Το «χαρτί» της χθεσινή τρομοκρατικής επίθεσης, είναι πιθανό να χρησιμοποιηθεί από τον Ερντογάν ως πίεση τόσο προς τη Σουηδία που στηρίζει το PKK, όσο και προς τις ΗΠΑ. Ειδικά αν αποδειχθεί ότι χρησιμοποιήθηκαν όπλα σαν αυτά που προμηθεύουν οι Aμερικανοί στον YPG, δηλαδή τους Κούρδους της Συρίας.
Ταυτόχρονα ο Ερντογάν, επέλεξε τη χθεσινή έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για να στείλει μηνύματα στην Ευρωπαική Ενωση ότι η Τουρκία είναι «πολύ μεγάλη» για να δεχτεί να της επιβάλλουν όρους και προϋποθέσεις. Επιχειρεί να προκαταλάβει τη συζήτηση για μια νέα, ειδικού τύπου σχέση ΕΕ - Τουρκίας, στέλνοντας μηνύματα, τα οποία έχουν μεταξύ άλλων αποδέκτες την Ελλάδα και την Κύπρο.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη.
Το τρομοκρατικό χτύπημα στην Άγκυρα διευκολύνει το παζάρι του Ερντογάν με τις ΗΠΑ και τη Σουηδία για την ένταξη της τελευταίας στο ΝΑΤΟ;
Στην ιστορία της Τουρκίας υπάρχουν πολλά περιστατικά όπου το βαθύ παρακράτος της χώρας λειτούργησε με τρόπο ωφέλιμο για την ίδια, τόσο για το εσωτερικό της - με εκκαθαρίσεις και διώξεις - όσο και για τις διεθνείς της στοχεύσεις. Δίχως να αμφισβητώ την ταυτότητα των δύο δραστών, πόσο μάλλον όταν το κουρδικό PKK ανέλαβε την ευθύνη της επίθεσης, απλώς σημειώνω ότι υπάρχει μακρά παράδοση του βαθέως παρακράτους σε ενέργειες για τις οποίες δεν ξέρουμε αν προέρχονται από εκεί που πιστεύαμε.
Αυτή η ενέργεια, δίνει στην τουρκική ηγεσία ένα επιχείρημα, τόσο σε σχέση με το PKK, όσο και με το YPG/ PYD, δηλαδή τους Κούρδους της Συρίας, οι οποίοι υποστηρίζονται από τους Αμερικανούς, γεγονός που ενοχλεί βαθύτατα την Τουρκία. Και έχει ιδιαίτερη αξία να δούμε τον τύπο των όπλων που χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση, καθώς και κατά πόσο αληθεύουν οι πληροφορίες μου ότι είναι αμερικανικού τύπου και τα προμηθεύονται οι Κούρδοι της Συρίας.
Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, τότε ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να προσθέσει στο θέμα της Σουηδίας, το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων, μια ακόμη παράμετρο, την οποία η Αγκυρα θεωρεί ότι τη φέρνει σε ευνοϊκή θέση. Την πίεση προς τους Αμερικανούς, λέγοντας ότι δεν μπορεί ο σύμμαχος τους στο ΝΑΤΟ, να προμηθεύει με όπλα μια τρομοκρατική κατά την Τουρκία οργάνωση, η οποία προβαίνει σε τρομοκρατικές ενέργειες σε βάρος Τούρκων πολιτών.
Επομένως, σχετικά με τη Σουηδία, θεωρείτε πιο δύσκολο για την Τουρκία να χρησιμοποιήσει το χτύπημα για να αυξήσει περαιτέρω την πίεση προς τη Στοκχόλμη;
Σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο Σουηδία - πέραν της προέλευσης του οπλισμού που χρησιμοποιήθηκε για τη χθεσινή επίθεση- ακριβώς επειδή η Άγκυρα γνωρίζει πως η κυβέρνηση Κρίστερσον έχει κάνει υποχωρήσεις, ίσως να μην επιλέξει να τραβήξει «άλλο το σχοινί», ζητώντας δηλαδή περαιτέρω αυστηροποίηση της στάσης της απέναντι στο PKK.
Βέβαια, πριν από μια εβδομάδα ο Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία αναμένει από τη Σουηδία να εκπληρώσει όλα τα συμφωνηθέντα. Επομένως, η συγκυρία κατά την οποία έγινε η τρομοκρατική επίθεση θα μπορούσε να προσφέρεται για εκμετάλλευση, Επί παραδείγματι, για την έκδοση ακόμα περισσότερων Κούρδων που βρίσκονται στη λίστα που η Άγκυρα έχει παραδώσει στη Στοκχόλμη.
Αλλά εκτιμώ ότι μπορεί να παίξει το «χαρτί» της τρομοκρατικής επίθεσης περισσότερο απέναντι στους Αμερικανούς και ως προς την υποστήριξή τους προς τους Κούρδους της Συρίας και δευτερευόντως απέναντι στην Στοκχόλμη, η οποία έχει μέχρι σήμερα κάνει πολλές κινήσεις. Δηλαδή έχει ικανοποιήσει κάποια από τα αιτήματα της Τουρκίας, πλην ενέργειες, όπως το κάψιμο του Κορανίου και βίντεο από κουρδικές οργανώσεις σε βάρος του Ερντογάν, για τις οποίες δεν μπορεί να κάνει και πολλά πράγματα. Τις αμέσως πάντως επόμενες ημέρες θα φανεί πως θα αξιοποιήσει η Άγκυρα το «χαρτί» της επίθεσης. Νέες «νομιμοποιημένες» επιθέσεις σε βάρος των Κούρδων σε Συρία και Ιράκ ασφαλώς είναι μέσα στο πρόγραμμα.
Σε μια συγκυρία που έχει ξεκινήσει μια συζήτηση Ευρώπης- Τουρκίας για ένα νέο deal στο μεταναστευτικό, ο Ερντογάν επιτέθηκε χθες κατά της ΕΕ, λέγοντας ότι δεν περιμένουμε τίποτα από αυτήν, η οποία μας έκανε να υπομένουμε στην πόρτα της 40 χρόνια», προσθέτοντας ότι δε θα ανεχθεί νέες προυποθέσεις για την ένταξη της Τουρκίας. Τι διαβάζετε πίσω από αυτές τις δηλώσεις;
Η Άγκυρα έχει την άποψη ότι η ΕΕ είναι ένας περίπου ανύπαρκτος παίκτης στο διεθνές στερέωμα, σε ανυποληψία, χωρίς να επηρεάζει τις εξελίξεις, αντιθέτως με την ίδια την Τουρκία, η οποία έχει εκτόπισμα όχι μόνο στην ευρύτερη γειτονιά της, αλλά και πέραν αυτής.
Σε διαδικτυακή συζήτηση που είχαμε την περασμένη εβδομάδα με Τούρκους συναδέλφους, μας μετέφεραν την ξεκάθαρη άποψη τους ότι η ΕΕ δεν ασκεί καμία επιρροή, την ίδια στιγμή που η Τουρκία επηρεάζει τις εξελίξεις από τον Καύκασο, τη Μαύρη θάλασσα, τη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια μέχρι και την Αφρική.
Επισήμαναν ότι η Ευρώπη είναι εξασθενημένη, αφήνοντας σαφή υπονοούμενα και για τη Γαλλία, όπου μετά τα δύο τελευταία πραξικοπήματα υποχρεώνεται επί της ουσίας να αποσυρθεί από την περιοχή του Σαχέλ.
Έπειτα, ο Ερντογάν θέλει να προλάβει τυχόν απόπειρα της Ευρώπης να του επιβάλει κάποιους όρους σε μια νέου, ειδικού τύπου σχέση - σσ: γνωρίζει ότι η ένταξη της Τουρκίας δεν έχει καμία τύχη - και επ’ ευκαιρία των εγκαινίων της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου στην Εθνοσυνέλευση, χρησιμοποίησε την απογοήτευση των πολιτών της Τουρκίας ως της «αιώνιας αρραβωνιαστικιάς της ΕΕ», προκειμένου να στείλει το μήνυμα στους Ευρωπαίους πως καλό είναι να μην επιχειρήσουν να επιβάλλουν στη χώρα του κάποιες προϋποθέσεις.
Μήνυμα που θεωρώ ότι είχε περισσότερο ως αποδέκτες την Ελλάδα και την Κύπρο. Τις δύο δηλαδή χώρες, οι οποίες ενόψει αυτής της νέου τύπου σχέσης της Τουρκίας με την ΕΕ έχουν διαμηνύσει ότι δεν πρέπει να είναι συναλλακτική, αλλά να διέπονται από κανόνες.
Σας θυμίζω τις δηλώσεις του κ. Χριστοδουλίδη ότι αν η Τουρκία έχει μια εποικοδομητική σχέση στο Κυπριακό, τότε είναι διατεθειμένος να μεταβάλλει κάποιες από τις παραδοσιακές θέσεις της χώρας του απέναντι στην Τουρκία. Ο Ερντογάν όμως θέλει να παρακάμψει το Κυπριακό, το οποίο βάζει ως όρο ο Χριστοδουλίδης.
Από την πλευρά της και η Αθήνα δηλώνει έτοιμη να συνηγορήσει σε επικαιροποίηση της κοινής δήλωσης του Μαρτίου του 2016 για το μεταναστευτικό, όμως με τον όρο ότι και η Τουρκία θα αρχίσει να υλοποιεί τα συμφωνηθέντα. Δηλαδή να αρχίσει, μεταξύ άλλων, να δέχεται τις επιστροφές όσων κάνουν αίτηση για δικαίωμα ασύλου στην Ελλάδα αλλά αυτή απορρίπτεται. Αλλά βέβαια και να ελέγξει τις ροές.
Επί της ουσίας δηλαδή, ο Ερντογάν επιχειρεί να προκαταλάβει την συζήτηση με την ΕΕ και κατ’ επέκταση με Ελλάδα και Κύπρο;
Ακριβώς. Επιλέγοντας την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου έστειλε μηνύματα προς Ευρώπη, Ελλάδα, Κύπρο, ότι δεν θα ανεχτεί προϋποθέσεις σε αυτή την νέα ειδικού τύπου σχέση.
Και ισχυριζόμενος ψευδώς ότι η ΕΕ δεν έχει υλοποιήσει καμία από τις δεσμεύσεις της σε αντίθεση με την Τουρκία - όταν η αλήθεια είναι ότι ειδικά μετά το πραξικόπημα έχει υπάρξει δραματική υποχώρηση του κράτους Δίκαιου στην γείτονα - επιχειρεί να προκαταλάβει την διαπραγμάτευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αρνούμενος να συζητήσει την επιβολή κανόνων, όρων και προϋποθέσεων. Εκτιμά ότι η Τουρκία είναι πλέον μια πολύ μεγάλη δύναμη για να δέχεται όρους, ειδικά από την ΕΕ, την οποία θεωρεί ότι βρίσκεται σε πλήρη ανυποληψία.
Επί της ουσίας περιγράφει πώς πρέπει να είναι κατά τη γνώμη του η διαπραγμάτευση η οποία περιλαμβάνει μια πολύ μεγάλη ατζέντα: διάθεση επανέναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων, ξεπάγωμα κεφαλαίων, απελευθέρωση κονδυλίων, μεταναστευτικό, απελευθέρωση βίζας και τελεωνειακή ένωση.
