Η ΕΕ και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι οι δύο μεγάλοι ηττημένοι από τις διαπραγματευτικές συνομιλίες που διεξάγουν ΗΠΑ και Ρωσία, με σκοπό τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, όπως εκτιμά ο αμυντικός αναλυτής, αντιστράτηγος ε.α. και συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου «Defense & Foreign Affairs», Λάζαρος Καμπουρίδης, σε συνέντευξή του στο Liberal.
Ο κ. Καμπουρίδης επισημαίνει πως υπάρχει ορατό ενδεχόμενο η Ουκρανία να ακρωτηριαστεί εδαφικά, έχοντας διαλυθεί τόσο οι ενεργειακές όσο και οι ευρύτερες υποδομές της. Και όλα αυτά, έχοντας απέναντί της έναν Πούτιν, ο οποίος θα επιχαίρει ότι είναι ο τελικός νικητής από αυτόν τον πόλεμο.
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Λ. Καμπουρίδη στο Liberal
Κύριε Καμπουρίδη, τι εξελίξεις δρομολογεί η διπλωματική συνάντηση Ρούμπιο - Λαβρόφ στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας ως προς την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία;
Κατ' αρχάς θα πρέπει να πούμε ότι η επιλογή της χώρας για τη συνάντηση, η Σαουδική Αραβία, από τις Ηνωμένες Πολιτείας δείχνει τη σημασία που δίνουν οι ΗΠΑ στις σχέσεις τους με τη Σαουδική Αραβία όσον αφορά στην πολιτική τους στην περιοχή. Νομίζω ότι μπορεί να μην αποτελεί διαπραγμάτευση, όμως και μόνο ο διερευνητικός χαρακτήρας των προθέσεων της Μόσχας, και το επίπεδο των συνομιλιών μιας και θα είναι τα υπουργεία Εξωτερικών με τις αντιπροσωπείες τους, δείχνουν τη σημασία της συνάντησης αυτής με δεδομένο ότι έχει αποκαλυφθεί ή έχει δημοσιοποιηθεί ότι στο μέλλον θα υπάρχει και συνάντηση Πούτιν - Τραμπ.
Παράλληλα, καταδεικνύει και μια σπουδή από πλευράς των ΗΠΑ, κάτι που έχει προαναγγελθεί από τον Τραμπ από την ημέρα της εκλογής του, να κλείσει το μέτωπο με τη Ρωσία στην Ουκρανία. Άλλωστε, ο ίδιος ο Τραμπ το έλεγε πριν από τις πρόσφατες αμερικανικές εκλογές και μάλιστα υποσχόταν ότι σε βραχύ διάστημα, θα τερμάτιζε τον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας. Στο πλαίσιο, ακριβώς, αυτών των δηλώσεων πραγματοποιείται αυτή η συνάντηση, η οποία, αν και εμφανιζόταν πριν από την ανάληψη της ηγεσίας από τον Τραμπ μια εύκολη υπόθεση, δηλαδή η παύση του πολέμου στην Ουκρανία, στη διαδρομή βλέπουμε ότι δεν είναι μια τόσο απλή διαδικασία, γιατί τα θέματα που πρέπει να κλείσουν είναι πολλά: Εδαφικά, οικονομικά, ζητήματα ανασυγκρότησης της χώρας, εκμετάλλευση των σπάνιων γαιών κλπ.
Η επόμενη ημέρα για την Ουκρανία, ιδίως σε ό,τι αφορά στην ασφάλεια της χώρας αυτής, δείχνει ότι υπάρχουν πολλά ανοιχτά σημεία, τα οποία είναι δύσκολο να καλυφθούν σε σχέση με αυτά που εξήγγειλε προεκλογικά ή και μετεκλογικά ο Τραμπ. Επομένως, βρισκόμαστε ενώπιον μιας διαρκούς διαδικασίας, η πρώτη πράξη της οποίας διαδραματίστηκε την Τρίτη στο Ριάντ.
Τι επιδιώκουν Τραμπ και Πούτιν και πώς κρίνετε το γεγονός ότι λαμβάνονται αποφάσεις για την Ουκρανία... χωρίς την Ουκρανία και κυρίως χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης των 27;
Νομίζω ότι συνάντηση αυτή καταδεικνύει μια ριζοσπαστική αλλαγή της νέας πολιτικής Τραμπ, όχι μόνο για την περιοχή μας αλλά και για ολόκληρη την υφήλιο. Μιλάμε για αλλαγές, οι οποίες ανατρέπουν τα δεδομένα που έχουν σχέση με τη δυτική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή. Και μιλάμε για την ίδρυση του ΝΑΤΟ, το κοινό μέτωπο επίσης στον Ψυχρό Πόλεμο έναντι της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Συνεπώς, βρισκόμαστε ενώπιον μιας ριζικής αλλαγής που στο πλαίσιο της διαμόρφωσης νέων σφαιρών επιρροής, βλέπουμε ότι οι ΗΠΑ, πλέον, αφήνουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη βγάζουν έξω από το περιθώριο των συζητήσεων ενός τόσο πολύ σημαντικού θέματος που άπτεται της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Εκτιμώ δε πως η μεγάλη χαμένη από αυτή τη διαδικασία είναι η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και η ηγεσία της Ουκρανίας. Και θα σας εξηγήσω τι εννοώ: Πρώτον, η Ευρώπη κλήθηκε να πληρώσει μεγάλο μέρος του ουκρανικού πολέμου, καθώς ορίστηκε από την προηγούμενη ηγεσία Μπάιντεν είτε με στρατιωτικό εξοπλισμό, ή οικονομικά λόγω των κυρώσεων. Τώρα φαίνεται ότι χωρίς να συμμετέχει στις συνομιλίες, θα εμπλακεί μόνο για την επόμενη ημέρα του πολέμου στην υποστήριξη μιας περιοχής ασφαλείας ή με αποστολή στρατευμάτων για την τήρηση της ασφάλειας στην Ουκρανία.
Δεύτερον, ο μεγάλος χαμένος είναι ο ίδιος ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και κατ' επέκταση η Ουκρανία. Και τούτο γιατί ο Ζελένσκι βλέπει τελικά να συζητείται η τύχη και η μοίρα της χώρας του εν τη απουσία του ιδίου.
Από τα παραπάνω καθίσταται ξεκάθαρο ότι υπάρχει ορατό ενδεχόμενο η Ουκρανία να ακρωτηριαστεί εδαφικά έχοντας διαλυθεί τόσο οι ενεργειακές όσο και οι ευρύτερες υποδομές της. Και όλα αυτά, έχοντας απέναντί της έναν Πούτιν, ο οποίος θα επιχαίρει ότι είναι ο τελικός νικητής από αυτόν τον πόλεμο.
Ποιο είναι, κατά την άποψή σας, το κρίσιμο στοιχείο που οδήγησε τις ΗΠΑ σε αλλαγή της στάσης τους απέναντι στην Ευρώπη;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό έχει καθαρά στρατιωτικό χαρακτήρα και πιστεύω ότι είναι η σημασία της κατοχής και διατήρησης εδάφους. Αν η Ρωσία δεν είχε καταλάβει και δεν είχε διατηρήσει τα εδάφη της ουκρανικής επικράτειας, αυτή τη στιγμή θα μιλούσαμε με άλλους όρους. Είναι γεγονός ότι η Ρωσία κατάφερε, παρά τις δυσκολίες του πρώτου έτους στον πόλεμο, να καταλάβει περιοχές της ουκρανικής επικράτειας και να τις διατηρήσει, παρά την υποστήριξη που έλαβε η Ουκρανία από τη Δύση, οικονομική και εξοπλιστική. Και αυτό είναι το καθοριστικό σημείο, στο οποίο προσέρχεται στις συνομιλίες ο Πούτιν, βλέποντας το ποτήρι μισογεμάτο ή έχοντας έναν άσο στο μανίκι του, στις συνομιλίες αυτές.
Μιλάμε, καθαρά, για τις εδαφικές κατακτήσεις της Ρωσίας, οι οποίες αποτελούν τον καθοριστικότερο παράγοντα που θα προσδιορίσει και την έκβαση των διαπραγματεύσεων, αφού ο Πούτιν θα μιλάει από θέση ισχύος.
Επιπλέον, καθοριστικό σημείο είναι και το θέμα, σε πολιτικό επίπεδο, ότι ο Πούτιν άντεξε τις κυρώσεις της Δύσης αλλά και το βάθος των εφεδρειών που διαθέτει είτε σε εξοπλισμούς είτε σε στρατιωτικό προσωπικό, που αν και χρειάστηκε τη βοήθεια από άλλες χώρες (Β. Κορέα και Ιράν) σημαίνει ότι άντεξε κόντρα σ' αυτή την εξοπλιστική βοήθεια που παρείχε η Δύση στην Ουκρανία.
Σε τοποθέτησή του στο ΕΛΚ ο Κυρ. Μητσοτάκης τόνισε πως η Ευρώπη οφείλει να μιλά με μία φωνή και όχι με επιλεκτικά φορμάτ ηγετών. Συμφωνείτε με την άποψη αυτή δεδομένου ότι η πλέον πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής στο Παρίσι υπό τον Μακρόν δεν απέφερε κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα;
Συμφωνώ απολύτως με αυτό που υπογράμμισε ο πρωθυπουργός. Αυτό είναι ένα πολύ καλό μάθημα για την Ευρώπη. Μπορεί να είναι ένα μάθημα αρνητικό, μιας και βλέπουμε ότι ο Πούτιν θα συνομιλήσει με τον Τραμπ απούσας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από ό,τι φαίνεται. Είναι ένα πολύ καλό μάθημα το γεγονός ότι η ΕΕ θα πρέπει να διαμορφώσει τη δική της ανεξάρτητη πολιτική να δημιουργήσει τον δικό της στρατό και να γίνουν πιο συμπαγείς οι δεσμοί σε οικονομικό, στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο, μεταξύ των χωρών της Ευρώπης των 27.
Η εμπειρία αυτή έχει δείξει ότι θα πρέπει η Ευρώπη να κάνει την περισυλλογή της και να επαναπροσδιορίσει τους λόγους για τους οποίους ιδρύθηκε. Βλέπουμε ότι στο νέο γεωπολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται, έτσι όπως αποκαλύφθηκε με τις δηλώσεις ή τις προθέσεις του Τραμπ, φαίνεται ότι γίνεται μια αναδιαμόρφωση του γεωπολιτικού πλαισίου και η Ευρώπη θα πρέπει να διαμορφώσει τη δική της ανεξάρτητη πολιτική.
Φάνηκε, άλλωστε, ξεκάθαρα από την τελευταία εμπειρία με την Ουκρανία. Την προηγούμενη ηγεσία Μπάιντεν την ακολούθησε η Ευρωπαϊκή Ένωση στη σύγκρουση με τον Πούτιν και βλέπουμε ότι τώρα είναι έξω από τις συζητήσεις και είναι ένα σκληρό μάθημα για να δημιουργήσει τη δική της ξεκάθαρη πολιτική.
Την 1η Μαρτίου, εκτός απροόπτου, ολοκληρώνεται η πρώτη φάση της προσωρινής κατάπαυσης του πυρός στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι θα παραμείνει σε πέντε στρατηγικά σημεία στο Λίβανο. Πόσο εύθραυστη είναι κατά την άποψή σας η εκεχειρία και πώς κρίνετε τη στάση των ΗΠΑ, δεδομένης και της παρουσίας Ρούμπιο στη Σ. Αραβία για το μέλλον της Γάζας;
Κατ' αρχάς η συμφωνία της κατάπαυσης του πυρός στο Λίβανο ήταν ξεκάθαρο ότι δεν ήταν βιώσιμη μιας και δινόταν ρόλος στον στρατό του Λιβάνου, ο οποίος, όμως, παρά την εξασθένιση της θέσης της Τεχεράνης, παραμένει υπό την άμεση επιρροή της Χεζμπολάχ. Η Χεζμπολάχ φαίνεται ότι ακόμα ασκεί επιρροή στα στρατιωτικά τεκταινόμενα στην περιοχή του Λιβάνου. Άρα, λοιπόν, με μια ισχυρή Χεζμπολάχ στο Λίβανο νομίζω ότι είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη εφαρμογή της απόφασης της κατάπαυσης του πυρός.
Πάμε τώρα, στο θέμα της Γάζας: Η μεγάλη πρόκληση εδώ είναι η εφαρμογή του σχεδίου των ΗΠΑ, του Τραμπ, για την απομάκρυνση των Παλαιστίνιων από τη Γάζα, προκειμένου να γίνει η ανοικοδόμηση. Είναι κάτι με το οποίο έχουν ταχθεί ξεκάθαρα εναντίον η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και άλλες αραβικές χώρες της περιοχής. Θα φανεί στο μέλλον κατά πόσο ο Τραμπ θα συνεχίσει να υποστηρίζει αυτή τη λύση. Είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί, καθώς έχουμε και τον παλαιστινιακό λαό να αρνείται μια τέτοια προοπτική. Αντίθετα, το Ισραήλ και η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου εκτιμούν πως αυτή φαίνεται ως η μόνη λύση προκειμένου να μπορέσει να υπάρξει πλήρης εκκαθάριση και από το στοιχείο της Χαμάς στην περιοχή, η οποία δεν έχει εξολοθρευτεί πλήρως. Και πράγματι, υπάρχει ακόμη και τώρα μεγάλος αριθμός τρομοκρατών της Χαμάς στη Γάζα.
Τέλος, και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ' όψιν, η στάση της Χαμάς στο θέμα της τήρησης της συμφωνίας για τους ομήρους δείχνει το πόσο δύσκολο είναι να εφαρμοστεί η συμφωνία ανταλλαγής ομήρων, με δεδομένες τις επιδιώξεις του Τραμπ για εκκένωση της Γάζας από τον παλαιστινιακό λαό.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα/παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού την περίοδο 2013-2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων, «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
