Παρομοιάζοντας το Bitcoin με τα «τα καινούργια ρούχα ενός γυμνού αυτοκράτορα», ο Jürgen Schaaf*, σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με εξειδίκευση στις Υποδομές Αγορών και Πληρωμών, εξηγεί στο Liberal και τον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο, γιατί το συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα παραμένει ένα μη ασφαλές και ταυτόχρονα ασταθές περιουσιακό στοιχείο.
Ο κ. Schaaf τονίζει πως η ανοδική τροχιά που καταγράφει το τελευταίο διάστημα το Bitcoin έχει αρχίσει να λαμβάνει τα χαρακτηριστικά μιας «φούσκας», η οποία, όταν σκάσει, θα έχει επικίνδυνες συνέπειες τόσο για την οικονομία όσο για και την ίδια την κοινωνία.
Κύριε Schaaf, σε πρόσφατο άρθρο σας στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), που συνυπογράψατε με τον Ulrich Bindseil, παρομοιάζετε την έγκριση των ETF για το Bitcoin με «τα καινούργια ρούχα ενός γυμνού αυτοκράτορα». Τι σημαίνει αυτό, ειδικά όταν μιλάμε σε επίπεδο αξιοπιστίας του Bitcoin;
Το έναυσμα για τη συγκεκριμένη ανάρτηση ήταν ότι στις 10 Ιανουαρίου η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) ενέκρινε spot διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (spot ETF) για το Bitcoin. Η ανησυχία μας ήταν και εξακολουθεί να είναι ότι για τον λιγότερο καλά πληροφορημένο αυτή η έγκριση θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως επίσημη έγκριση και ότι θα θεωρούσαν ότι οι επενδύσεις σε Bitcoin είναι ασφαλείς. Όμως δεν είναι, και ο πρόεδρος της SEC επανέλαβε ρητά ότι το Bitcoin είναι πρωτίστως ένα κερδοσκοπικό, ασταθές περιουσιακό στοιχείο που χρησιμοποιείται επίσης για παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης λύτρων, του ξεπλύματος χρήματος, της αποφυγής κυρώσεων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι δεν υπάρχει δίκαιη αξία για το Bitcoin. Εν ολίγοις: η ίδια η φύση του Bitcoin δεν έχει αλλάξει με την έγκριση των spot ETFs. Επί της ουσίας, ακόμη και κάτω από αυτά τα «καινούργια ρούχα» ο αυτοκράτορας εξακολουθεί να είναι γυμνός.
Γιατί πιστεύετε ότι το Bitcoin απέτυχε στο να κρατήσει τη «διττή υπόσχεσή» του, ήτοι να είναι τόσο ένα παγκόσμιο αποκεντρωμένο ψηφιακό νόμισμα όσο και ένα χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο του οποίου η αξία θα συνεχίσει να αυξάνεται;
Οι συναλλαγές με Bitcoin εξακολουθούν να είναι άβολες, αργές και δαπανηρές - επομένως δεν είναι μέσο κατάλληλο για πληρωμές. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι εκτός του «Σκοτεινού Διαδικτύου» (σ.σ. Darknet), χρησιμοποιείται ελάχιστα για πληρωμές. Και η αστάθεια και η ευμεταβλητότητά του το καθιστούν ακατάλληλο ως μέσο αποθήκευσης αξίας, ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό του χρήματος. Αλλά πολλοί τείνουν να το αγνοούν αυτό, όταν η τιμή του ανεβαίνει. Οι λιγότερο ενημερωμένοι οικονομικά μικροεπενδυτές προσελκύονται σε μια κούρσα φόβου μήπως χάσουν κάτι, γεγονός που τους παρασύρει να χάσουν ενδεχομένως τα χρήματά τους.
Τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται ότι το Bitcoin κινείται πάνω από τα 57.000 δολάρια. Μάλιστα, στο σχετικό άρθρο σας παρομοιάζετε το Bitcoin με μια «νεκρή γάτα». Πιστεύετε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα «φούσκα» και αν ναι, για ποιους λόγους;
Πράγματι, το Bitcoin έχει ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό από τα τέλη Δεκεμβρίου του 2022 από λίγο κάτω από τα 17.000 δολάρια σε πάνω από 57.000 δολάρια. Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί ως η αναπήδηση μιας νεκρής γάτας, καθώς οι μικροεπενδυτές επιστρέφουν χαλαρά σε αυτό, αν και δεν ορμούν ακόμη, όπως έκαναν πριν από τρία χρόνια. Αλλά ενώ βραχυπρόθεσμα η εισροή χρημάτων μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στις τιμές, ανεξάρτητα από τα θεμελιώδη μεγέθη, τελικά αυτές θα επιστρέψουν στις θεμελιώδεις τιμές τους. Και χωρίς ταμειακές ροές ή άλλες αποδόσεις, η δίκαιη αξία ενός περιουσιακού στοιχείου είναι ασαφής, και δεν βλέπω πώς μπορεί κανείς να συγκρατήσει την αξία του Βitcoin σε κάποιο συγκεκριμένο θετικό επίπεδο. Ωστόσο, όντας αποκομμένη από τα οικονομικά θεμελιώδη μεγέθη, κάθε τιμή είναι εξίσου (μη) αληθοφανής - μια φανταστική συνθήκη για τους πωλητές φρούδων ελπίδων. Όμως, οι παράπλευρες απώλειες θα είναι τεράστιες όταν η «φούσκα» τελικά σκάσει, συμπεριλαμβανομένης της περιβαλλοντικής ζημίας και της τελικής αναδιανομής του πλούτου εις βάρος των πιο ευάλωτων. Για την κοινωνία, ένας νέος κύκλος «έκρηξης» και εν συνεχεία κατάρρευσης του Bitcoin συνιστά μια τρομερή προοπτική.
Στο άρθρο σας αναφέρετε τρεις δομικούς λόγους που μπορεί να εξηγήσουν τη φαινομενική ανθεκτικότητα του Bitcoin: Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα: «Η συνεχιζόμενη χειραγώγηση της "τιμής" σε μια ανεξέλεγκτη αγορά χωρίς εποπτεία και δίκαιη αξία, η αυξανόμενη ζήτηση για το "παράνομο – εγκληματικό νόμισμα" και η έλλειψη ορθής κρίσης αλλά και επαρκούς νομοθεσίας από τις εκάστοτε αρμόδιες Αρχές». Θα ήθελα το σχόλιό σας επ' αυτών…
Η ιστορία του Bitcoin χαρακτηρίζεται από τη χειραγώγηση των τιμών. Η τιμολόγηση παρέμεινε αμφίβολη κατά την περσινή ανοδική πορεία. Μια ανάλυση 157 ανταλλακτηρίων κρυπτονομισμάτων διαπίστωσε ότι το 51% του ημερήσιου όγκου συναλλαγών Bitcoin που αναφέρεται είναι πιθανότατα πλαστό. Ελλείψει συστημικής εποπτείας, είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα της χειραγώγησης.
Όμως υπάρχει ζήτηση, πράγματι: η χρησιμότητα που προσφέρει το Bitcoin είναι η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και εγκλημάτων όπως το ξέπλυμα χρήματος και το λυτρισμικό (σ.σ. ransomware). Η ζήτηση για αυτό το διαβόητο όφελος είναι μεγάλη - και αυξάνεται. Αλλά ενώ η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε αρχικά την έλλειψη κοινωνικών οφελών του Bitcoin, οι εκάστοτε νομοθέτες δίστασαν να συγκεκριμενοποιήσουν ολοκληρωμένες ρυθμίσεις. Επιπλέον, η πίεση από καλά χρηματοδοτημένους λομπίστες και εκστρατείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ώθησαν σε συμβιβασμούς, αφού εκλήφθηκαν εσφαλμένα ως μερική έγκριση των επενδύσεων Bitcoin.
Επομένως, είναι σημαντικό οι Αρχές να επαγρυπνούν και να προστατεύουν την κοινωνία από το ξέπλυμα χρήματος, τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο και άλλα εγκλήματα, τις οικονομικές απώλειες για τους οικονομικά λιγότερο μορφωμένους και τις εκτεταμένες περιβαλλοντικές ζημιές. Υπάρχει ακόμη αρκετή δουλειά που πρέπει να γίνει.
*Ο Jürgen Schaaf είναι σύμβουλος της Ανώτατης Διεύθυνσης Υποδομών Αγοράς και Πληρωμών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από τον Νοέμβριο του 2019. Επί του παρόντος επικεντρώνεται στις στρατηγικές της κεντρικής τράπεζας για τα ψηφιακά νομίσματα και τις πληρωμές λιανικής. Πριν από αυτό, ήταν σύμβουλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ (Δεκέμβριος 2012 - Οκτώβριος 2019) και γραμματέας της ομάδας έργου του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM) Δεκέμβριος 2012 - Δεκέμβριος 2013)
