Του Γιάννη Γορανίτη
Ένα από τα πλέον εκνευριστικά χαρακτηριστικά του internet εδώ και αρκετά χρόνια είναι το λεγόμενο CAPTCHA και τα καλά νέα είναι ότι πολύ σύντομα θα αποτελεί παρελθόν. Ακόμη κι αν το ακρωνύμιο δεν σας λέει τίποτα, σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει τις φόρμες σε διάφορα sites που σας ζητούν να συμπληρώσετε έναν αριθμό ή ένα κείμενο, ώστε να συνεχίσετε την αναζήτηση. Φαίνεται (και είναι) απλό. Στην πράξη όμως δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που το αλλοιωμένο ή παραλλαγμένο κείμενο δεν εμφανίζεται ευκρινώς, με αποτέλεσμα ο χρήστης να το συμπληρώνει λανθασμένα και να καλείται να ξεκινήσει από την αρχή.
Στόχος της λειτουργίας βέβαια δεν είναι να εκνευρίσει τους χρήστες, αλλά να ενισχύσει την ασφάλεια των websites που επισκέπτονται. Το CAPTCHA άλλωστε προέρχεται από τη φράση Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart. Πρακτικά χρησιμεύει ώστε να διαχωρίζει τους ανθρώπους από τα bots και να αποτρέπει με αυτό τον τρόπο το spamming, τις αυτοματοποιημένες επιθέσεις και την υπερφόρτωση των sites.
Στην πορεία τα CAPTCHA εξελίχθηκαν, χρησιμοποιώντας εικόνες ή ηχητικά μηνύματα ή και απλές μαθηματικές πράξεις, αλλά η ταλαιπωρία των χρηστών δεν μειώθηκε. Κι αυτό, γιατί παράλληλα με την τεχνολογία του CAPTCHA εξελισσόταν και η τεχνολογία των bots, με αποτέλεσμα οι κακόβουλες επιθέσεις να αυξάνονται.
Έρχεται το αόρατο CAPTCHA
Σύμφωνα με πρόσφατη ενημέρωση της Google είναι έτοιμη η επόμενη εκδοχή του CAPTCHA. Μόνο που οι χρήστες δεν θα μπορούν να τη δουν. Εκεί ακριβώς έγκειται η καινοτομία της: το invisible CAPTCHA θα είναι παρόν ώστε να προστατεύει τα websites χωρίς να απαιτείται η ανθρώπινη παρέμβαση.
Το νέο σύστημα θα αξιοποιεί έναν συνδυασμό μηχανικής μάθησης και προηγμένης ανάλυσης κινδύνων, προκειμένου να διαχωρίζει τους επισκέπτες των websites από τα bots. Αυτό θα γίνεται εφικτό μέσω της καταγραφής των κινήσεων του ποντικιού, του πληκτρολογίου, αλλά και αναγνώρισης της IP διεύθυνσης. Εφόσον εντοπίσει ύποπτη δραστηριότητα, θα ενεργοποιείται το γνωστό CAPTCHA.
Παράλληλα η Google θα τρέχει μια εξελιγμένη έκδοση του προγράμματος reCPATCHA, με την οικεία πλέον λειτουργία του απλού tick σε ένα κουτί επιλογής με το μήνυμα «Δεν είμαι ρομπότ» ή «Είμαι άνθρωπος». Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δηλώσουν τη συμμετοχή των ιστοσελίδων τους στο πρόγραμμα εδώ.
Αυτό που κρατάμε είναι ότι στο άμεσο μέλλον δεν θα εμφανίζεται κανένα μήνυμα, ούτε θα απαιτείται η παρέμβαση του χρήστη, εκτός και αν ο αλγόριθμος καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο επισκέπτης δεν είναι άνθρωπος, ώστε να του ζητήσει να αποδείξει το αντίθετο.
Το νέο σύστημα περιγράφεται στο βίντεο της Google:
CAPTCHA με παρελθόν
Για την πατρότητα του συστήματος CAPTCHA ερίζουν δύο ομάδες προγραμματιστών. Η πρώτη είχε εισαγάγει to 1997 ένα σύστημα αποτροπής των επιθέσεων από bots στην πάλαι ποτέ κραταιά μηχανή αναζήτησης AltaVista, μέσω της αναγνώρισης εικόνων. Η δεύτερη ομάδα ισχυρίζεται ότι το σύστημα αυτό δεν σχετίζεται με το CAPTCHA, το οποίο οι ίδιοι περιέγραψαν λεπτομερώς σε μια ακαδημαϊκή μελέτη το 2003, παραθέτοντας και ενδεικτικά παραδείγματα.
Έκτοτε το υιοθέτησαν αρκετές ιστοσελίδες, αλλά η χρήση του έγινε μαζική κατά την τελευταία δεκαετία. Η έντονη κριτική που του ασκήθηκε δεν είχε να κάνει μόνο με τον εκνευρισμό που προκαλούσε, αλλά και για μια σειρά προβλημάτων που προκαλούσε, για παράδειγμα σε χρήστες που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης.
Στην πορεία εμφανίστηκαν αρκετές εναλλακτικές, με πιο ευρηματική την ASIRRA (Animal Species Image Recognition for Restricting Access) της Microsoft, η οποία ζητούσε από τους χρήστες να ξεχωρίσουν σκύλους από γάτες. Παρά την ευχρηστία του το σύστημα εγκαταλείφθηκε, κάτι που συνέβη και με το Confident Captch, το οποίο επίσης ζητούσε από τους χρήστες να αναγνωρίσουν συγκεκριμένες εικόνες.
