Στους λόγους που η Χεζμπολάχ προχώρησε σε νέα επίθεση κατά του Ισραήλ, στις απειλές της τρομοκρατικής οργάνωσης και στο ρόλο του Ιράν αναφέρεται σε συνέντευξη στο Liberal και τον Νικόλα Ταμπακόπουλο ο Δρ. Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος, καθηγητής Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας. Ο ίδιος τονίζει πως οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να εμπλακούν ακόμα περισσότερο και αποκωδικοποιεί τη στάση του Ερντογάν.
Νέα επίθεση της Χεζμπολάχ κατά του Ισραήλ, απειλές του αρχηγού της Χασάν Νασράλα. Πού πηγαίνει η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και ποιος ο ρόλος του Ιράν;
Η Χεζμπολάχ συνεχίζει την τακτική της, την οποία είχει πει ότι θα πραγματοποιήσει, κυρίως μετά την εβδόμη Απριλίου, όπου έπληξε το Ιράν το Ισραήλ. Έχει μια σταδιακή αναβάθμιση, η οποία αυτή τη στιγμή συντηρείται πέρα των 48 ημερών, που βομβαρδίζει το Ισραήλ ανελλιπώς, μέχρι και χτες που έφτασε την ίδια ένταση των επιθέσεων που είχε κάνει και την 7η Απριλίου.
Δηλαδή, πάνω από 350 drones και πύραυλοι που έφυγαν από τον ανατολικό Λίβανο και χτύπησαν την περιοχή που συνορεύει με το Ισραήλ, όπως επίσης και τρεις βάσεις του Ισραήλ, στα υψίπεδα του Γκολάν και μία αεροπορική βάση στο Ισραήλ.
Ως ανταπάντηση το Ισραήλ έκανε προληπτική επίθεση, η οποία έγινε με μαχητικά τα οποία βομβάρδισαν στρατιωτικούς στόχους της Χεζμπολάχ, από τους οποίους θεωρούνταν πως θα ξεκινούσαν επίθεση εναντίον του Ισραήλ.
Αυτό συνεπάγεται σε σταδιακή αναβάθμιση της ανασφάλειας και της έντασης, κάτι που θα φανεί ανάλογα με το πώς θα αντιδράσει το Ισραήλ, και πώς θα συνεχιστεί η πρακτική της Χεζμπολάχ. Πρόκειται για μία πολιτική αποσταθεροποίησης της περιοχής μετά τις εντολές που έδωσε το Ιράν έπειτα από το θάνατο του Χανίγια.
Μετά από αυτήν τη μεγάλη επίθεση της Χεζμπολάχ πώς θα κινηθούν οι διαπραγματεύσεις στο Κάιρο για εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας;
Οι διαπραγματεύσεις τορπιλίζονται. Είναι η πολιτική του Ιράν γενικότερα, όταν πάει να βρεθεί μία λύση για το παλαιστινιακό ζήτημα στο σύνολό του, να τορπιλίζει τις διαπραγματεύσεις.
Η πρώτη προσπάθεια τορπιλισμού είναι η 7η Οκτωβρίου, αν θυμάστε υπήρχε μία συνεργασία μεταξύ των αραβικών κρατών και βάσιμες πιθανότητες η Σαουδική Αραβία να αναγνωρίσει το Ισραήλ. Σε εκείνη τη φάση θα μπαίναμε σε εκτεταμένες διαμεσολαβήσεις και διαπραγματεύσεις ακόμη και για την επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος.
Τώρα φαίνεται πως υπάρχουν διαπραγματεύσεις με το μεγάλο ερώτημα των ισραηλινών ομήρων, κατά πόσο θα επιστρέψουν, κατά πόσο θα είναι ζωντανοί για να επιστρέψουν στο Ισραήλ, ούτως ώστε να υπάρχει ένα αποτέλεσμα.
Παρόλα αυτά, υπήρχε μια εντατικοποίηση στις διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα φέρουν αποτέλεσμα αλλά δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς αποτέλεσμα. Το γεγονός ότι το Ισραήλ ενισχύει τη διαπραγματευτική του ομάδα, όπως επίσης και από την αντίπερα όχθη, με εκπροσώπους της Χαμάς, που πηγαίνουν μέσω του Ιράν, συνεπάγεται πως κάτι θετικό υπήρχε. Ωστόσο, το Ιράν φαίνεται πως δεν επιζητά κάποια λύση.
Για ποιο λόγο;
Επί του πρακτέου διατηρεί την επιχειρησιακή του πραγματικότητα, με όλες αυτές τις επιχειρήσεις και με τις τρομοκρατικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις που ελέγχει.
Πιστεύετε μια ευθεία επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ είναι πιθανή πλέον; Με δεδομένο πως το προηγούμενο διάστημα ήταν ένα σοβαρό ενδεχόμενο.
Το πιο ανησυχητικό είναι ότι μετά την 7η Απριλίου, θεωρούμε ως ένας είδος «κανονικότητας», ότι το Ιράν θα χτυπήσει το Ισραήλ και πάλι.
Τι πιθανολογώ; Ότι το Ιράν, γενικότερα, βομβαρδίζει περιοχές, οι οποίες είναι εδαφικού και εναέριου ελέγχου είτε από τους Αμερικανούς, είτε από τους Ισραηλινούς. Και δεν μιλάω μόνο για το Ισραήλ, αλλά και για τη Συρία και το Ιράκ. Άρα, προσπαθεί το Ιράν να χτυπήσει κάποια «check points».
Και αν αυτό επιτευχθεί, θα κάνουν τη μεγάλη επίθεση. Γι’ αυτό βλέπετε και όλες αυτές τις επιθέσεις που γίνονται συνεχώς, δηλαδή και την προηγούμενη εβδομάδα, χτύπησαν αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ και στη Συρία. Θέλουν να ελέγχουν τον εναέριο χώρο, για να γίνονται ολοένα και πιο αποτελεσματικά τα πλήγματά τους.
Αν δεν μπορούν να φέρουν αποτελέσματα στα μεσαία πλήγματα, που προσπαθούν να κάνουν, τότε δεν θα υπάρξει μεγάλη επίθεση του Ιράν απέναντι στο Ισραήλ.
Ωστόσο, το γεγονός πως θεωρείται μία στρατιωτική κανονικότητα αυτή η κατάσταση, που περιμένουμε αν θα χτυπήσει το Ιράν το Ισραήλ, δεν θεωρώ πως είναι σωστό, ούτε μπορούμε να μιλήσουμε για ειρήνη στην περιοχή, αλλά για περαιτέρω αποσταθεροποίηση.
Αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις ενισχύονται στην περιοχή. Βλέπετε ακόμα πιο άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή;
Γενικότερα οι Αμερικάνοι είναι εμπλεκόμενοι από την αρχή. Την ιστορική αρχή. Και εκτός αυτού οι Αμερικάνοι έχουν συμφέροντα και στο Ιράκ και στη Συρία. Έχουν στρατιωτικές δυνάμεις οι οποίες είναι μαχόμενες, αν και μικρές, ελέγχουν εναέρια και χερσαία περάσματα. Βλέπουν τι γίνεται.
Οι ΗΠΑ έχουν μία στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ, η οποία αναβαθμίζεται όσον αφορά το εξοπλιστικό κομμάτι, αλλά η στρατιωτική συνεργασία είναι το κατεξοχήν παράδειγμα συμμαχίας.
Συνεπάγεται πως το Ισραήλ θα έχει τη βοήθεια της Αμερικής και η Αμερική τη βοήθεια του Ισραήλ, όποτε χρειαστεί. Δεν είναι τυχαίο που το αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ βρίσκεται στη Μέση Ανατολή, δεν είναι τυχαίο που οι Αμερικάνοι παίζουν το ρόλο του διαμεσολαβητή, στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Προσπαθούν να συντονίσουν ορισμένα πράγματα και γεγονότα επειδή έχουν τα περισσότερα συμφέροντα στην περιοχή.
Ποιος ο ρόλος του Ερντογάν;
Ο ρόλος του Ερντογάν είναι πιο ειδικός. Σε κάποιο σημείο, κατανόησε, προσπαθώντας να κάνει και τη δική του πολιτική του οθωμανισμού, της «γαλάζιας πατρίδας», πως είναι η κατάλληλη χρονική περίοδος για να έχει μεγαλύτερη εμπλοκή η Τουρκία στη Μέση Ανατολή.
Η Τουρκία προσπαθεί να αναβαθμίσει το ρόλο της από το 1994, που είχε ξεκινήσει τη δική της πολιτική για την Αφρική και αργότερα, το 1996 για τη Μέση Ανατολή.
Όπου ταυτόχρονα αναδιπλώνει και δημιουργεί τη βιομηχανία, την τεχνολογία, την τεχνογνωσία της και ταυτόχρονα τον διαμεσολαβητικό της ρόλο.
Η Τουρκία προσπαθεί να είναι ο τρίτος πόλος, δεν θέλει να είναι ούτε Δύση, ούτε Ανατολή.
Γιατί; Γιατί γεωγραφικά, πιστεύει πως βρίσκεται στην ίδια περιοχή με τις αντιμαχόμενες πλευρές, και βεβαίως υπάρχει και το άλλο το ιστορικό, θεωρεί πως λόγω της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έχει δικαιώματα, μεταξύ άλλων, και στη Μέση Ανατολή.
Για το λόγο αυτό, προσπαθεί να φτιάξει και το θρησκευτικό κομμάτι, που θεωρεί πως αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ μουσουλμανισμού και χριστιανισμού και ταυτόχρονα προσπαθεί να πείσει τον κόσμο, πως η Τουρκία παίζει βασικό ρόλο, γιατί προστατεύει τα συμφέροντα των μουσουλμάνων και συγκεκριμένα, των Παλαιστινίων.
Και μέσω των Παλαιστινίων, προσπαθεί να εισχωρήσει και σε άλλα ζητήματα, όπως στα Κατεχόμενα, που τα χρησιμοποιεί ως μια γεωστρατηγική τοποθεσία που θα τη βοηθάει να έχει μία εικόνα για το τι γίνεται στη Μέση Ανατολή.
Η Τουρκία προσπαθεί να απορροφήσει όλους τους κραδασμούς, λέγοντας πως έχει το δικαίωμα της εμπλοκής και στο Λίβανο, και στη Συρία, ακόμη και στο Ιράκ. Που στη Συρία, ούτως ή άλλως, έχει μπει και έχει μια περιοχή της, υπό κατάληψη, κάτι που το χρησιμοποιεί εναντίον των Ισραηλινών αυτήν τη στιγμή, εναντίον των Κούρδων, χρησιμοποιεί την όποια δικαιολογία ενάντια στον οποιονδήποτε εμπλέκεται με τα συμφέροντά της.
Την πολιτική αυτή τη χρησιμοποιεί ο Ερντογάν για να μείνει στην ιστορία ως ο ηγέτης της ιστορικής «ανέλιξης» της Τουρκίας. Πρόσφατα σε μια ομιλία του, δήλωσε πως δεν μπορεί κανείς να τον σταματήσει.
Τέλος, τι έχετε να μας πείτε για τη στάση των αραβικών χωρών;
Για το Αραβικό Τόξο, είναι δύο διαφορετικά ζητήματα. Το ένα είναι όταν αναφερόμαστε στις χώρες του Κόλπου, και το άλλο είναι οι χώρες της ιστορικής Μέσης Ανατολής, μαζί με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής.
Υπάρχουν δύο διαφορετικές πλευρές κατανόησης ορισμένων ζητημάτων. Οι χώρες του Κόλπου επί το πλείστον, προσπαθούν να καταπολεμήσουν οποιαδήποτε τρομοκρατική ομάδα, όπως τους Χούθι στην Υεμένη, κάτι για το οποίο είχαν κατηγορηθεί, αν θυμάστε το 2015. Και σήμερα οι Χούθι προσπαθούν να δράσουν εναντίον του Ισραήλ, και βεβαίως όχι μόνο κατά των στόχων της Σαουδικής Αραβίας, των Εμιράτων και άλλων. Τώρα προσπαθούν να αποσυντονίσουν όλη την περιοχή.
Είναι προφανές πως δεν αρέσει στους Άραβες του Κόλπου που το Ιράν προσπαθεί να περικυκλώσει τις χώρες τους, και από την άλλη πλευρά δεν τους αρέσει επίσης, να υπάρχει μία συνεχόμενη μάχη στην Παλαιστίνη, γιατί πεθαίνουν και άλλοι Άραβες, Παλαιστίνιοι, αλλά και μουσουλμάνοι.
Δεν είναι ευχαριστημένοι με το αποτέλεσμα, όμως προσπαθούν, να φέρουν μια ισορροπία ειρήνευσης της περιοχής, ούτως ώστε να υπάρχει ένας διάλογος.
Σε αντίθεση με τις χώρες της Μέσης Ανατολής, οι οποίες βλέπουν τα πράγματα αναλογικά με τα συμφέροντά τους. Πρώτα, η Ιορδανία, που έχει 4 εκατ. Παλαιστινίους, άρα καταλαβαίνετε τα θέματα ασφάλειας, είναι μέγιστης σημασίας. Άλλωστε, είναι μία χώρα που γειτνιάζει με την Παλαιστίνη και από την άλλη πλευρά είναι η Αίγυπτος που δεν θέλει να έχει καμία σχέση με τη Χαμάς, δεδομένου και του πολέμου που είχε με τη Χαμάς το 2001.
Μάλιστα, η Αίγυπτος ήταν η πρώτη χώρα η οποία κατέστρεψε τα τούνελ της Χαμάς, τότε με θαλασσινό νερό, που στην ουσία, θα τους έπνιγε, στην περιοχή του Σινά, που γίνονταν τότε εκεί οι μάχες.
Και βεβαίως υπάρχει και η πολιτική της Συρίας, του Άσαντ που βγήκε από έναν εμφύλιο πόλεμο και έναν πόλεμο κατά του ISIS και προσπαθεί να ανοικοδομήσει μία Συρία. Από την άλλη πλευρά έχουμε και την Τουρκία, που θέλει να υπερκεράσει και να γίνει ο μεγάλος επενδυτής και εκφραστής του ρόλου της σταθερότητας της περιοχής.
Ο Λίβανος που ήταν μια χώρα περισσότερο σταθεροποιημένη, έχοντας προσπαθήσει να θέσει τη Χεζμπολάχ εκτός Λιβάνου, προσπαθεί να στήσει μία οικονομία, που βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, εδώ και πολλά χρόνια. Είναι όμως και μια χώρα με πολύ μορφωμένο πληθυσμό, πολλούς επιχειρηματίες, οι οποίοι δρούσαν στη Μέση Ανατολή, οι οποίοι φοβήθηκαν με τον πόλεμο στη Συρία το 2012 και βεβαίως ήθελαν να έχουν μια λύση, ώστε να μην έχουν έναν ακόμα πόλεμο. Έχουν προσπαθήσει να έχουν έναν ρόλο διαμεσολαβητικό.
Δεν είναι τυχαίο πως πριν από την εβδόμη Οκτωβρίου του 2023, υπήρχαν εντατικές διαπραγματεύσεις του Ισραήλ και του Λιβάνου για την ΑΟΖ. Κάτι που δεν το δεχόταν ούτε η Τουρκία, ούτε το Ιράν. Το δέχονταν όλες οι υπόλοιπες χώρες όπως η Αίγυπτος.
Η Αίγυπτος με τη σειρά της έχει διαμεσολαβητικό ρόλο, τη συμφέρει να υπάρχει μια σταθερότητα στην περιοχή, γιατί αυτήν τη στιγμή προσπαθεί να χτίσει τη χώρα εκ των έσω. Μία χώρα που πολλαπλασιάζεται δημογραφικά, και βεβαίως το συναίσθημα του απλού πολίτη, διαφέρει κατά πολύ από εκείνο της πραγματικότητας της κυβέρνησης. Πρέπει να τα φέρει εις πέρας εντός και εκτός και να δείξει και την πυγμή και τη σταθερότητα και τη μοναδικότητα που έχει η Αίγυπτος.
*Δρ. Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, Πρόεδρος Τμήματος Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, Κύπρος, Πρόεδρος του Strategy International (SI) Ltd.
