Με τρεις άκρως ενδιαφέρουσες ατομικές εκθέσεις ανοίγει για τη φετινή σεζόν το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα την Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου στις 19:30: με μία ατομική έκθεση του Μιχάλη Ζαχαρία στο ισόγειο, η οποία τιτλοφορείται "Mostly Harmless", καθώς και με μία διπλή ατομική έκθεση των Μαρία Τζανάκου και Βάλιας Παπαστάμου στον πρώτο όροφο, με τίτλο "Two-Person Show".
Μιχάλης Ζαχαρίας, TC-147, 2017 © Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα
“Η παρόρμηση του μοντερνισμού, μας λένε από την άλλη μεριά, έχει εξαντληθεί. Οποιοσδήποτε πιστεύει ότι είναι avant-garde μπορεί να διαβάσει την ίδια του την διαταγή εκτέλεσης. Αν και θεωρείται οτι το avant-garde ακόμα εξαπλώνεται, δεν φαίνεται να είναι πλέον δημιουργικό. Ο μοντερνισμός είναι κυρίαρχος, αλλά νεκρός.”
"Το Μοντέρνο–Ένα Ημιτελές Έργο", Jurgen Habermas
Αν και ο μοντερνισμός ως αντίκτυπος, κυριαρχεί στη δυτική κουλτούρα και τα περισσότερα χαρακτηριστικά του μπορούν να εντοπιστούν ως ηχώ παντού, φαίνεται πως αυτή η ηχώ φιλτράρεται και αντικατοπτρίζεται με ένα τρόπο που η ουτοπική παρόρμηση –για να χρησιμοποιηθεί η περιγραφή του Fredric Jameson για το μοντερνιστικό όραμα- εκφράζεται στην εποχή μας με έναν ουδέτερο τρόπο, άοπλη και απογυμνωμένη από την ριζοσπαστικότητα της.
Τα τελευταία χρόνια, γίναμε μάρτυρες μιας νοσταλγίας του avant-garde, μιας πιο άμεσης αναδιατύπωσης του μοντερνισμού, αισθητικά πιο κοντά στις απαρχές του, και όλες οι προαναφερθείσες παρατηρήσεις μοιάζει να ισχύουν περισσότερο από ποτέ. Η έκθεση του Μιχάλη Ζαχαρία "Mostly Harmless" είναι ένα σύνολο δουλειάς που ασχολείται με τη συγκεκριμένη θεματική, σχολιάζει την ιστορική αξία του μοντερνισμού και ειδικότερα το πώς τον αντιλαμβανόμαστε και τον επαναπροσδιορίζουμε.
Η έκθεση αποτελείται από έξι “σημειώσεις”, που ποικίλουν από εκτυπωμένες σελίδες σε εκτυπώσεις μεγάλου μεγέθους και εγκαταστάσεις στον χώρο, όπου αναγνωρίζεται ως δόγμα ένα σύστημα πεποιθήσεων βασισμένων σε νεωτεριστικά/μοντερνιστικά οράματα, συγχρόνως με την επίγνωση της μεταμοντέρνας ταυτότητας που καθορίζει την σύγχρονη κουλτούρα. Όσο πιο αντιφατικά γίνεται, σε ένα δίπολο που ορίζεται απλώς ως ο μοντερνισμός εναντίον της πραγματικότητας, δημιουργείται μια αντίθεση, που θέτει την αισθητική του μοντερνισμού σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, όπου το όραμα πίσω από την αισθητική διαλύεται σε ένα μείγμα που παράγει ειρωνεία. Σχηματίζοντας πάντα ένα ζευγάρι δεδομένα, μια εμβληματική εικόνα ή έννοια του avant-garde και ένα περιβάλλον που τείνει να απορροφά την ριζοσπαστικότητα της εικόνας, τα έργα παράγουν ένα σχόλιο πάνω στο πώς η σύγχρονη κουλτούρα ενσωματώνει τον μοντερνισμό.
*"Mostly Harmless" είναι ο όρος με τον οποίο περιγράφεται η Γη στον ηλεκτρονικό οδηγό διαστημικών ταξιδιών The Hitchhiker''s Guide to the Galaxy, από την ομώνυμη σειρά βιβλίων του Douglas Adams.
Μαρία Τζανάκου, MAYBE, 2017
Στη διπλή ατομική έκθεση "Two-Person Show", η Μαρία Τζανάκου και η Βάλια Παπαστάμου δημιουργούν σε ισότιμη εικαστική βάση μια συνομιλία με θέμα τους πολυποίκιλους μηχανισμούς της γλώσσας. Με διαφορετικά μέσα η καθεμία, αλλά με τον ίδιο λεπτεπίλεπτο χειρισμό των υλικών, επιχειρούν να διατυπώσουν έναν προσωπικό λόγο, που το νόημά του συχνά παραμένει λανθάνον στη σιωπή.
Στην περίπτωση της Μαρίας Τζανάκου η επικοινωνία αυτή γίνεται μέσω του γραπτού λόγου που μετατρέπεται σε καλλιτεχνικό έργο, ενώ, σε αντιπαράθεση, στη δουλειά της Παπαστάμου αρθρώνεται μέσα από τα γλυπτά που κατασκευάζει.
Όπως επισημαίνει η εικαστικός Ειρήνη Μπαχλιτζανάκη, γράφοντας για την εγκατάσταση της Μαρίας Τζανάκου με τίτλο 33 is my favourite word: "η εικαστικός παρουσιάζει μια σειρά έργων που πραγματεύονται το πέρασμα του χρόνου, την έννοια της επιστροφής αλλά και την διαρκή προσπάθεια παραγωγής και συγκρότησης προσωπικού λόγου."
Μέσα από προσωπικές αναφορές που παραμένουν εσκεμμένα αόριστες και ασύνδετες και μια φανερή οικονομία εικαστικών μέσων, η Τζανάκου παρουσιάζει μια σειρά από έργα-ίχνη. Σχέδια, γλυπτά, λάδια σε καμβά και αμοντάριστα βίντεο είναι όλα ισάξια στιγμιότυπα που τοποθετημένα στον εκθεσιακό χώρο συνθέτουν μια αποσπασματική αφήγηση.
Στον πυρήνα της δουλειάς της βρίσκονται οι λέξεις που αποτελούν εδώ και αρκετά χρόνια μέσο και αντικείμενο της εικάστικής της έρευνας, μιας έρευνας που παραμένει σε εξέλιξη. Οι λέξεις και οι φράσεις γίνονται οι ίδιες ο τόπος της διαπραγμάτευσης: Μέσα από ιδιόμορφα λογοπαίγνια, παιγνιώδεις μεταλλάξεις, σουρεαλιστικά δάνεια, αλλά και τη θέση που καταλαμβάνουν στον φυσικό χώρο, τα έργα ακροβατούν διαρκώς μεταξύ του φανερού και του λανθάνοντος νοήματος, της κυριολεξίας και της μεταφοράς. Η αμεσότητα, ο αυθορμητισμός και η αίσθηση της οικειότητας που διέπει τον προφορικό λόγο συνδυάζονται στο σύνολο των έργων που παρουσιάζονται με την αυστηρότητα, αίσθηση μονιμότητας, και βαρύτητα του γραπτού.
Βάλια Παπαστάμου, φ.ο.6, 2017
Από την άλλη, η Βάλια Παπαστάμου αντιλαμβάνεται τα Φωνολογικά Ορυκτά ως γλυπτικές εκφορές μιας ενδεχόμενης ομιλίας. Αναδύονται ως πράξεις μιας γλυπτικής εκφώνησης, η οποία, αποδρώντας από τα όρια της στοματικής κοιλότητας, επιχειρεί να διανύσει την απόσταση ως τον Άλλον. Αυτή η προσπάθεια αρθρώνει τη γλώσσα-ως-πράγμα μέσα από την επαναδιατύπωση εκδοχών μιας απεύθυνσης.
Οι εκδοχές της φωνολογικής εξόρυξης αποτελούν σχηματισμούς ενός λεκτικού κόσμου ο οποίος αναδύεται για να κατοικήσει τα πράγματα τη στιγμή που ήδη κατοικούμε μέσα στη γλώσσα. Μορφοποιούνται ως γλυπτικές δυνατότητες της ίδιας της προσπάθειας ανάσυρσης της φωνής, μέσα από τη διπλή κίνηση ιδιοποίησης και απo-ιδιοποίησης της εκδίπλωσης της.
Τα φωνολογικά ορυκτά εμφανίζονται ως στιγμιότυπα ενεργημάτων που έχουν αναχθεί σε μια λεπτή σιωπή, μια ρήξη του ομιλιακού συνεχούς, που οδηγεί τη δυναμικότητα του εκφωνήματος στα υλικά της όρια. Η πράξη της μορφοποίησης των φωνολογικών ορυκτών αναπτύσσεται ως μια διαδικασία κατά την οποία γίνεται αυτό-που-δεν-είναι-γλώσσα. Μια διαδικασία ανοιχτότητας, όπου το στόμα δεν είναι ποτέ ένα στόμα σφραγισμένης σιωπής.
Διάρκεια εκθέσεων: 28 Σεπτεμβρίου - 10 Νοεμβρίου 2017
Περισσότερες πληροφορίες: www.art-tounta.gr
