεις (ερμηνείες) των ηθοποιών, γεννούν ένα άρτιο αποτέλεσμα που σημειώνει ότι τα συναισθήματα μπορούν και εκφράζονται με τη σιωπή και το άγγιγμα. Εξάλλου η αφή έχει μνήμη, όπως στην σκηνή όπου η ανθοπώλισσα προσφέρει λουλούδι και κέρμα στον άρτι αποφυλακισθέντα Σαρλό. Αγγίζοντας τα χέρια του θυμάται το άγγιγμα εκείνου που της πρόσφερε τα χρήματα για την εγχείρησή της.
Και αυτοί, που «κάποτε στον κόσμο ήταν δυο άνθρωποι τόσο δα μικροί», με το άγγιγμα, ξανά, των χεριών τους, έγιναν «μεγάλοι». «Κι ίσως ο έρωτας να’ ναι/ δυο χέρια πλεγμένα/ κάπου στη γη, σε μια βόλτα/ μέσα στου ήλιου το φως», στίχοι που ακούμε κατά την παράσταση και με αφορμή την έμφαση στις εκφράσεις του προσώπου και των χειρονομιών, ανασύρουν από τη μνήμη μας παλαιότερη συζήτηση με τον καλλιτέχνη Δημήτρη Αληθεινό· είχε τονίσει ότι «τα χέρια είναι οι εκφραστές, οι εκτελεστές της καρδιάς και του μυαλού, πομποί ενέργειας και σημάτων».
Συζήτηση που θα μπορούσε επίσης να τεθεί είναι η μελωδία του μιούζικαλ που συνεπαίρνει τα ανθρώπινα συναισθήματα, η μελωδία εκείνη που διαφέρει από άλλα είδη μουσικής, σήμερα. Όπως και για τη δοτικότητα των ανθρώπων είτε είναι είτε δεν είναι σε θέση να προσφέρουν. Σε μια πόλη της οποίας τα φώτα άλλοτε αναδεικνύουν όμορφες πράξεις και άλλοτε τον ανθρώπινο πόνο και την αδυναμία, όπως την τυφλή ανθοπώλισσα που διασχίζει τους δρόμους ή τον Σαρλό να περιπλανιέται ταλαιπωρημένος και ρακένδυτος μετά την αποφυλάκισή του.
Στιγμιότυπο από την παράσταση «Τα Φώτα της πόλης» © Κάρολ Γιάρεκ
Στον ρόλο του Τσάρλι Τσάπλιν ο Προκόπης Αγαθοκλέους, της τυφλής ανθοπώλισσας η Αλεξάνδρα Αϊδίνη. Τον θίασο συμπληρώνουν οι Φίλιππος Άνθης, Στέλλα Αντύπα, Θοδωρής Βράχας, Νίκος Ιατρού, Έκτορας Λυγίζος, Υβόννη Μαλτέζου, Γρηγορία Μεθενίτη, Μάριο Μπανούσι, Ιωάννα Μπιτούνη, Κώστας Μπερικόπουλος, Γιάννης Πρωτόπαππας, Κρις Ραντάνοφ, Θανάσης Ραφτόπουλος, Μαριάμ Ρουχάτζε και Κωνσταντίνος Σάμαας.
Μουσικοί επί σκηνής οι Διονύσης Βερβιτσιώτης (βιολί), Παρασκευάς Κίτσος (κοντραμπάσο), Ιώ Λε Μολλέρ (μπαγιάν), Θοδωρής Οικονόμου (πιάνο) και Δημήτρης Χουντής (σαξόφωνο).
Τα σκηνικά είναι της Τίνας Τζόκα, τα κοστούμια του Άγγελου Μέντη, τους φωτισμούς σχεδίασε η Χριστίνα Θανάσουλα, τον ήχο ο Κωνσταντίνος Μπώκος. Δραματολόγος παράστασης η Εύα Σαραγά
«Τα Φώτα της πόλης» - Εθνικό Θέατρο/ Θέατρο «Rex», Σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη». Πανεπιστημίου 48, 210 7001469
Κεντρική φωτογραφία: Στιγμιότυπο από την παράσταση «Τα Φώτα της πόλης» © Κάρολ Γιάρεκ
