Του Γιάννη Γορανίτη
Στην αρχή της εβδομάδας, ανακοινώθηκε και επίσημα η δημιουργία του Παγκόσμιου Διαδικτυακού Φόρουμ για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας. Οι βασικοί υποστηρικτές του είναι οι μεγαλύτερες δυνάμεις της τεχνολογίας και του internet: το Facebook, η Microsoft, το Twitter και το YouTube, οι οποίες σε κοινή τους ανακοίνωση δήλωσαν την αποφασιστικότητά τους να κάνουν τις υπηρεσίες τους ακόμη πιο «εχθρικές» για τους τρομοκράτες και τους βίαιους εξτρεμιστές.
Ο πόλεμος των κολοσσών του κλάδου κατά της διάδοσης της τρομοκρατίας και του βίαιου εξτρεμισμού έχει κηρυχθεί και στο παρελθόν, μόνο που τώρα δηλώνουν αποφασισμένοι να εργαστούν από κοινού, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το διαρκώς διογκούμενο πρόβλημα. Όπως αναφέρουν στην κοινή ανακοίνωσή τους, οι πολιτικές και πρακτικές αφαίρεσης τρομοκρατικού ή βίαιου περιεχομένου θα αυστηροποιηθούν περαιτέρω, ενώ οι τεχνολογίες που αξιοποιούνται θα βελτιωθούν και θα προσαρμοστούν στις διαρκώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις του online περιβάλλοντος. Παράλληλα, θα επιδιώξουν τη συνεργασία με μικρότερες τεχνολογικές εταιρείες, την ακαδημαϊκή κοινότητα, διάφορες κοινωνικές ομάδες, αλλά και κυβερνήσεις και υπερεθνικούς φορείς όπως η ΕΕ και ο ΟΗΕ.
Το νέο φόρουμ βασίζεται σε πρωτοβουλίες όπως το Φόρουμ Διαδικτύου της ΕΕ το οποίο ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο είχε ανακοινώσει σειρά δράσεων για τον περιορισμό του εξτρεμιστικού περιεχομένου, αλλά και της δυνατότητας επικοινωνίας των τρομοκρατών μέσω κοινωνικών δικτύων και άλλων online υπηρεσιών. Οι «τέσσερις μεγάλοι» βέβαια, σπεύδουν να διευκρινίσουν ότι σε όλες τους τις ενέργειες θα υπάρχει μέριμνα για την ελευθερία έκφρασης και την προστασία της ιδιωτικότητας.
Ποιες τεχνολογίες θα αξιοποιήσουν
Η έμφαση της κοινής προσπάθειας θα δοθεί στην ενδυνάμωση της κοινής βάσης δεδομένων (των λεγόμενων «hashes» –πρόκειται για μοναδικά ψηφιακά «αποτυπώματα» που οδηγούν σε βίαιες εικόνες ή βίντεο που χρησιμοποιούνται για τη στρατολόγηση τρομοκρατών). Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι όταν μία από τις συνεργαζόμενες πλατφόρμες επισημάνει και αφαιρέσει οποιοδήποτε αρχείο περιέχει βίαιο περιεχόμενο, οι άλλες εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το αποτύπωμα προκειμένου να εντοπίσουν και να αφαιρέσουν το περιεχόμενο από τις δικές τους πλατφόρμες.
Η πρακτική της συλλογής και κοινής χρήσης των δεδομένων αυτών ξεκίνησε τον περασμένο Δεκέμβριο, τώρα όμως όλοι οι συμμετέχοντες δεσμεύονται να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές, και να αναπτύξουν νέες τεχνικές ανίχνευσης και ταξινόμησης περιεχομένου. Αυτό θα γίνει εφικτό μέσω της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης, οι οποίες θα επιτρέψουν τον καθορισμό τυποποιημένων μεθόδων αναφοράς και συνακόλουθα την αφαίρεση του επίμαχου περιεχομένου από τις πλατφόρμες.
Δεσμεύτηκαν επίσης να μοιραστούν την τεχνογνωσία που έχουν αποκτήσει και να συνεργαστούν με εμπειρογνώμονες και αρμόδιους φορείς, προκειμένου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα το φαινόμενο. Ενδεικτικά αναφέρουν τη δημιουργία ενός δικτύου ανταλλαγής γνώσεων σε συνεργασία με την Εκτελεστική Διεύθυνση Αντιτρομοκρατίας του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και την Πρωτοβουλία ICT4Peace.
Μπορεί η Silicon Valley να νικήσει την τρομοκρατία;
Δεν γνωρίζουμε αν μπορεί να την νικήσει, αλλά σίγουρα μπορεί να την περιορίσει. Και εν πάση περιπτώσει αν υπάρχει κάποιος που μπορεί να το επιχειρήσει στο online περιβάλλον, σίγουρα είναι αυτό το Παγκόσμιο Φόρουμ –θυμίζουμε τα ιδρυτικά μέλη του: Facebook, YouTube, Twitter και Microsoft. Η απόφασή τους αυτή έρχεται λίγες ημέρες μετά τη δημοσιοποίηση των πιέσεων που ασκεί στις εταιρείες τεχνολογίας ο Λευκός Οίκος, αλλά και ευρωπαίοι ηγέτες όπως η Theresa May και ο Emmanuel Macron, προκειμένου να θωρακίσουν τις πλατφόρμες τους απέναντι στον εξτρεμισμό.
Η βούληση βέβαια δεν είναι αρκετή για την αντιμετώπιση ενός τόσο σύνθετου και πολυπαραγοντικού φαινομένου, και αυτό έχει αποδειχθεί από την πενιχρή μέχρι σήμερα συμβολή τους στον περιορισμό της εξτρεμιστικής βίας. Οι εταιρείες βέβαια ισχυρίζονται το αντίθετο, καθώς επικεντρώνονται στο περιεχόμενο που αφαιρούν από τις πλατφόρμες τους. Πρόσφατα μάλιστα το Facebook ανακοίνωσε την πρακτική «προληπτικού ελέγχου» επίφοβου για βίαια και εξτρεμιστικά μηνύματα περιεχομένου.
Δεν είναι όμως μόνο το περιεχόμενο. Είναι γνωστό ότι οι τρομοκράτες συνεχίζουν να διαδίδουν τα μηνύματά τους, να επικοινωνούν, να συντονίζουν τις δράσεις τους και να στρατολογούν νέα μέλη μέσω των πρόσφορων κοινωνικών δικτύων και των υπηρεσιών ανταλλαγής μηνυμάτων, καθώς επινοούν διαρκώς νέους τρόπους να ξεπερνούν τα φίλτρα και τις απαγορεύσεις.
Επιπλέον, η διακηρυγμένη αυστηροποίηση της παρακολούθησης της online δραστηριότητας των τρομοκρατών συνεχίζει να «σκοντάφτει» στα θεμελιώδη και απαραίτητα για τη λειτουργία του internet, δικαιώματα των χρηστών. Δεν είναι λίγοι αυτοί που εκφράζουν επιφυλάξεις για την προληπτική λογοκρισία, ενώ πολλοί αναλυτές φοβούνται ότι με πρόσχημα την καταπολέμηση της τρομοκρατίας οι εταιρείες τεχνολογίας θα υποκύψουν στις πιέσεις των κυβερνήσεων για επιπλέον «χαλάρωση» των όρων προστασίας της ιδιωτικότητας. Το σχοινί που τραβούν οι δύο πλευρές είναι πια μια κλωστή λεπτή και εύθραυστη. Σύντομα θα αποδειχθεί αν θα αντέξει…
