Η Βρετανία οδεύει ξεκάθαρα προς ένα μέλλον χωρίς μετρητά. Κατά τη δεκαετία 2012-2022, οι πληρωμές σε μετρητά μειώθηκαν από 54% σε 14% σύμφωνα με το UK Finance. Αυτό δεν οφείλεται σε κάποια μεγάλη συνωμοσία, αλλά στην ευκολία των πληρωμών με κάρτα, όπου δεν χρειάζεται να κουβαλά κανείς μετρητά και να έχει να κάνει με ρέστα. Αυτό είναι ευκολότερο και για τις επιχειρήσεις, που θεωρούν ότι η διαχείριση των μετρητών είναι ακριβή και φορτική.
Την τελευταία δεκαετία σημειώθηκε μια επανάσταση στον κλάδο της τεχνολογίας των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (FinTech), με τις διαδικτυακές τραπεζικές συναλλαγές και τις ανέπαφες πληρωμές να είναι πλέον προσβάσιμες σε περισσότερους ανθρώπους από ποτέ. Τράπεζες όπως η First Direct, η Starling και η Monzo προσφέρουν τις υπηρεσίες τους αποκλειστικά μέσω διαδικτύου και τηλεφώνου. Έχουν αποκτήσει εκατομμύρια πελάτες επειδή οι άνθρωποι βρίσκουν αυτή την ψηφιακή εμπειρία πολύ βολική.
Η τάση για πληρωμές χωρίς μετρητά ενισχύθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά μετά τον Covid είδαμε ότι αυτό δεν είναι μια μόδα. Το ποσοστό των φυσικών πληρωμών συνέχισε να μειώνεται στο 14% από 15% το 2022 σε σύγκριση με το 2021.
Αυτό δεν σημαίνει ότι κανείς δεν θέλει πλέον μετρητά. Πέρσι, οι πληρωμές με μετρητά ανήλθαν στα 6,4 δισ. λίρες. Περίπου το 40% από εμάς χρησιμοποιούμε μετρητά για να αγοράσουμε κάτι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Κάτι που ίσως δεν το περιμένει κάποιος, μια άλλη έρευνα του UK Finance έδειξε ότι οι νέοι ηλικίας 16 έως 24 ετών χρησιμοποιούν μετρητά εξίσου τακτικά με τους ανθρώπους ηλικίας μεταξύ 44 και 54 ετών. Παρά το σχετικά υψηλό κόστος συναλλαγής, τα μετρητά έχουν σαφώς κάποια αξία που ενέπνευσε τη νέα γενιά να τα χρησιμοποιεί.
Η απαγόρευση των μετρητών μπορεί να αποξενώσει και να απομονώσει εκείνους τους ανθρώπους που εξακολουθούν να επιλέγουν να τα χρησιμοποιήσουν. Θα τροφοδοτούσε, αν μη τι άλλο, τις θεωρίες συνωμοσίας ότι η κυβέρνηση θέλει να μας αναγκάσει να πορευτούμε σε μια κατεύθυνση χωρίς μετρητά για κακόβουλους σκοπούς. Θα στερούσε επίσης από τους ανθρώπους την προσωπική επιλογή για μια από τις πιο θεμελιώδεις πτυχές της ζωής τους και θα απαγόρευε μια κρίσιμη ανταγωνιστική πίεση προς τράπεζες να καινοτομούν εισάγοντας απλούστερα και ασφαλέστερα προϊόντα για συναλλαγές χωρίς μετρητά. Οι τράπεζες έχουν ακόμη αρκετή δουλειά να κάνουν για να πείσουν πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα μετρητά, οπότε ας τις αφήσουμε τους να το κάνουν.
Εάν χρειάζονται περισσότερα προγράμματα ψηφιακής εκπαίδευσης ή αναβαθμίσεις ασφαλείας, τότε οι τράπεζες θα πρέπει να είναι υπεύθυνες για την προμήθεια τους. Όσοι έχουν αφήσει πίσω τους τα μετρητά πρέπει να καλοδέχονται τις ανταγωνιστικές πιέσεις που αναγκάζουν τις τράπεζες να καινοτομούν συνεχώς παράγοντας καλύτερα προϊόντα για συναλλαγές χωρίς μετρητά.
Πράγματι, η πρόκληση της διεκπεραίωσης πληρωμών με κάρτα για μικρές και κινητές επιχειρήσεις έχει τροφοδοτήσει την καινοτομία στις συσκευές ανάγνωσης καρτών για κινητά. Οι ανησυχίες για την ασφάλεια των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων έχουν αναδείξει τεχνολογίες όπως το blockchain και τα έξυπνα συμβόλαια.
Μπορεί να φαίνεται προφανές στους αναλυτές και στους αληθινούς πιστούς ότι η μετάβαση σε έναν κόσμο χωρίς μετρητά είναι πιο βολική και ασφαλής. Εάν αυτό είναι τόσο σαφές, τότε γιατί ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων και ιδιωτών εξακολουθούν να τα χρησιμοποιούν; Σίγουρα, αν η ανωτερότητα της συναλλαγής χωρίς μετρητά ήταν τόσο αυτονόητη, τότε μόνο μια μικρή, συνωμοτική μειοψηφία θα είχε απομείνει να τα χρησιμοποιεί.
Η ολοένα και μεγαλύτερη ευκολία των συναλλαγών με κάρτες και των τραπεζικών μεταφορών σημαίνει ότι η Βρετανία είναι ήδη έτοιμη για ένα μέλλον κυρίως χωρίς μετρητά. Μια μειονότητα ανθρώπων που συνεχίζει να χρησιμοποιεί μετρητά δεν θα πρέπει να θεωρείται απειλή για αυτό.
* Ο Harrison Griffiths είναι στέλεχος επικοινωνίας στο Institute of Economic Affairs
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 21 Δεκεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Institute of Economic Affairs και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
