Το αντικειμενικό πρόβλημα δεν είναι αν η Υγεία ή η Παιδεία θα στηρίζονται σε δημόσιες ή ιδιωτικές δομές, αλλά η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν αυτές οι δομές και η πρόσβαση των πολιτών. Κακώς θεωρούμε δεδομένο ότι ο πολίτης θα πρέπει να χρηματοδοτεί με τους φόρους του δημόσιους φορείς! Το ορθότερο θα ήταν να μπορεί να επιλέξει τη δομή από την οποία θα αγοράσει τις υπηρεσίες του. Αυτό θα φέρει ανταγωνισμό και καλύτερες υπηρεσίες.
Ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο ή θεραπευτήριο υγείας δεν παύει να έχει δημόσιο χαρακτήρα από τη στιγμή που απευθύνεται στην κοινωνία. Εκείνο που συμβαίνει σήμερα είναι ότι οι κρατικές εταιρείες -περί αυτού πρόκειται- που έχουν ιδρυθεί στους ευαίσθητους τομείς της Υγείας και της Παιδείας προσφέρουν κακές υπηρεσίες. Οι πολίτες δεν παίρνουν πίσω κάτι από αυτό που έχουν πληρώσει. Μια έρευνα στα εξωτερικά ιατρεία των κρατικών νοσοκομείων θα πείσει και τον πλέον δύσπιστο.
Δεν υπάρχει κυβέρνηση που θα θελήσει να συγκρουστεί με τα ισχυρά συμφέροντα που έχουν περιχαρακωθεί πίσω από τα κρατικά αυτά ιδρύματα. Δεν ανησυχούν για τους πολίτες. Αν αυτό συνέβαινε, θα φρόντιζαν να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες. Εκείνο για το οποίο πραγματικά ανησυχούν είναι η πιθανότητα να λειτουργούν σε ένα περιβάλλον που απαιτεί εργασία και αξιολόγηση.
Αν όμως πράγματι το πρόβλημά τους είναι αν θα έχουν ως εργοδότη το κράτος ή έναν ιδιώτη, υπάρχει… αντιπρόταση! Να μην θεωρείται όλη η χρηματοδότηση αυτονόητο δικαίωμά τους, αλλά το ύψος της να καθορίζεται από την αξιολόγηση που θα τους κάνουν οι πολίτες. Παλιότερα έχει υπάρξει μία πρόταση για τη χρήση voutchers από τους πολίτες, η οποία και είναι απολύτως εφαρμόσιμη. Αλλά σε μία τέτοια περίπτωση, οι βολεμένοι καθηγητές, για παράδειγμα, που επιτρέπουν τη διάλυση των σχολών τους από τους αναρχοαυτόνομους, δεν θα πρέπει να θεωρούν δεδομένο ότι θα είναι εξασφαλισμένο το εισόδημά τους και για την επόμενη χρονιά.
Μας λένε ότι ο ιδιώτης θα ενδιαφέρεται για το κέρδος του και μόνο. Ασφαλώς και ο ιδιώτης πρέπει να κερδίσει. Ένας οργανισμός ζημιογόνος δεν μπορεί να επιβιώσει σε μια κανονική χώρα. Και ξέρει ότι για να μπορεί να κερδίσει θα πρέπει να παρέχει καλές υπηρεσίες.
Αλλού είναι το πρόβλημα! Στο πώς θα εξασφαλιστεί ότι οι πολίτες δεν θα αποκλειστούν από τις καλές υπηρεσίες. Κι εδώ βρίσκεται ο ρόλος του κράτους. Ιδιωτικό δεν σημαίνει και ασύδοτο. Πόσο μάλλον όταν συζητούμε για υπηρεσίες κοινωνικού χαρακτήρα. Κι εδώ έχουμε επίσης δυσκολία, αφού το ελληνικό δημόσιο αδυνατεί να λύσει πιο απλά πράγματα κι αυτά για τα οποία συζητάμε είναι πραγματικά δύσκολα…
Το θέμα δεν είναι αν θα χαρακτηρίσουμε έναν οργανισμό κρατικό ή ιδιωτικό. Πρέπει να είναι δημόσιος, να προσφέρει καλές υπηρεσίες. Να είναι, δηλαδή, ένας λειτουργικός οργανισμός.
Θανάσης Μαυρίδης
