Η μελέτη The Experience of Free Banking περιγράφει ένα νομισματικό σύστημα υπό το οποίο οι ιδιωτικές τράπεζες εκδίδουν ανταγωνιστικά τραπεζογραμμάτια, συνήθως συνδεδεμένα σε κάποιο εμπόρευμα όπως ο χρυσός ή το ασήμι, αντικαθιστώντας τον ρόλο της κεντρικής τράπεζας. Αυτή η προσέγγιση δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να επιλέξει ή να απορρίψει το νόμισμα της εκάστοτε τράπεζας, προάγοντας έτσι ένα ανταγωνιστικό και σταθερό τραπεζικό περιβάλλον.
Η ιστορική εμπειρία καταδεικνύει ότι η ελεύθερη τραπεζική δραστηριότητα δεν είναι επιρρεπής στον πληθωρισμό, δεν προκαλεί τραπεζική αστάθεια και δεν παράγει τραπεζικό μονοπώλιο. Αυτά είναι σημαντικά πλεονεκτήματα. Επιπλέον, εφόσον λειτούργησε στο παρελθόν, τότε υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει ξανά και στο μέλλον.
Το βιβλίο αυτό δημοσιεύεται καθώς ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέ Μιλέι έχει δεσμευτεί να καταργήσει την κεντρική τράπεζα της χώρας μετά από τον τριψήφιο πληθωρισμό και τις δεκαετίες νομισματικής κακοδιαχείρισης που γνωρίζει η χώρα.
Μεταξύ των ετών 1716 και 1845, οι τράπεζες της Σκωτίας εξέδιδαν ανταγωνιστικά τραπεζογραμμάτια ασφαλισμένα έναντι σταθερών ποσοτήτων πολύτιμων μετάλλων όπως ο χρυσός ή το ασήμι με ελάχιστους κρατικούς περιορισμούς στον κλάδο. Η ελεύθερη τραπεζική περίοδος της Σκωτίας προσέφερε σταθερότητα, χαμηλό πληθωρισμό και οικονομική ανάπτυξη.
Ο Άνταμ Σμιθ, στον Πλούτο των Εθνών, τόνισε τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το τραπεζικό σύστημα της Σκωτίας στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Το κατά κεφαλήν εισόδημα της Σκωτίας έφτασε από το μισό της Αγγλίας το 1750 σε σχεδόν ίσο μέχρι το 1845.
Τα ποσοστά αποτυχίας των τραπεζών της Σκωτίας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν τα μισά από τα αντίστοιχα της Αγγλίας, αποδεικνύοντας τη σταθερότητα του συστήματος. Ακόμη, το σύστημα αυτό παρήγαγε καινοτομίες όπως η επέκταση των τραπεζικών υποκαταστημάτων, οι πληρωμές τόκων για καταθέσεις και μια πρώιμη μορφή υπερανάληψης.
Η περίοδος οικονομικής επιτυχίας της Σκωτίας υπό το σύστημα της ελεύθερης τραπεζικής δραστηριότητας έρχεται σε αντίθεση με το ιστορικό της Τράπεζας της Αγγλίας, η οποία έπαιξε κεντρικό ρόλο σε πολλαπλές οικονομικές κρίσεις, καθώς και σε επεισόδια χρηματοπιστωτικής αστάθειας και πληθωρισμού. Ο οικονομολόγος Kurt Schuler, ο οποίος έχει συγγράψει ένα κεφάλαιο της μελέτης, γράφει: «το γεγονός ότι το Λονδίνο ήταν στο επίκεντρο τόσων τραπεζικών πανικών κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα υποδηλώνει ότι η επίδραση της Τράπεζας της Αγγλίας στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να ήταν επιζήμια».
Ο Kevin Dowd είναι καθηγητής οικονομικών και χρηματοπιστωτικής στο Durham University. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν το ιδιωτικό χρήμα και την ελεύθερη τραπεζική δραστηριότητα, τα νομισματικά συστήματα, τα μακροοικονομικά και την πολιτική οικονομία.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 15 Δεκεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του δικτύου Epicenter και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
