Του Γιάννη Γορανίτη
H κρατικών συμφερόντων εταιρεία σιδηροδρόμων από χώρα του ευρωπαϊκού νότου δεν είναι άλλη από την Trenitalia, η οποία έχει αξιοποιήσει το πλέον καινοτόμο και μεγαλεπήβολο πρόγραμμα Internet of Things παγκοσμίως. Την τελευταία τριετία, η Trenitalia σε συνεργασία με τη SAP υλοποιεί μια λύση δυναμικής διαχείρισης των διαδικασιών συντήρησης του εξοπλισμού της, με αποτέλεσμα πολύ σημαντική εξοικονόμηση πόρων και εργατοωρών.
Υπολογίζεται ότι η ετήσια εξοικονόμηση φέτος θα υπερβεί το 10% του συνολικού κόστους συντήρησης των τρένων και του δικτύου (ανέρχεται σε €1,3 δισ. ετησίως). Το πρόγραμμα βασίζεται στην πλατφόρμα HANA της SAP και δη στη λύση Predictive Maintenance and Service, μέσω της οποίας το ίντερνετ των πραγμάτων συνδυάζεται με τη διαχείριση των big data.
Στην πράξη, οι αισθητήρες που διαθέτουν τα τρένα της εταιρείας στέλνουν στο cloud τα δεδομένα που συλλέγουν σχεδόν σε πραγματικό χρόνο. Οι πληροφορίες αυτές αξιοποιούνται μέσω ενός εξελιγμένου δικτύου ανάλυσης και μηχανικής μάθησης προκειμένου τα πιθανά προβλήματα να προβλέπονται και να αντιμετωπίζονται εγκαίρως. Όπως αποδεικνύεται στην πράξη ψηφιακός μετασχηματισμός μιας παραδοσιακής σιδηροδρομικής εταιρείας δεν έχει θετικές επιπτώσεις μόνο στον ισολογισμό της, αλλά και στην ταξιδιωτική εμπειρία των πελατών της, καθώς μειώνονται οι καθυστερήσεις και η ταλαιπωρία, ενώ παράλληλα αυξάνεται η ασφάλεια και βελτιώνεται η άνεση.
Τι μας είπε ο υπεύθυνος του project
Στο πλαίσιο του συνεδρίου πληροφορικής SAP Forum Athens 2017 που διοργανώθηκε χθες στην Αθήνα, είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε για το συγκεκριμένο project, αλλά και τις ευρύτερες δυνατότητες του Internet of Things με τον Francesco Mari, αντιπρόεδρο του Business Innovation - Internet of Things της SAP SE. Ο κ. Mari έχει την άμεση επίβλεψη της συνεργασίας με την Trenitalia, ενώ παράλληλα συνεργάζεται με πελάτες της SAP σε όλο τον κόσμο για την ενσωμάτωση και τη βέλτιστη αξιοποίηση του IoT στα διάφορα επιχειρηματικά πλάνα τους.
«Θεωρούμε την περίπτωση της Trenitalia την πιο χαρακτηριστική και πλέον επιτυχημένη στο πεδίο του Ίντερνετ των πραγμάτων», δήλωσε στο Liberal ο κ. Mari. «Άλλωστε έχουμε μεγάλη εμπειρία, καθώς αναπτύσσουμε λύσεις στον άξονα του IoT για αρκετά χρόνια. Θεωρώ ότι η SAP διαθέτει το πιο ώριμο portfolio λύσεων στο ΙοΤ (SAP Leonardo), το οποίο φυσικά συνεχίζουμε να αναπτύσσουμε και να εμπλουτίζουμε. Στόχος μας είναι να συμπεριλάβουμε όλα εκείνα τα απαραίτητα στοιχεία που συνδέουν τη διοίκηση της εταιρείας με τον πραγματικό κόσμο. Οι λύσεις αυτές αφορούν αρκετούς κλάδους: από τις κατασκευές και τις μεταφορές, μέχρι την υγεία και την αγροτική παραγωγή.
»Βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι τα επιμέρους συστατικά υπάρχουν εδώ και 20-30 χρόνια. Η σύνδεση των μηχανών μεταξύ τους, οι συσκευές ελέγχου και πολλές ακόμη συσκευές που είναι ήδη εγκατεστημένες μπορούν πλέον να αξιοποιηθούν. Είναι μια φυσική εξέλιξη των λύσεων και των διαδικασιών που αναπτύσσει η SAP. Αυτό που σίγουρα έχει αλλάξει την τελευταία πενταετία είναι η ταχύτατη ανάπτυξη και η σύγκλιση τεχνολογικών κλάδων όπως το cloud, η υπερ-συνδεσιμότητα και τα μεγάλα δεδομένα (big data). Μέσω αυτών γίνονται εφικτές διαδικασίες που μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν πολύ δύσκολο να υλοποιηθούν. Όχι ακατόρθωτο, αλλά σίγουρα δύσκολο».
Θα μπορούσε το μοντέλο της Trenitalia να μεταφερθεί στην Ελλάδα;
Με δεδομένο ότι τον περασμένο Ιανουάριο ανακοινώθηκε η εξαγορά της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από τον ιταλικό όμιλο Ferrovie Dello Stato (ελέγχει το 100% των μετοχών της Trenitalia και με τη σειρά του ελέγχεται από το ιταλικό κράτος), ρωτήσαμε τον κ. Mari για την πιθανότητα εφαρμογής του μοντέλου και στη χώρα μας».
«Σαφώς, το μοντέλο της Trenitalia θα μπορούσε σίγουρα να εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες, αλλά και σε άλλους κλάδους πλην των σιδηροδρομικών μεταφορών», μας είπε. «Το αν η Ελλάδα θα είναι μεταξύ των υποψήφιων χωρών για εφαρμογή του συγκεκριμένου μοντέλου είναι κάτι που δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα, καθώς εξαρτάται από σειρά παραγόντων. Ο βασικότερος είναι ο τρόπος που γίνεται η συντήρηση των τρένων και του δικτύου σήμερα, ποιος είναι ο τύπος των τρένων που χρησιμοποιούνται, αν διαθέτουν αισθητήρες και άλλα. Σε περίπτωση πάντως που προχωρούσαμε σε μια τέτοια υλοποίηση θεωρώ ότι θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε τις βασικές αρχές του project της Trenitalia, αλλά όχι να αντιγράψουμε 100% το μοντέλο. Σε συζητήσεις μας με τις σιδηροδρομικές εταιρείες άλλων χωρών διαπιστώσαμε ότι το βασικό μοντέλο που εφαρμόσαμε στην περίπτωση της Trenitalia μπορεί να λειτουργήσει, οπότε δεν βλέπω τον λόγο να μη συμβεί αυτό και στην Ελλάδα».
Η διαχείριση των data και ο όγκος των άχρηστων πληροφοριών
Όπως μας εξήγησε ο Francesco Mari ένα σύγχρονο τρένο (κατασκευασμένο την τελευταία 20ετία) ενδέχεται να ενσωματώνει 4.000 έως 5.000 αισθητήρες. Οι αισθητήρες αυτοί συλλέγουν λειτουργικά δεδομένα, τα οποία ανέρχονται σε 2-3TB καθημερινά.
«Τα δεδομένα αυτά αποκαλούνται σήματα και εμπεριέχουν χρονική σήμανση, ταυτότητα και την προσδοκώμενη μέτρηση, η οποία μας επιτρέπει την εξαγωγή συμπεράσματος. Το συμπέρασμα βέβαια ενδέχεται να ποικίλει ανάλογα με τον επιχειρηματικό στόχο, ενώ πολλά από τα δεδομένα αυτά πρέπει να συνδυαστούν με άλλα data, προερχόμενα π.χ. από ERP.
»Ο διαχωρισμός των άχρηστων από τα χρήσιμα δεδομένα είναι μια διαρκώς μεταβαλλόμενη διαδικασία. Τα δεδομένα που περιέχουν πληροφορία κατηγοριοποιούνται ως “σήματα”, ενώ τα δεδομένα που δεν περιέχουν χρήσιμη πληροφορία ονομάζονται “θόρυβος”. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο διαχωρισμός το σήματος από τον θόρυβο εξαρτάται από το μοντέλο που χρησιμοποιεί η εκάστοτε επιχείρηση. Στην περίπτωση της Trenitalia το σύστημα παράγει 700-800 terabytes δεδομένων ετησίως. Στην αρχή θα χρησιμοποιήσουμε μόλις το 5%».
»Αποθηκεύουμε όμως το σύνολο των data, πρώτον γιατί πρέπει να διαχωρίσουμε το σήμα από τον θόρυβο και δεύτερον γιατί ακόμη και τα δεδομένα που αρχικά θεωρήθηκαν θόρυβος μπορούν μετά την κατάλληλη επεξεργασία να καταστούν χρήσιμα σήματα. Πλέον ο αποθηκευτικός χώρος δεν κοστίζει, οπότε συμβουλεύω όλους τους πελάτες να μην καταστρέφουν τα δεδομένα. Το διάστημα διατήρησής τους εξαρτάται από τον τύπο του μηχανήματος ή της εφαρμογής. Στα μηχανήματα που βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους τα καιρικά δεδομένα ενός έτους πιθανότατα δεν είναι αρκετά. Συνήθως απαιτούνται δεδομένα τουλάχιστον τριών ετών».
Το μέλλον της τεχνολογίας μετά από 15 χρόνια
Όταν ρωτήσαμε τον κ. Mari πώς φαντάζεται το μέλλον της τεχνολογίας μετά από 10-15 χρόνια, γέλασε και δήλωσε αναρμόδιος να κάνει προβλέψεις. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε «αν υπάρχει ένας τομέας που οι άνθρωποι δεν τα πηγαίνουν καθόλου, μα καθόλου καλά είναι οι προβλέψεις για την εξέλιξη της τεχνολογίας. Πολύ συχνά αγνοούμε τάσεις που πρόκειται να λάβουν τεράστιες διαστάσεις και εστιάζουμε σε πράγματα που τελικά αποτυγχάνουν.
»Αν πρέπει οπωσδήποτε να προβλέψω κάτι, αυτό είναι η περαιτέρω διεύρυνση της συνδεσιμότητας των συσκευών. Θεωρώ ότι η τεχνολογία συνολικά θα εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που θα αδυνατούμε να μετατρέψουμε τις δυνατότητες που μας προσφέρει σε κάτι ξεκάθαρο και χειροπιαστό. Πριν 40 χρόνια η τεχνολογία δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες μας. Πλέον δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε όσα μας προσφέρει και αυτό θα διευθυνθεί στο μέλλον. Αυτό όμως το αντιμετωπίζω περισσότερο σαν ευκαιρία παρά σαν πρόβλημα».
