Αυτή την εβδομάδα, ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι υπέγραψε μια επίσημη αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκ μέρους των πολιτών του. Η Πρόεδρος της Κομισιόν Φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η θέση της Ουκρανίας είναι εντός της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε την έκκληση να της αναγνωριστεί το καθεστώς χώρας υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ. Το υποστηρίζουμε ολόψυχα.
Τα συλλογικά θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να απαντήσουν στον Πρόεδρο Ζελένσκι αναγνωρίζοντας στην Ουκρανία επίσημο καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας το συντομότερο δυνατό. Κάθε μέρα, οι Ουκρανοί πολεμούν και πεθαίνουν για τις ευρωπαϊκές αξίες. Το λιγότερο που τους αξίζει είναι μια αξιόπιστη προοπτική απόκτησης της ιδιότητας μέλους της ΕΕ. Μαζί με τη στρατιωτική βοήθεια και την ανθρωπιστική βοήθεια, η Ουκρανία χρειάζεται ελπίδα: ένα όραμα για ένα κοινό μέλλον στην ευρωπαϊκή κοινότητα.
Σε αρκετές εθνικές πρωτεύουσες, οι αντιδράσεις ήταν τουλάχιστον συγκρατημένες. Υπάρχει γενική απροθυμία για τη διεύρυνση της ΕΕ εδώ και αρκετό καιρό και οι υποψήφιες χώρες βρίσκονται στην αίθουσα αναμονής για πολλά χρόνια.
Η παραδοσιακή προσέγγιση για την ένταξη των νέων κρατών μελών είναι η παρουσίαση ενός περιεκτικού, λεπτομερούς και τεχνικού καταλόγου κριτηρίων και η διαδικασία προσχώρησης διαρκεί πολλά χρόνια, ακόμη και δεκαετίες.
Τα κριτήρια αρχικά σχεδιάστηκαν για την ομαλή είσοδο νέων χωρών, αλλά με την πάροδο του χρόνου έχουν εξελιχθεί σε έναν αγώνα μετ’ εμποδίων με μια διαρκώς κινούμενη γραμμή τερματισμού, που γίνεται αντιληπτό ως κάτι που κρατά τις χώρες εκτός για όσο το δυνατόν περισσότερο. Ως αποτέλεσμα, η απογοήτευση και ο σκεπτικισμός έχουν αυξηθεί και στις υποψήφιες χώρες, τροφοδοτώντας τη ρητορική των ακροδεξιών κομμάτων.
Η απόφαση για την έναρξη της ενταξιακής διαδικασίας είναι πολιτική και όχι οικονομική. Προσφέρθηκε στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα μετά το τέλος των δικτατοριών τους. Προσφέρθηκε στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Η ένταξη στην Ένωση αφορά τόσο την επιβεβαίωση του μέλλοντος μιας χώρας και τη ρήξη με το παρελθόν της, όσο και την οικονομία.
Ο κόσμος του 2022 είναι εντελώς διαφορετικός από τον κόσμο του 1990. Πράγματι, από τις 23 Φεβρουαρίου έως την 1η Μαρτίου, ο κόσμος έχει αλλάξει άρδην.
Εάν όντως οι συνθήκες έχουν αλλάξει δραματικά, τότε το ίδιο θα πρέπει να συμβεί και ως προς την προσέγγισή μας. Η διεύρυνση της Ένωσης το 2022 θα πρέπει να βασίζεται λιγότερο στους κανόνες και στην τεχνοκρατία, και περισσότερο στην στρατηγική, λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές πραγματικότητες.
Αυτό δεν σημαίνει καθ’ οποιονδήποτε τρόπο κάποια έκπτωση στα πρότυπά μας. Η διαδικασία προσχώρησης θα πρέπει να περιλαμβάνει όχι μόνο τη συγκεκριμένη στιγμή της προσχώρησης, αλλά και τη μόνιμη προσαρμογή και βελτίωση όλων των κρατών μελών.
Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει δραστικά και να καταδείξει την ικανότητά της να τηρεί και να επιβάλλει τα πρότυπά της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να ενισχύσει το ρόλο της ως ανεξάρτητου κριτή, ασκώντας αυστηρή εποπτεία και εφαρμογή των κανόνων, αντιμετωπίζοντας όλα τα κράτη μέλη - νέα ή παλιά, ανατολικά ή δυτικά, βόρεια ή νότια, μεγάλα ή μικρά- ισότιμα.
Το άρθρο 49 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει ότι «κάθε ευρωπαϊκή χώρα» μπορεί να υποβάλει αίτηση για ένταξη, υπό την προϋπόθεση ότι θα σέβεται τις ευρωπαϊκές αξίες που ορίζονται στο άρθρο 2 και ότι δεσμεύεται να προάγει αυτές τις αξίες.
Φαίνεται ότι η Ουκρανία πληροί επαρκώς αυτά τα τρία κριτήρια. Οι Ουκρανοί κυριολεκτικά μάχονται, ρισκάροντας τη ζωή τους, για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, της Μολδαβίας ή της Γεωργίας υπό την ομπρέλα της ΕΕ είναι επίσης θέμα μακροπρόθεσμης στρατηγικής και ενίσχυσης της ΕΕ. Έχει ειπωθεί συχνά ότι αυτές οι ευρωπαϊκές χώρες δεν πρέπει να αφεθούν να παρασυρθούν προς τη Ρωσία του Πούτιν. Αυτή η άποψη αποδεικνύεται σε μεγάλο βαθμό σωστή τώρα.
Μπορούμε να κατανοήσουμε τους σκεπτικιστές που επισημαίνουν τους κινδύνους και τις απρόθετες συνέπειες της απόφασης για το καθεστώς υποψηφιότητας της Ουκρανίας αυτή τη στιγμή. Όμως, όπως και με κάθε τέτοια απόφαση, πρέπει να ληφθεί υπόψη και το κόστος της αναποφασιστικότητας.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν προσπαθεί να ξαναγράψει την ευρωπαϊκή τάξη και να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του. Τώρα ο Πρόεδρος της Ουκρανίας και το έθνος του που πολιορκείται από ρωσικά τανκς και πυραύλους ζητούν από την Ευρώπη να ανοίξει τις πόρτες της.
Μπορούμε πραγματικά να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να απαντήσει «ας μιλήσουμε σε λίγα χρόνια»;
Οι εξαιρετικές στιγμές απαιτούν εξαιρετικό όραμα και θάρρος. Τις τελευταίες δύο μέρες, μια σειρά από ταμπού έχουν σπάσει, με ταχύτητα που κόβει την ανάσα.
Για τη δική μας ασφάλεια, ελευθερία και ευημερία, πρέπει να έχουμε το θάρρος να σπάσουμε ένα ακόμη. Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπήρξε αναμφισβήτητα το πιο επιτυχημένο εργαλείο «ήπιας δύναμης» για τη διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην ήπειρό μας.
Χάρη στο θάρρος και τη διορατικότητα των Ευρωπαίων ηγετών των αρχών της δεκαετίας του '90, σήμερα χώρες όπως η Πολωνία, η Ρουμανία, η Λιθουανία ή η Ουγγαρία είναι ικανές και πρόθυμες να υποδεχθούν πρόσφυγες, να συμμετάσχουν στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και να υπερασπιστούν τα συμφέροντα όλων μας.
Αυτή την εβδομάδα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, έγινε σαφές ότι η «ήπια δύναμη» στην πραγματικότητα είναι πολύ «σκληρή δύναμη». Το να κάνουμε ένα μεγάλο άλμα στο άγνωστο και να ενώνουμε τις δυνάμεις μας στην ευρωπαϊκή ήπειρο είναι πρακτικές που απέδιδαν πάντα καρπούς. Ας αδράξουμε τη δυναμική αυτή και ας κάνουμε την Ένωσή μας μεγαλύτερη, ισχυρότερη και πιο ενωμένη. Οι μελλοντικές γενιές θα καρπωθούν τα οφέλη.
Το κείμενο υπογράφουν οι ευρωβουλευτές του Renew Europe Sophie In ‘t Veld, Petras Auštrevičius, Michal Šimečka, Ilhan Kyuchyuk, Dragoș Tudorache.
--
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 7 Μαρτίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
