Γράφει η Andrienn Sovago
Το Αφγανιστάν βρίσκεται σε κατάσταση τεράστιας οικονομικής και οικονομικής ανασφάλειας και επιπλέον, εκατομμύρια άνθρωποι αναρωτιούνται τι θα πρέπει να περιμένουν την επερχόμενη περίοδο μετά τη βίαιη κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Νοιάζονται άραγε οι Ταλιμπάν για το πώς αλλάζουν οι ζωές των παιδιών; Μπορούν να διακρίνουν έστω ανάμεσα σε ένα παιδί και έναν ενήλικα - και αν ναι τους ενδιαφέρει αυτή η διάκριση; Δεν είναι ακόμη γνωστό τι ακριβώς στόχο έχουν οι Ταλιμπάν και ποιες θα είναι οι συνέπειες της κυριαρχίας τους.
Ενώ εντείνεται η υπαρξιακή αβεβαιότητα, το Πεντάγωνο έχει επιβεβαιώσει ότι 10 άοπλοι, μεταξύ των οποίων 7 παιδιά στο Αφγανιστάν υπήρξαν θύματα μιας επίθεσης μη επανδρωμένου αεροσκάφους που βασίστηκε σε λάθος πληροφορίες για την προστασία Αμερικανών στρατιωτών.
Πριν την κατάληψη της εξουσίας
Η σημερινή κατάσταση δεν είναι εντελώς καινούρια στον κόσμο και τη συγκεκριμένη χώρα. Οι Αφγανοί την έχουν ξαναζήσει, όταν οι Ταλιμπάν κυβέρνησαν ξανά τη χώρα πριν από είκοσι χρόνια, όταν δηλαδή τα ανθρώπινα δικαιώματα απορρίφθηκαν και τέθηκαν εντελώς στο περιθώριο. Χάρη στην αμερικανική παρέμβαση, είχε ξεκινήσει η οικοδόμηση δημοκρατικών αξιών στη χώρα καθώς και η διαδικασία του εκδημοκρατισμού
Για είκοσι χρόνια φαινόταν να σημειώνεται εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη και πρόοδος τόσο σε ό,τι αφορά την εφαρμογή θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσο και ως προς ανάπτυξη της χώρας.
Η ανθρωπιστική κρίση των παιδιών
Οι συνθήκες ζωής των παιδιών στο Αφγανιστάν βελτιώθηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια, όμως η ρίζα του προβλήματος δεν έχει αντιμετωπιστεί παρά μόνο επιφανειακά. Η χώρα είναι γεμάτη με εξαναγκαστικούς γάμους παιδιών μικρής ηλικίας. Τα περισσότερα κορίτσια γεννούν το πρώτο τους παιδί όντας 15 έως 19 ετών.
Η σεξουαλικές επιθέσεις και η βία (καθώς και ο ακρωτηριασμός και η καθημερινή παρενόχληση) είναι σχεδόν συνήθη φαινόμενα. Η φτώχεια (πρόκειται για τη δεύτερη φτωχότερη χώρα στον κόσμο), ο υποσιτισμός (το επίπεδο του υποσιτισμού είναι τεράστιο: το 38% των παιδιών, 5,5 εκατομμύρια παιδιά, λιμοκτονούν, η παιδική εργασία και η συμμετοχή παιδιών ως ενόπλων στις μεγάλες συγκρούσεις καθώς και τα προβλήματα που ανέκυψαν ως αποτέλεσμα του πολέμου που μαίνεται βασανίζουν τις ζωές των Αφγανών σε καθημερινή βάση.
Είναι συγκλονιστικό το γεγονός ότι ένα στα 16 παιδιά πεθαίνει πριν φτάσει τα πέντε έτη ζωής. Στο δίκαιο των ανηλίκων, οι ποινικοί νόμοι της χώρας δεν διακρίνουν ανάμεσα σε σοβαρά εγκλήματα και ασήμαντες παραβάσεις. Έτσι, για παράδειγμα δεν υπάρχει περίπτωση ένας βιαστής παιδιών να πάει στη φυλακή. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που υπάρχει παρά τη Διεθνή Σύμβαση των Δικαιωμάτων των Παιδιών. Στην περίπτωση της εκπαίδευσης, μπορεί κανείς να πει ότι το 42% των παιδιών ουσιαστικά αποκλείονται πλήρως από την σχολική εκπαίδευση (στην πραγματικότητα το 80% των παιδιων πηγαίνουν σχολείο, αλλά μόνο το 28% των ενηλίκων είναι εγγράμματοι).
Το θεμελιώδες δικαίωμα στην ταυτότητα, στο να είναι κανείς επισήμως πολίτης της χώρας του (να έχει μια επίσημα καταγεγραμμένη ταυτότητα) αφορά μόνο το 6% του πληθυσμού. Συνεπώς, πολλοί πολίτες δεν είναι εγγεγραμμένοι στη χώρα τους, δηλαδή είναι αόρατοι στην κοινωνία τους και στον κόσμο. Ίσως η κατάσταση αυτή μάλιστα με τις παραμέτρους που αναφέρθηκαν παραπάνω να επηρεάζει αρνητικά και την ψυχική υγεία των ανθρώπων.
Από τα σχεδόν 40 εκατομμύρια του πληθυσμού του Αφγανιστάν, τα 10 εκατομμύρια είναι παιδιά και χρειάζονται βοήθεια. Σύμφωνα με την UNICEF, η εξαναγκαστική αλλαγή καθεστώτος στο Αφγανιστάν έχει ως αποτέλεσμα 550 παιδιά νεκρά και άλλα 1.400 τραυματισμένα. 550.000 άνθρωποι χρειάστηκε να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω της κατάστασης που δημιουργήθηκε από την ένοπλη σύγκρουση, οι μισοί από τους οποίους είναι παιδιά.
Έτσι, η αβεβαιότητα συνεχίζεται και η εξάπλωση της πανδημίας του κορονοϊού εντείνει τα υφιστάμενα προβλήματα και προστίθεται σε μια ατελείωτη αλυσίδα προβλημάτων προς επίλυση. Ούτε όμως η κατάσταση στη φροντίδα υγείας είναι τέλεια καθώς δεν είναι προσβάσιμη για τα περισσότερα παιδιά, δεν υπάρχουν αρκετοί γιατροί, επαγγελματίες της υγείας, χειρουργικές κλινικές και νοσοκομεία.
Σήμερα την εξουσία έχει μια προσωρινή στρατιωτική ηγεσία, αλλά ήδη γίνονται διαπραγματεύσεις για τα χαρακτηριστικά του νέου πολιτικού συστήματος. Δυστυχώς, η εμπειρία του παρελθόντος δεν επιτρέπει πολύ αισιοδοξία, καθώς ήδη σύμφωνα με κάποια μέσα ενημέρωσης έχει αρχίσει η στρατολόγηση παιδιών. Οι Ταλιμπάν επανέφεραν ένα σύνταγμα που ίσχυε στο Αφγανιστάν πριν από πολλές δεκαετίες, αλλά ταυτόχρονα υπογραμμίζουν ότι η Καμπούλ σέβεται στους διεθνείς νόμους και τις συμβάσεις που δεν αντιβαίνουν στο Ισλάμ.
Το ψήφισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσεγγίζει για προφανείς λόγους το ζήτημα με επιφυλακτικότητα, καθώς φοβάται ένα νέο κύμα προσφύγων μετά την εμπειρία του 2015 της οποίας η διαχείριση δεν υπήρξε άψογη.
«Η Ένωση υιοθέτησε συμπεράσματα για το Αφανιστάν που υπογραμμίζουν τη δέσμευση της ΕΕ έναντι της ειρήνης και της σταθερότητας στη χώρα, καθώς και έναντι του αφγανικού λαού». (Δελτίο Τύπου του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης)
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρεί ότι όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ πρέπει να διασφαλίσουν την οικονομική τους συνεισφορά στην υπόθεση του Αφγανιστάν εμμέσως μέσω διάφορων διεθνών ανθρωπιστικών οργανώσεων και χρειάζεται η στενή συνεργασία με τους κατάλληλους διεθνείς εταίρους.
«Μια ελάχιστη παρουσία της ΕΕ στην Καμπούλ λόγω της κατάστασης ασφαλείας θα διευκόλυνε την παροχή και την παρακολούθηση της ανθρωπιστικής βοήθειας σε όσους τη χρειάζονται, καθώς και τον συντονισμό και την υποστήριξη της ασφαλούς, προστατευμένης και τακτικής αναχώρησης όλων των αλλοδαπών και των Αφγανών που επιθυμούν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Ακόμη διακηρύττει ότι η κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν δεν μπορεί να είναι μια ανεξέλεγκτη κατάσταση που θέτει σε κίνδυνο τη ζωή Ευρωπαίων πολιτών, συνεπώς απαιτείται κοινή δράση».
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η ΕΕ παρέχει υποστήριξη στις όμορες με το Αφγανιστάν χώρες που παρέχουν καθεστώς πρόσφυγα σε Αφγανούς πολίτες που αντιμετωπίζουν κατάσταση ανάγκης. Υπάρχει ακόμη η βούληση από πλευράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποδεχθεί Αφγανούς πρόσφυγες, αλλά ήδη είναι πιο επιφυλακτική στο ζήτημα αυτό λόγω της εμπειρίας της προσφυγικής κρίσης του 2015.
Διάφορες ανθρωπιστικές οργανώσεις και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ζητούν από τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναλάβουν ουσιαστική δράση για να σώσουν τα παιδιά προκειμένου να ανακουφιστούν τα προβλήματα και ο πόνος που αναφέρεται παραπάνω. Έτσι, οι χώρες αυτές έχουν το καθήκον να παρέχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες διάσωσης ζωών μέσω διεθνών οργανισμών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. (Η ΕΕ μάλιστα βοηθά το Αφγανιστάν από το 1994 παρέχοντας συνολικά πάνω από 1 δις ευρώ).
Σε μια ανακοίνωση που εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιδιώκει να ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποστηρίξει ανθρωπιστικές οργανώσεις όπως η Save the Children (που ενεργοποιείται στο Αφγανιστάν από το 1976), η UNICEF (επίσης παρούσα εδώ και 65 έτη) και η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Πολιτικής και Ανθρωπιστικής Προστασίας. Σήμερα, η ΕΕ διαθέτει 57 εκατομμύρια ευρώ για αυτές τις οργανώσεις αλλά θα διατεθούν και πρόσθετοι πόροι αργότερα. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει σήμερα στους πλέον ευάλωτους κατοίκους του Αφγανιστάν και προσπαθεί να τους παράσχει ουσιώδη αρωγή.
Αναφορές:
https://ec.europa.eu/echo/where/asia-and-pacific/afghanistan_en
https://www.savethechildren.net/news/europe-must-take-responsibility-asylum-seeking-afghan-children
https://www.savethechildren.net/what-we-do/emergencies/afghanistan
https://www.humanium.org/en/afghanistan/
https://hvg.hu/vilag/20210917_Pentagon_civil_aldozatok
https://afghanistan.unfpa.org/en/node/15233
H Adrienn Sovago είναι στέλεχος του Republikon Institute, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα τη Βουδαπέστη που εστιάζει στην ανάλυση της ουγγρικής και διεθνούς πολιτικής, τη διατύπωση προτάσεων πολιτικής και την εκκίνηση εγχειρημάτων που συμβάλλουν σε μια πιο ανοιχτή, δημοκρατική και ελεύθερη κοινωνία
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 14 Οκτωβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
