Του Γιάννη Γορανίτη
Η είδηση για το βαρύτατο πρόστιμο με το οποίο απειλεί η Κομισιόν τη Google δημιούργησε ιδιαίτερα αίσθηση, αλλά δεν αποτελεί έκπληξη για όσους ασχολούνται με τον κλάδο της τεχνολογίας. Ήδη από τον Απρίλιο του 2015 η Επιτροπή έχει ξεκινήσει την έρευνα για τις πρακτικές της Google στο οικοσύστημα του Android, ενώ από το 2016 κοινοποίησε στην αμερικανική εταιρεία κείμενο αιτιάσεων αναφορικά με το θέμα. Η χρονική ακολουθία αποτελεί από μόνη της μια πειστική απάντηση σε όσους συνδέουν την υπόθεση με τον όψιμο εμπορικό «πόλεμο» των ευρωπαϊκών αρχών με την κυβέρνηση Τραμπ.
Επίσης, η Ε.Ε. έχει κατ' επανάληψη επιβάλλει πρόστιμα στη Google για πλείστες παραβιάσεις του ευρωπαϊκού δικαίου (αντίστοιχη ήταν η απόφαση στην υπόθεση «Google Shopping» πριν από έναν χρόνο), ενώ συχνά πυκνά υψηλόβαθμα στελέχη της απευθύνουν προειδοποιήσεις τόσο στη Google, όσο και σε άλλους διαδικτυακούς κολοσσούς, με αντικείμενο για την παραβίαση των αντιμονοπωλιακών διατάξεων και φορολογικές παραβάσεις. Ήδη, η Κομισιόν έχει επιβάλει πρόστιμα στην Apple (13 δισ. ευρώ συν τους τόκους για τη φοροδιαφυγή της Ιρλανδικής θυγατρικής της), ενώ και η Amazon καλείται να επιστρέψει εκατομμύρια ευρώ στην Ολλανδία και το Λουξεμβούργο.
Το συγκεκριμένο πρόστιμο ύψους €4,34 δισ. επιβλήθηκε στην κατεύθυνση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας: οι πρακτικές της αμερικανικής εταιρείας που κρίθηκαν παράνομες σχετίζονται με το λειτουργικό σύστημα Android, μέσω του οποίου η Google κατόρθωσε να ενισχύσει τη δεσπόζουσα θέση της. Σύμφωνα με το σκεπτικό της Επιτροπής, το γεγονός ότι η μηχανή αναζήτησης της Google είναι προεγκατεστημένη και προεπιλεγμένη σε όλες τις φορητές συσκευές με λειτουργικό Android (κινητά, tablets κ.ά.) ενισχύει το ούτως ή άλλως ισχυρό πλεονέκτημά της.
Η δεσπόζουσα θέση της Google στη γενική διαδικτυακή αναζήτηση εκτείνεται και στα 31 κράτη-μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Στις περισσότερες αγορές η Google ξεπερνά το 90% σε μερίδιο αγοράς, ενώ σε κάποιες χώρες φτάνει και στο 97-98%.
Οι παράνομοι περιορισμοί στους κατασκευαστές
Σύμφωνα με την Μαγκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια επίτροπο για την πολιτική ανταγωνισμού, η Google παραβιάζει τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ και μέσω της επιβολής «παράνομων περιορισμών» τόσο σε τρίτους κατασκευαστές συσκευών με λειτουργικό Android, όσο και σε διάφορους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητής. «Οι πρακτικές έχουν στερήσει από τους ανταγωνιστές την ευκαιρία να καινοτομούν και να ανταγωνίζονται σε αξιοκρατική βάση. Έχουν στερήσει από τους ευρωπαίους καταναλωτές τα οφέλη του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στον σημαντικό τομέα των κινητών επικοινωνιών», δήλωσε η αρμόδια επίτροπος.
Πιο συγκεκριμένα, η Google εγκαλείται γιατί απαιτεί από τους κατασκευαστές κινητών και tablets να να προεγκαθιστούν στις συσκευές τους την εφαρμογή αναζήτησης (Google Search), αλλά και τον δικό της browser (Chrome), ως προϋπόθεση για να τους παραχωρήσει άδεια χρήση του Play Store. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, καμία συσκευή δεν θα μπορούσε να σταθεί στο Android οικοσύστημα χωρίς πρόσβαση στο κατάστημα εφαρμογών της εταιρείας.
Η Google επίσης κατηγορείται από την ΕΕ ότι κατέβαλε ποσά σε μεγάλους κατασκευαστές και φορείς εκμετάλλευσης δικτύων, με τον όρο να προεγκαθιστούν αποκλειστικά την εφαρμογή Google Search στις συσκευές τους, ενώ απέτρεπε συστηματικά τους κατασκευαστές από την κυκλοφορία συσκευών με μη εγκεκριμένες εκδόσεις του Android.
Περιθώριο 90 ημερών
Το πρόστιμο επιβλήθηκε μεν από τα αρμόδια όργανα της Κομισιόν, αλλά είναι αμφίβολο αν και πότε θα εισπραχθεί. Πλέον, το μπαλάκι βρίσκεται στο τερέν της Google και η Επιτροπή θα παρακολουθεί τη συμμόρφωσή της, ενώ η Αμερικανική εταιρεία οφείλει να ενημερώνει για τα μέτρα και τις ενέργειές της, μέσα στο περιθώριο των 90 ημερών που της δίνει η Κομισιόν. Εξάλλου, η απόφαση της Ε.Ε. δεν αποκλείει να ασκηθούν στη Google αγωγές αποζημίωσης ενώπιον δικαστηρίων κρατών-μελών από φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ενδέχεται να ζημιώθηκαν από τις μονοπωλιακές πρακτικές της εταιρείας.
Να υποσημειώσουμε εδώ, ότι το πρόστιμο δεν είναι αυθαίρετο, ούτε συμψηφίζει παλαιότερες οφειλές της Google, όπως ισχυρίζονται διάφοροι. Το ποσό των €4,34 δισ. (ή $5 δισ.) προκύπτει από την αναγωγή στο 5% του μέσου ημερήσιου παγκόσμιου κύκλου εργασιών της Alphabet, μητρικής της Google. Το σκεπτικό της επιτροπής είναι ότι η πλειονότητα των εσόδων της εταιρείας προέρχεται ή σχετίζεται με τη μηχανή αναζήτησης, και με δεδομένο ότι πλέον η μισές αναζητήσεις πραγματοποιούνται μέσω κινητού, γίνεται σαφές γιατί η στρατηγική της στράφηκε σε αυτή την κατεύθυνση. Η εξαγορά, άλλωστε, του Android ήταν ενδεικτική των προθέσεων της. Σήμερα τέσσερις στις πέντε έξυπνες συσκευές παγκοσμίως «τρέχουν» λειτουργικό Android.
Άσκηση έφεσης και κριτική στην απόφαση
Το βέβαιο είναι ότι η Google θα ασκήσει έφεση στην απόφαση. Όπως επισημαίνεται σε επίσημη ανακοίνωση που υπογράφει ο CEO της εταιρείας, Σουντάρ Πιντσάι: «η σημερινή απόφαση θα διαταράξει την προσεκτική ισορροπία που έχουμε επιτύχει με το Android».
Μετά την εκδίκαση της έφεσης, το πιθανότερο είναι ότι η Google θα συμμορφωθεί (εντός ή εκτός εισαγωγικών) με τις οδηγίες της ΕΕ και θα δεσμευτεί να διακόψει τις συγκεκριμένες πρακτικές.
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τις προηγούμενες αποφάσεις. Τον Ιούνιο του 2017, η Ε.Ε. είχε επιβάλει στη Google πρόστιμο ύψους €2,42 δισ., για την προαναφερθείσα υπόθεση της υπηρεσίας σύγκρισης τιμών. Και σε αυτή την περίπτωση είχε διαπιστωθεί κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της εταιρείας στις μηχανές αναζήτησης, αλλά προς το παρόν δεν έχει καταβληθεί το ζητούμενο πρόστιμο. Αντίστοιχα είναι τα συμπεράσματα για την υπόθεση AdSense, που αφορά στη δυνατότητα websites να προβάλλουν διαφημίσεις από ανταγωνιστές της Google. Και σε αυτή την περίπτωση, πάντως, η Google δεσμεύτηκε να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις.
Εν προκειμένω, η Google θεωρεί ότι «Το Android έχει δημιουργήσει περισσότερες επιλογές, όχι λιγότερες», εστιάζοντας στον ανταγωνισμό που προκύπτει από τα κινητά της Apple με λειτουργικό iOS (αν και ο αντίλογος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναφέρεται στην υψηλότερη τιμή των iPhone, αλλά και στο γεγονός ότι και στις συσκευές της Apple, προεγκαθίσταται η μηχανή αναζήτησης της Google. Όσον αφορά τις μηχανές αναζήτησης, αναφέρει το προφανές: ο χρήστης είναι σε θέση να αντικαταστήσει το Google με search engine της επιλογής της (αναφέρει ενυδατικά ότι ο Opera Mini και ο Firefox έχουν μεταφορτωθεί περισσότερες από 100 εκατ. φορές, ενώ ο UC Browser σε τουλάχιστον 500 εκατ. συσκευές).
H επίσημη ανακοίνωση της Google επισημαίνει ότι χάρη στο Android, κυκλοφόρησαν περισσότερες από 24.000 συσκευές από 1.300 διαφορετικές μάρκες και πολλούς Ευρωπαίους κατασκευαστές, ενώ στέκεται και τη δυνατότητα παραμετροποίησης του Android κατά βούληση (αναφέρει το παράδειγμα της Amazon με τα Kindle Fire).
Το πιο ενδιαφέρον σημείο της ανακοίνωσης εντοπίζεται, κατά τη γνώμη μας, στην αναφορά στην επένδυση δισεκατομμυρίων δολαρίων, ώστε «να κάνει το Android αυτό που είναι σήμερα». Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, η επένδυση έχει νόημα για τη Google, επειδή προσφέρει στους κατασκευαστές τη δυνατότητα προεγκατάστασης των εφαρμογών της (π.χ. Search, Chrome, Play, Maps και Gmail), μέσω των οποίων αντλεί διαφημιστικά έσοδα.
«Η σημερινή απόφαση απορρίπτει το επιχειρησιακό μοντέλο που υποστηρίζει το λειτουργικό Android, το οποίο έχει δημιουργήσει περισσότερες επιλογές για όλους, όχι λιγότερες», καταλήγει η ανακοίνωση. Και αυτή η αναφορά είναι από μόνη της ενδεικτική για το μέλλον της συγκεκριμένης υπόθεσης. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν πρόκειται να βαρεθούμε.
