Η ιστορία της τεχνολογίας είναι μια ιστορία καινοτομίας και διαρκούς ενίσχυσης των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Αλλά είναι ταυτόχρονα και μια ιστορία απροσδόκητης επιμονής.
Το φαξ, για παράδειγμα, μπορεί να φαίνεται σαν ένα ξεπερασμένο κομμάτι της τεχνολογίας επικοινωνιών του τέλους του 20ού αιώνα. (Αν θέλετε να προκαλέσετε το γέλιο σε μια ταινία για τη δεκαετία του 1990, γράψτε μια ατάκα που θα αναφέρεται σε ένα βίντεο-κλαμπ ή σε ένα μηχάνημα φαξ).
Ωστόσο, πολλές εταιρείες υγειονομικής περίθαλψης και νομικές υπηρεσίες εξακολουθούν να στέλνουν έγγραφα με φαξ και τα μηχανήματα αυτά παραμένουν μια σημαντική τεχνολογία γραφείου στην Ιαπωνία.
Πάρτε ακόμη για παράδειγμα την ιαπωνική εταιρεία Maruwa, έναν προμηθευτή κεραμικών με ιστορία που ξεκινά πριν από σχεδόν 200 χρόνια με μια οικογένεια τεχνιτών της περιόδου Edo. Οι Financial Times αναφέρουν ότι η Goldman Sachs μόλις ξεκίνησε να παρακολουθεί τις μετοχές της εταιρίας αυτής, και αναμένεται να κάνουν το ίδιο σύντομα και άλλες εταιρείες επενδύσεων. Από τους FT:
«Ο ενθουσιασμός τους αφορά στο πώς η Maruwa μετέφερε με επιτυχία την παραδοσιακή της δεξιοτεχνία σε πιο πρόσφατα κεραμικά εξαρτήματα. Η εταιρεία, κάποτε διάσημη για τα εκλεκτά πιάτα που χρησιμοποιούνταν στα παραδοσιακά ιαπωνικά δείπνα, μετακινήθηκε επιχειρηματικά στην αρχή της εποχής του «οικονομικού θαύματος» της Ιαπωνίας τη δεκαετία του 1960. Το νέο αυτό τμήμα της παράγει κεραμικά για πλακέτες κυκλωμάτων και ημιαγωγούς και έχει μεγάλη εξειδίκευση σε υλικά που χρησιμοποιούνται για την απαγωγή θερμότητας σε ηλεκτρονικά κυκλώματα που λειτουργούν σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες - το είδος των θερμοκρασιών που επικρατούν στις φάρμες διακομιστών τεχνητής νοημοσύνης και στις κρίσιμες μονάδες ισχύος inverter των ηλεκτρικών οχημάτων».
Και αυτό από τον GS:
«Τα υποστρώματα απαγωγής θερμότητας της εταιρείας διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο σε διακομιστές AI/γενικής χρήσης και xEV - κλάδους που παρουσιάζουν ταχεία ανάπτυξη επί του παρόντος - βοηθώντας στην αποφυγή απότομων αυξήσεων θερμοκρασίας, στη διατήρηση της απόδοσης των εξαρτημάτων, στην προστασία των εξαρτημάτων από ζημιές και στην εξασφάλιση υψηλής ενεργειακής και συνολικής απόδοσης του συστήματος».
Η ιστορία της Maruwa μου θυμίζει το βιβλίο The Shock of the Old: Technology and Global History From 1900 από το 2008. Ο ιστορικός David Edgerton υποστηρίζει ότι η συνήθης κατανόηση της τεχνολογικής προόδου και της καινοτομίας είναι συχνά λανθασμένη και ελλιπής. Η ιστορία της τεχνολογίας δεν πρέπει να εστιάζει μόνο στην εφεύρεση και την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, αλλά και στη συνεχή χρήση και τη σημασία παλαιότερων, καθιερωμένων τεχνολογιών — όπως οι μηχανές φαξ. Ή αλλιώς, ακόμα και στην εποχή των μηνυμάτων και του email, για παράδειγμα, οι επιστολές εξακολουθούν να γράφονται. Όπως γράφει ο Edgerton:
«Αν αναλογιστούμε την ιστορία της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται, καθίσταται εφικτή μια ριζικά διαφορετική εικόνα της τεχνολογίας, της εφεύρεσης και της καινοτομίας. Ένας ολόκληρος αόρατος κόσμος τεχνολογιών εμφανίζεται και μας οδηγεί σε μια επανεξέταση της αντίληψής μας για τον τεχνολογικό χρόνο, όπως αυτός έχει χαρτογραφηθεί σε χρονοδιαγράμματα που βασίζονται στην καινοτομία. Ακόμη πιο σημαντικό, αλλάζει την εικόνα που έχουμε ως προς το οποίες από τις τεχνολογίες υπήρξαν οι σημαντικότερες. Διατυπώνεται έτσι μια παγκόσμια σφαιρική ιστορία, ενώ μια ιστορία με επίκεντρο την καινοτομία, παρ' όλες τις αξιώσεις της για καθολικότητα, βασίζεται σε πολύ λίγα μέρη. Παίρνουμε μια ιστορία που δεν ταιριάζει με τα συνηθισμένα σχήματα της νεωτερικότητας, μια ιστορία που αντικρούει ορισμένες σημαντικές υποθέσεις των αφηγήσεων που επικεντρώνονται στην καινοτομία».
Στην περίπτωση της Maruwa, έχουμε μια εταιρεία με μακρά ιστορία στην παραδοσιακή κεραμική που προσάρμοσε την τεχνογνωσία της για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης οικονομίας. Αξιοποίησε δύο αιώνες συσσωρευμένης γνώσης και διαδικασιών για να παράγει στοιχεία ζωτικής σημασίας για τις τεχνολογίες αιχμής. Και όπως θα μπορούσε να επισημάνει ο Edgerton, αυτή η ιστορία επιτυχίας αμφισβητεί την ιδέα ότι η τεχνολογική πρόοδος καθοδηγείται πάντα από την εφεύρεση νέων τεχνολογιών. Αντίθετα, δείχνει το πώς η προσαρμογή και η εφαρμογή παλαιότερων τεχνολογιών μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στις τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις.
Σκεφτείτε, λοιπόν το εξής: Παρ’ όλο που μπορεί να φαίνεται ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ταχέως εξελισσόμενη οικονομία που θα αψηφά την ανάλυση και την κατανόηση, η ιστορία της τεχνολογίας μας λέει ότι ο αντίκτυπός της στην οικονομία μπορεί να μην είναι τόσο γρήγορος ή ριζοσπαστικός όσο κάποιοι ελπίζουν και άλλοι φοβούνται. Οι παλαιότερες τεχνολογίες πιθανότατα θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν έναν εκπληκτικά ανθεκτικό ρόλο, παρέχοντας κάποια σταθερότητα και συνέχεια — καλώς ή κακώς.
* Ο James Pethokoukis κατέχει την έδρα Dewitt Wallace στο American Enterprise Institute, όπου είναι υπεύθυνος του μπλογκ AEIdeas και φιλοξενεί το εβδομαδιαίο podcast, «Political Economy with James Pethokoukis». Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 12 Απριλίου 2024 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
