Παρουσιάζω μια σύντομη ανάλυση των βασικών παραγόντων που οδήγησαν στη νίκη της αντιπολίτευσης στις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου.
Η σειρά των σημείων δεν υποδηλώνει ιεράρχηση σπουδαιότητας.
Αποφυγή του φαινομένου απώλειας ψηφοφόρων της αντιπολίτευσης
Σε αυτές τις εκλογές, δεν συμμετείχε κανένα ριζοσπαστικό κόμμα παρόμοιο με το Razem που να δηλώνει ρητά την άρνησή του να συνεργαστεί με άλλα κόμματα. Ένα τέτοιο κόμμα θα προσέλκυε ψήφους από μεγάλες πολιτικές παρατάξεις, αλλά δεν θα μπορούσε να εισέλθει στο Κοινοβούλιο, καθώς δεν θα κατάφερνε να υπερβεί το όριο του 5 ή 8%.
Αυτή η κατάσταση υπογραμμίζει τον κίνδυνο που θέτουν τα ακραία αριστερά κινήματα για το μέλλον του δημοκρατικού συστήματος της Πολωνίας, καθώς διεξάγουν έναν πόλεμο ενάντια στους «φιλελεύθερους» ενώ υπερασπίζονται σθεναρά τα ριζοσπαστικά τους αιτήματα. Η πολιτική στη δημοκρατία είναι η τέχνη του συμβιβασμού. Στο εγγύς μέλλον, οι φιλελεύθεροι και οι αριστεροί οφείλουν να συνεργαστούν εάν θέλουν να κυβερνήσουν τη χώρα αποτελεσματικά.
Ταυτόχρονα, ο Ντόναλντ Τουσκ ενσωμάτωσε επιδέξια σε στρατηγικές θέσεις στο ψηφοδέλτιό του διάφορα «ελεύθερα ηλεκτρόνια», τα οποία θεωρητικά θα μπορούσαν να έχουν δράσει ανεξάρτητα. Αυτός ο ελιγμός είχε ως αποτέλεσμα την εξασφάλιση κρίσιμων πρόσθετων ποσοστιαίων μονάδων.
Παραδόξως, και αντίθετα με τις προσδοκίες των περισσότερων φιλελεύθερων πολιτικών σχολιαστών, το να υπάρχουν τρία αντιπολιτευτικά ψηφοδέλτια αποδείχθηκε μια καλή λύση. Ο Τρίτος Δρόμος, μια επιτυχημένη συμμαχία του PSL και του κόμματος «Πολωνία 2050», απευθύνθηκε στους ψηφοφόρους που δεν ήθελαν να ψηφίσουν τον Τουσκ. Το ψηφοδέλτιο της Αριστεράς εξασφάλισε τις ψήφους των ριζοσπαστών από εκείνη την πολιτική πλευρά που επίσης δεν θα ψήφιζε ποτέ τους «φιλελεύθερους» του Συνασπισμού Πολιτών. Η μέθοδος D'Hondt δεν είναι πάντα καθοριστική – μετράνε επίσης και οι απόψεις των ανθρώπων.
Ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα
Τα προηγούμενα χρόνια, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δυσκολεύονταν να αναπτύξουν λεπτομερείς και ελκυστικές λύσεις. Επί χρόνια βρίσκονταν σε παράλυση από την εσφαλμένη πεποίθηση ότι είτε η ανακοίνωση συγκεκριμένων πολιτικών θα είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια μέρους του εκλογικού σώματος, είτε από τον μύθο ότι το πρόγραμμα έχει μικρή σημασία. Η επιτυχία του κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) στις προηγούμενες εκλογές οφείλεται, εν μέρει, στο ισχυρό του πρόγραμμα.
Τον Οκτώβριο του 2023, το ερώτημα «Τι θα κάνει όμως η αντιπολίτευση στην πράξη αφού αναλάβει την εξουσία;» ακυρώθηκε στην πράξη. Είναι σαφές ότι οι απλοί άνθρωποι συζητούν για τα πολιτικά προγράμματα, και το γεγονός ότι η αντιπολίτευση στο παρελθόν παρέβλεψε τη συνιστώσα του προγράμματος ήταν μια μορφή υποτίμησης του κοινού.
Ένας Ισχυρός ηγέτης
Οι άνθρωποι χρειάζονται ισχυρή και αποφασιστική ηγεσία. Αυτό είναι ένα θεμελιώδες δεδομένο της πολιτικής. Η Ewa Kopacz και ο Grzegorz Schetyna, ανεξάρτητα από τον βαθμό εκτίμησής μας, απλά δεν είχαν ηγετικές ιδιότητες. Ενώ οι απόψεις για τον Ντόναλντ Τουσκ μπορεί να είναι μικτές, ο ισχυρισμός ότι η αντιπολίτευση δεν διαθέτει ισχυρό ηγέτη μπορεί να διαψευσθεί. Ο Τουσκ είναι ένας φυσικός και ισχυρός ηγέτης.
Το σημείο καμπής
Το φθινόπωρο που μας πέρασε, δεν υπήρξε δισταγμός. Επιδραστικοί κύκλοι της αντιπολίτευσης προσέγγισαν την εκστρατεία με μεγάλη κινητοποίηση και αποφασιστικότητα, αναζητώντας διαθέσιμους πόρους και παρακινώντας ο ένας τον άλλον. Η μαζική προσέλευση των ψηφοφόρων στις εκλογές λειτούργησε ως απόδειξη αυτής της ενιαίας προσπάθειας και απέφερε ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα.
Η κόπωση από τα οκτώ χρόνια της διακυβέρνησης του PiS
Πρέπει ωστόσο να τονιστεί ότι το PiS κατάφερε να διατηρήσει ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής του επιρροής, κάτι που αποτελεί σημαντικό επίτευγμα. Αυτό το εκλογικό σώμα, ως βάση στήριξης για το PiS ή για κάποια άλλη οντότητα που θα αναδυθεί στα δεξιά, θα παραμείνει ένας σταθερός παράγοντας στην πολιτική της Πολωνίας για τα επόμενα χρόνια.
Οι εξαιρετικές εκστρατείες υπέρ της προσέλευσης στις κάλπες και η καλή προεκλογική εκστρατεία
Η επιτυχία της προεκλογικής εκστρατείας και οι πρωτοβουλίες για την προώθηση της προέλευσης στις κάλπες βασίστηκαν σε σαφείς στόχους, ακριβή καθορισμό των ομάδων - στόχων και αποτελεσματική μικρο - στόχευση - επιτέλους! Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι αυτός ο εκλογικός θρίαμβος ήταν το αποτέλεσμα εκτεταμένων προσπαθειών πολυάριθμων μη κυβερνητικών οργανώσεων και άτυπων ομάδων, που εκτείνονται από τους φιλελεύθερους έως την αριστερά και εργάστηκαν ακαταπόνητα για αυτή τη νίκη.
Από αυτούς τους ακόμη ασθενώς θεσμοθετημένους οργανισμούς, θα πρέπει να προκύψουν ισχυροί θεσμοί για την υποστήριξη της φιλελεύθερης δημοκρατίας στην Πολωνία. Χωρίς αυτόν τον μετασχηματισμό, η νίκη στις εκλογές του 2023 μπορεί να αποδειχθεί πύρρειος νίκη.
Τα νέα πρόσωπα στα ψηφοδέλτια
Ο τίτλος μιλάει από μόνος του.
Η εξουδετέρωση της επιρροής της Συνομοσπονδίας
Οι προσπάθειες για τον αφοπλισμό της Συνομοσπονδίας, ενός κόμματος με σημαντική δεξαμενή αναποφάσιστων ψηφοφόρων την άνοιξη, είχαν επιτυχία. Αποκαλύφθηκε έτσι σημείο προς σημείο ο ηγέτης του κόμματος Sławomir Mentzen και η πραγματικά συντηρητική, αντιευρωπαϊκή και κατά των γυναικών στάση του.
Ο Μέντζεν επεδίωκε να παρουσιάσει τη Συνομοσπονδία ως ένα κεντρώο και φιλελεύθερο κόμμα, απευθυνόμενο στη μεσαία τάξη - μια πολιτική θέση που αυτή τη στιγμή είναι κενή στην Πολωνία. Ωστόσο, αυτό αποδείχθηκε ανέφικτο, δεδομένων των απόψεων συγκεκριμένων πολιτικών στελεχών της Συνομοσπονδίας που υποστήριξαν τον Mentzen.
Αν το επέτρεπαν οι εκλογικές συνθήκες, η Συνομοσπονδία θα μπορούσε να είχε ευθυγραμμιστεί με το PiS και ενδεχομένως να γίνει εταίρος ενός συνασπισμού με αυτό με αντάλλαγμα τη διακοπή της βοήθειας προς την Ουκρανία και την πιο στενή ευθυγράμμιση με τα ρωσικά συμφέροντα.
Η εξάρτηση από τη Συνομοσπονδία, το μοναδικό κόμμα στην Πολωνία με de facto συμπάθειες προς τη Ρωσία, θα ήταν απαράδεκτη για το εθνικό συμφέρον της Πολωνίας, τις διατλαντικές σχέσεις και πιθανώς για πολλούς συμμάχους της. Από γεωπολιτική άποψη, η Συνομοσπονδία αποτελούσε μεγαλύτερη απειλή για τα ζωτικά συμφέροντα της Πολωνίας από το φιλοατλαντικό κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης.
--
O Blazej Lenkowski είναι ο πρόεδρος του Fundacja Liberté! φορέας έκδοσης του περιοδικού Liberté! που δημιουργήθηκε από νέους ανθρώπους στο Łódź της Πολωνίας το 2008 με αποστολή την προαγωγή της ανοιχτής κοινωνίας, των φιλελεύθερων οικονομικών ιδεών και της φιλελεύθερης κουλτούρας καθώς και της οργάνωσης ενός κινήματος γύρω από τις ιδέες αυτές.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 6 Δεκεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ – Μάρκος Δραγούμης.
