Εν μέσω μιας θερμής εκλογικής χρονιάς, τα διδάγματα του οικονομολόγου Φρίντριχ Χάγιεκ προσφέρουν έναν γνώμονα που μας προτρέπει να υπερβούμε κομματικές γραμμές και να υπερασπιστούμε τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς που ωφελεί όλους.
Πρόσφατα πήρα συνέντευξη από τον Bruce Caldwell του Πανεπιστημίου Duke με αφορμή το βιβλίο του, Hayek: A Life, 1899-1950, το φωτίζει τις απόψεις του Hayek για πιεστικά τρέχοντα ζητήματα. Καθώς περιηγούμαστε στο περίπλοκο τοπίο της διακυβέρνησης, πρέπει να κρατάμε υπόψη μας την προτροπή του Χάγιεκ για προσεγγίσεις που βασίζονται στην αγορά, ειδικά όσον αφορά το εμπόριο και τη μετανάστευση, όπου η σύγκρουση των πολιτικών ιδεολογιών συχνά συσκοτίζει το δρόμο προς την ορθολογική λήψη αποφάσεων.
Τα διδάγματα του Χάγιεκ υπογραμμίζουν την ανάγκη για προσεγγίσεις πολιτικής που δίνουν προτεραιότητα στην ευρύτερη οικονομική υγεία αντί να συμμορφώνονται με τις ιδιοτροπίες πολιτικών συμφερόντων ή ομάδων συμφερόντων. Ο Χάγιεκ δεν υποστήριξε απλοϊκές ταμπέλες όπως «αριστερά και δεξιά», αλλά έβλεπε την πολιτική σκέψη ως ένα τρίγωνο, με τον σοσιαλισμό, τον συντηρητισμό, και τον φιλελευθερισμό να αντιπροσωπεύουν τα τρία σημεία. Ο ίδιος προτιμούσε τον φιλελευθερισμό, με την κλασική έννοια του όρου.
Τα γραπτά του μας ωθούν να εξετάσουμε εάν οι πολιτικές ευθυγραμμίζονται με τις αρχές και τις αξίες μας. Ένα παράδειγμα είναι ο εμπορικός προστατευτισμός, με τους δασμούς που θεσπίστηκαν κατά τη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ ενώ ο ίδιος τους ζητά τώρα ξανά. Το βιβλίο του Hayek, The Road to Serfdom (Ο Δρόμος προς τη Δουλεία), προειδοποιούσε για τις παγίδες του προστατευτισμού και ευαγγελιζόταν τις αρχές της ελεύθερης αγοράς που υιοθετούν τον ανταγωνισμό στο ελεύθερο εμπόριο.
Ενώ τα προστατευτικά μέτρα όπως οι δασμοί μπορεί να έχουν απήχηση σε ορισμένες πολιτικές βάσεις, αποβαίνουν εις βάρος της οικονομικής αποτελεσματικότητας και της ανάπτυξης. Μας κοστίζουν τελικά περισσότερα για τις αγορές μας και εμποδίζουν τις επιλογές μας, καθώς ο ανταγωνισμός χειραγωγείται τεχνητά εκεί όπου διαφορετικά θα επέλεγε οργανικά τους καλύτερους παρόχους των πόρων. Μια χαγιεκιανή προσέγγιση στο εμπόριο προϋποθέτει την κατανόηση ότι οι δυναμικές οικονομίες ευδοκιμούν με την ποικιλομορφία και την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών διασυνοριακά.
Ένα άλλο θέμα στην πρώτη γραμμή των πολιτικών συζητήσεων στο οποίο η προσέγγιση του Χάγιεκ ρίχνει φως είναι η μετανάστευση.
Ο Χάγιεκ αναγνώριζε ότι το να επιτρέπεται η ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων ενισχύει τον οικονομικό δυναμισμό και την καινοτομία. Οι πολιτικές που περιορίζουν τη μετανάστευση αποκλειστικά και μόνο για πολιτικό όφελος ενέχουν τον κίνδυνο του να καταπνίξουν την οικονομική ανάπτυξη και να εμποδίσουν την ανταλλαγή των ιδεών που τροφοδοτούν την πρόοδο.
Μια χαγιεκιανή θεώρηση για τη μετανάστευση υποστηρίζει πολιτικές που αναγνωρίζουν τα οικονομικά οφέλη ενός ποικιλόμορφου και δυναμικού εργατικού δυναμικού. Αντί να ενδώσουμε σε λαϊκιστικές αφηγήσεις που χαρακτηρίζουν τη μετανάστευση ως απειλή, ο Χάγιεκ μας προτρέπει να τη δούμε ως ευκαιρία. Μια εισροή ειδικευμένων και με κίνητρα ατόμων μπορεί να συμβάλει σε μια ζωντανή οικονομία, καλύπτοντας κενά στην αγορά εργασίας και εισάγοντας νέες προοπτικές που ευνοούν την επιχειρηματικότητα.
Πολύ συχνά, η παραπληροφόρηση σχετικά με τη μετανάστευση οδήγησε ακόμη και τους συντηρητικούς να ζητήσουν μεγαλύτερη εμπλοκή της κυβέρνησης στο κλείσιμο των συνόρων και τις απελάσεις. Ωστόσο, όπως καταδεικνύει ο Χάγιεκ στον τρόπο με τον οποίο εξετάζει το «πρόβλημα της γνώσης», το να περιμένουμε αποτελέσματα από μια κυβέρνηση ανθρώπων με περιορισμένη γνώση του θέματος και συμβιβασμούς από τις επιλογές πολιτικής πολύ συχνά οδηγεί σε χειρότερες εκβάσεις.
Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κυβέρνηση δεν έχουν και ποτέ δεν θα έχουν όλες τις απαντήσεις. Αντίθετα, η συλλογή των ιδεών όλων των συμμετεχόντων στην αγορά οδηγεί στη συμπύκνωση της διαθέσιμης γνώσης και, ως εκ τούτου, σε καλύτερα αποτελέσματα.
Εν ολίγοις, οι κυβερνητικές αποτυχίες είναι χειρότερες από τις οποιεσδήποτε αντιληπτές αποτυχίες της αγοράς.
Διδασκόμενοι από τον Χάγιεκ, οφείλουμε να αγωνιστούμε για περισσότερες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, ειδικά με τους συμμάχους μας, που σημαίνει τον τερματισμό όλων των δασμών και άλλων φραγμών. Θα πρέπει επίσης να θεσπίσουμε πολιτικές μετανάστευσης βασισμένες στην αγορά που να εξισορροπούν τις ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια με τα οικονομικά πλεονεκτήματα της προσέλκυσης ταλέντων από διαφορετικά υπόβαθρα.
Καθώς προετοιμαζόμαστε να επιλέξουμε τον πρόεδρο της χώρας μας για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, τα διδάγματα του Χάγιεκ χρησιμεύουν ως οδηγός και μας προτρέπουν μας να δώσουμε προτεραιότητα στην ευημερία των ανθρώπων έναντι της γοητείας των κομματοκεντρικών προγραμμάτων. Η υιοθέτηση μιας χαγιεκιανής θεώρησης προϋποθέτει την προθυμία μας να αξιολογήσουμε κριτικά τις πολιτικές βάσει της οικονομικής του αξίας και όχι της ευθυγράμμισής τους με κομματικές ιδεολογίες.
Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να κινηθούμε με επιτυχία στο σύνθετο οικονομικό τοπίο και να διασφαλίσουμε ένα μέλλον ευημερίας και δυναμισμού για όλους.
*Ο Vance Ginn είναι πρόεδρος της Ginn Economic Consulting, παρουσιαστής του Let People Prosper Show, και έχει διατελέσει αναπληρωτής διευθυντής οικονομικής πολιτικής του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου, το διάστημα 2019-20.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Φεβρουαρίου 2024 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
