Του Γιάννη Γορανίτη
Από τα πρώτα του βήματα, το Twitter ήταν το πιο ξεκάθαρο και σαφές απ' όλα τα κοινωνικά δίκτυα. Η πλατφόρμα micro-blogging που επιτρέπει στους χρήστες να δημοσιεύσουν μηνύματα με όριο 140 χαρακτήρων είχε όμως ένα θεμελιώδες πρόβλημα: δεν είχε τρόπο να προστατευτεί –και κατ' επέκταση να προστατεύσει τους χρήστες της– από τους ψεύτικους λογαριασμούς.
Οι ψεύτικοι λογαριασμοί αυτοί έχουν φτάσει να είναι τόσο πολλοί σήμερα που αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία του μέσου και δεν είναι αθώοι. Η διαπίστωση αυτή αποτελεί κοινό τόπο για όσους ασχολούνται με την κοινωνική δικτύωση, αλλά πλέον τεκμαίρεται και από μία νέα επιστημονική έρευνα του UCL.
Σύμφωνα με αυτήν, ο αριθμός των ψεύτικων ή αυτοματοποιημένων λογαριασμών (bots) που δραστηριοποιούνται στο Twitter είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από τον εκτιμώμενο. Η σχετική μελέτη εντόπισε ένα μόνο δίκτυο (botnet) το οποίο αποτελείται από τουλάχιστον 350.000 πλαστούς λογαριασμούς, αν και όλα τα δεδομένα συγκλίνουν στο ότι ο αριθμός είναι κατά πολύ μεγαλύτερος. Το πρόδηλο συμπέρασμα είναι ότι εκτός από αυτό το δίκτυο υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες παρόμοια.
Τα bots είναι λογαριασμοί που ελέγχονται κεντρικά και απομακρυσμένα από χρήστες που θέλουν να διαχύσουν με αυτοματοποιημένο τρόπο τα μηνύματά τους μέσω Twitter και άλλων δικτύων ή απλώς ενοχλητικά accounts που «παρενοχλούν» τις επικοινωνίες των χρηστών ή αδρανείς λογαριασμοί (σε κατάσταση «ζόμπι») που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διαδικτυακές επιθέσεις.
Και τι έγινε που υπάρχουν ψεύτικοι λογαριασμοί;
Στην εποχή των fake news προφανώς και δεν προκαλούν έκπληξη μερικές εκατοντάδες χιλιάδες πλαστοί λογαριασμοί. Θα έπρεπε όμως. Το Twitter, παρότι δεν απολαμβάνει της μαζικής εκτίμησης του Facebook, έχει πολύ υψηλά ποσοστά διείσδυσης σε όσους ενημερώνονται online και επηρεάζει εκατομμύρια πολίτες σε όλο τον κόσμο αναφορικά με ζητήματα πολιτικής.
Οι ερευνητές του UCL, Juan Echeverria και Shi Zhou αποκαλύπτουν μέσω της μελέτης τους ότι οι πλαστοί αυτοί λογαριασμοί αυξάνονται διαρκώς, με προφανή στόχο να ενισχύσουν το «αποτύπωμα» του μέσου: είτε προσθέτοντας ψεύτικους followers, είτε πολλαπλασιάζοντας τα retweets και κατ' επέκταση τη δημοφιλία συγκεκριμένων αναρτήσεων ή λογαριασμών. Αν παρατηρήσετε για παράδειγμα τη λίστα ακόλουθων συγκεκριμένων λογαριασμών (το trend έχει φτάσει προ πολλού και στην Ελλάδα) θα αντιληφθείτε ότι οι περισσότεροι εξ αυτών δεν είναι πραγματικοί (παλιότερα τους ονόμαζαν «αυγά», επειδή δεν διέθεταν φωτογραφία προφίλ και στη θέση της το Twitter τοποθετούσε ένα ωοειδές σχήμα).
Οι ψεύτικοι λογαριασμοί χρησιμοποιούνται κατά βούληση για τη δημιουργία trending topics και κατ' επέκταση για την προσέλκυση του ενδιαφέροντος του κοινού. Με αυτό τον τρόπο δεν ενισχύεται απλώς η ματαιοδοξία των χρηστών, αλλά χτίζεται η διαδικτυακή φήμη των brands, είτε πρόκειται για καταναλωτικά είδη, είτε για πολιτικά κόμματα και απόψεις. Συμπερασματικά τα δίκτυα των bots είναι σε θέση να παρεμβάλλονται στα μηνύματα που διακινούνται και να αλλοιώνουν διαρκώς τον δημόσιο διάλογο θέτοντας τη δική τους ατζέντα.
Η καταγραφή των tweets σε πραγματικό χρόνο στην Ευρώπη. Ουδείς μπορεί να πει με σιγουριά πόσα από αυτά παράγονται από δίκτυα bots και πόσα από πραγματικούς χρήστες.
Στην εποχή των bots
Τα bots βέβαια δεν θα εξαφανιστούν από το Twitter επειδή κυκλοφόρησε μια πανεπιστημιακή μελέτη. Θα συνεχίζουν να επηρεάζουν τις συμπεριφορές των χρηστών και τη διάχυση των ειδήσεων και των απόψεων, όσο οι διαχειριστές του δικτύου δεν αποφασίζουν να θυσιάσουν την ποσότητα προς όφελος της ποιότητας.
Όταν οι ερευνητές του UCL ξεκίνησαν την έρευνα για τη συμπεριφορά των χρηστών θεωρούσαν ότι ένα δείγμα της τάξης του 1% (ου συνολικού αριθμού των χρηστών) θα ήταν υπεραρκετό. Γρήγορα όμως ανακάλυψαν ότι μεγάλο ποσοστό των χρηστών ήταν bots, ή ακόμη χειρότερα εντασσόταν σε ένα δίκτυο τέτοιων λογαριασμών (botnet), τα οποία χειρίζονταν κάποιοι κεντρικά (botmasters).
Συνολικά κατέγραψαν 350.000 bots, τα οποία μοιράζονταν παρόμοιες συμπεριφορές. Για παράδειγμα έγραφαν από περιοχές με ελάχιστο πληθυσμό, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά κινητά με λειτουργικό Windows και χρησιμοποιούσαν φράσεις από το Star Wars. Λόγω της ιδιαιτερότητάς τους αυτής δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν από λογισμικό ασφαλείας ή από τυχαία παρατήρηση. Γι' αυτό και το δίκτυο των πλαστών λογαριασμών λειτουργούσε απροβλημάτιστα από το 2013. Η έρευνα έχει τίτλο “The 'Star Wars' botnet with >350k Twitter bots”. Μπορείτε να τη διαβάσετε αναλυτικά εδώ.
