Εν καιρώ επικίνδυνης γεωστρατηγικής αστάθειας, οι Γερμανοί σήμερα ψηφίζουν και η Ευρώπη αγωνιά. Ο Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους αποτυπώνει μιλώντας στο Liberal και την Ευαγγελία Μπίφη τη μεγάλη εικόνα των γερμανικών εκλογών. Ποιες είναι οι προκλήσεις για τον Φρίντριχ Μερτς και πότε θα έχει νέα κυβέρνηση η Γερμανία. Πού θα ποντάρει η «καλπάζουσα» AfD την επόμενη τετραετία και πώς αλλάζει τα δεδομένα η στήριξη που προέρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ο κ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους, πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, παραθέτει τους λόγους της ηγετικής αδυναμίας της Γερμανίας και εξηγεί γιατί έστω βραχυπρόθεσμα δε δύναται το Βερολίνο να προσφέρει το «αντίδοτο» για την ευρωπαϊκή πολιτική παράλυση. Δεν αναμένει ριζικές αλλαγές στην εξωτερική πολιτική της Γερμανίας ο Δρ. Μαϊνάρντους, ούτε και ότι ο Φρίντριχ Μερτς θα βρει ευήκοα ώτα στην παρούσα αμερικανική διακυβέρνηση.
Όσο για την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), επισημαίνει ότι θα επιχειρήσει να απονομιμοποιήσει και να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω το δημοκρατικό σύστημα, υπολογίζοντας στο ότι δε θα καταφέρει η νέα κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα της χώρας και πρωτίστως να αναζωογονήσει την οικονομία, και το γεγονός ότι μπορεί να υπολογίζει σε στήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες δίνει σε αυτή την απειλή μία νέα δυναμική.
Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:
Κύριε Μαϊνάρντους, η Γερμανία ψηφίζει με την Ευρώπη να βρίσκεται σε ιστορικό σημείο καμπής. Ποιο είναι το διακύβευμα αυτών των εκλογών;
Οι εκλογές στη Γερμανία διεξάγονται σε μία εξαιρετικά ακατάλληλη στιγμή. Σε μία περίοδο ιστορικών ανακατατάξεων και επικίνδυνης γεωστρατηγικής αστάθειας, η πολιτική ελίτ της ηγετικής δύναμης της Ευρώπης ασχολείται με τον εαυτό της. Η προεκλογική περίοδος έχει οδηγήσει σε πολιτική παράλυση, η οποία διαρκεί εδώ και καιρό και πιθανότατα δε θα τελειώσει το βράδυ των εκλογών.
Η ηγετική αδυναμία της Γερμανίας έχει όμως και συστημικές αιτίες. Ο Όλαφ Σολτς, που αναμένεται να παραδώσει τη θέση του στον Φρίντριχ Μερτς, απέτυχε, μεταξύ άλλων, γιατί αναγκάστηκε να κυβερνήσει με έναν συνασπισμό τριών ιδεολογικά διαφορετικών κομμάτων.
Αυτά τα κόμματα συγκρούστηκαν πολλές φορές μεταξύ τους και συχνά αλληλομπλοκάρονταν. Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν η αναμενόμενη νικήτρια των εκλογών, η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU), θα χρειαστεί μόνο ένα κόμμα για να εξασφαλίσει πλειοψηφία ή αν θα πρέπει να συνεργαστεί και με δεύτερο. Αν συμβεί το δεύτερο, ο σχηματισμός κυβέρνησης θα είναι δύσκολος - και πιθανώς χρονοβόρος.
Ποιος κυβερνητικός συνασπισμός είναι το πιθανότερο να ανακύψει από τις κάλπες και πόσο σύντομα μπορούμε να αναμένουμε τη συγκρότησή του;
Δεν περιμένω, όπως προανέφερα, μία αστραπιαία εκκίνηση από τον Φρίντριχ Μερτς μετά τις εκλογές της Κυριακής. Αν η Γερμανία έχει νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση μέχρι τον Απρίλιο, αυτό θα είναι ένα καλό αποτέλεσμα.
Ο Μερτς χρειάζεται για την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο τη στήριξη τουλάχιστον ενός, ίσως και δύο κομμάτων. Αυτά, με αυτή τη σειρά, είναι οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και οι Πράσινοι. Οι διαπραγματεύσεις θα είναι σίγουρα δύσκολες μέχρι να επιτευχθεί μια συμφωνία για τον σχηματισμό συνασπισμού.
Τα κόμματα στη Γερμανία είναι δημοκρατικές οργανώσεις. Αυτό σημαίνει ότι στο τέλος τα ίδια τα μέλη τους θα αποφασίσουν αν θα υπάρξει συνασπισμός ή όχι. Όλα αυτά απαιτούν χρόνο - και γι' αυτό θα περάσουν αρκετές εβδομάδες πριν αναλάβει τη διακυβέρνηση στο Βερολίνο η νέα κυβέρνηση. Στο μεταξύ, ο Όλαφ Σολτς θα συνεχίσει τυπικά να ασκεί τα καθήκοντά του, χωρίς όμως να μπορεί να αναλάβει μεγάλες πρωτοβουλίες.
Θα μπορέσει να προσφέρει η μετεκλογική Γερμανία το «αντίδοτο» στην ευρωπαϊκή πολιτική παράλυση; Όσον αφορά τη διατλαντική σχέση και τη διαπραγμάτευση για την Ουκρανία, πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθεί ο Φρίντριχ Μέρτς;
Βραχυπρόθεσμα, δυστυχώς, δεν το βλέπω να συμβαίνει. Τους λόγους τους ανέφερα ήδη. Εξάλλου, ο Σολτς και ο Μερτς συμφωνούν στα βασικά σημεία της εξωτερικής πολιτικής, οπότε δεν πρόκειται να δούμε ριζικές αλλαγές σε αυτόν τον τομέα. Ήδη φαίνεται σχεδόν βέβαιο ότι -σε περίπτωση συνασπισμού με το SPD- ο υπουργός Εξωτερικών θα προέρχεται από αυτό το κόμμα.
Κάποτε θα έλεγα ότι ο συντηρητικός Μερτς θα είχε καλύτερες πιθανότητες να βρει ευήκοα ώτα στην Ουάσινγκτον, εάν την ηγεσία ήταν ένας πρόεδρος από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Όμως, από τη στιγμή που ο Τραμπ και οι οπαδοί του ανέτρεψαν τα πάντα, αυτός ο κανόνας δεν ισχύει πλέον. Ο Τραμπ προτιμά να παίζει παιχνίδια με την ακροδεξιά AfD αντί με τη συντηρητική CDU.
Πώς θα μπορούσε μία ισχυρότερη AfD να επηρεάσει την προσέγγιση της Γερμανίας σε βασικά εσωτερικά ζητήματα, αλλά και στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής;
Η AfD ασκεί επιρροή στην πολιτική της Γερμανίας -για να το πούμε με ποδοσφαιρικούς όρους- από τη γραμμή του πλαγίου. Η ακροδεξιά αυτή παράταξη δεν βρίσκεται μέσα στο γήπεδο, αλλά επηρεάζει όσα συμβαίνουν εκεί.
Σε μεγάλο βαθμό, εξαιτίας της AfD το ζήτημα της μετανάστευσης έγινε το κεντρικό θέμα της προεκλογικής εκστρατείας. Υπάρχει ευρεία συναίνεση μεταξύ των δημοκρατικών κομμάτων ότι οποιαδήποτε συνεργασία με την AfD είναι αδιανόητη. Δεν ανήκω σε εκείνους που πιστεύουν ότι αυτό θα αλλάξει σύντομα.
Όμως, αυτό δε σημαίνει ότι ορισμένες θέσεις της AfD -κυρίως στο μεταναστευτικό- δεν έχουν ήδη υιοθετηθεί από άλλα κόμματα, καθώς αυτό έχει σε κάποιο βαθμό ήδη συμβεί. Στην ευρωπαϊκή πολιτική και ιδιαίτερα στη στάση απέναντι στη Ρωσία του Πούτιν, δε βλέπω κάτι ανάλογο να συμβαίνει.
Εφόσον η AfD καταστεί δεύτερη πολιτική δύναμη, ποιες οι πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για το πολιτικό τοπίο της Γερμανίας; Η Αλίς Βάιντελ έχει ήδη στραμμένο το βλέμμα στο 2029.
Αυτή είναι μια καλή ερώτηση, ίσως και η πιο σημαντική, όταν κοιτάμε προς το μέλλον. Η στρατηγική της AfD δεν στοχεύει στο να έρθει τώρα στην εξουσία στο Βερολίνο. Αν την Κυριακή φτάσει -όπως αναμένεται- περίπου στο 20% των ψήφων, τότε θα έχει διπλασιάσει το ποσοστό της σε σχέση με τις τελευταίες εκλογές του 2021.
Το κόμμα ποντάρει στο ότι η κυβέρνηση, υπό την ηγεσία της CDU, δε θα καταφέρει μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα της χώρας. Το πιο κρίσιμο από αυτά είναι η αναζωογόνηση της γερμανικής οικονομίας, από την οποία εξαρτώνται πολλά - και κυρίως το μέλλον του γερμανικού κοινωνικού κράτους, το οποίο, στη σημερινή του μορφή, δεν είναι βιώσιμο.
Οι ακροδεξιοί θα επιχειρήσουν να απονομιμοποιήσουν και να αποσταθεροποιήσουν περαιτέρω το δημοκρατικό σύστημα. Το γεγονός ότι μπορούν να υπολογίζουν σε στήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες δίνει σε αυτή την απειλή μια νέα δυναμική.
Πώς σχολιάζετε τη διαρκή ώθηση του Ίλον Μασκ στην AfD και την ομιλία του Τζέι Ντι Βανς στο Μόναχο;
Πρόκειται για μια νέα δυναμική, όπως ανέφερα. Είναι μια πρωτοφανής εξέλιξη, που αντανακλά τη ρήξη στην παραδοσιακή φιλία και συνεργασία μεταξύ Γερμανίας και Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή τη στιγμή, όλοι είμαστε σοκαρισμένοι από το απίστευτο θράσος αυτών των παρεμβάσεων. Όμως, αργά ή γρήγορα, αναμένω και μια αντίδραση από το κέντρο της κοινωνίας. Είναι προβλέψιμο ότι αυτό θα έχει και αρνητικές συνέπειες για τους φίλους του Τραμπ στη Γερμανία.
Ο Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ
