Συχνά, όταν κάποιος βλέπει τη συλλογή βιβλίων μου από το Liberty Fund, με ρωτά αν τα έχω διαβάσει όλα. Τότε εγώ γελώ. Μακάρι να μπορούσα να πω ότι έχω διαβάσει όλα τα βιβλία οικονομικών! (Πιστεύω βλέπετε ακράδαντα στην τέχνη του tsundoku).
Χάρηκα λοιπόν ιδιαίτερα όταν ο Pete Boettke επέλεξε το υποτιμημένο The Virtues of Capitalism του Άρθουρ Σέλντον για τη λέσχη μας βιβλίων No Due Date για τον Δεκέμβριο. Με ενθουσιασμό έσκυψα σε έναν από τους τίτλους που δεν είχα διαβάσει ακόμα. Και είμαι πολύ χαρούμενη που το έκανα.
Η ιστορία της μετακίνησης του Σέλντον από τον σοσιαλισμό στον καπιταλισμό και η ιστορία της εργασίας του στο Institute of Economic Affairs είναι σίγουρα ενδιαφέρουσα. Αλλά ο Pete τράβηξε πραγματικά την προσοχή μου όταν είπε πως εύχεται κάθε εκπαιδευτικός των οικονομικών να έχει διαβάσει το δοκίμιο του Sheldon «Corrigible Capitalism, Incorrigible Socialism» (Διορθώσιμος Καπιταλισμός, Αδιόρθωτος Σοσιαλισμός).
Όταν τον ρώτησα γιατί, μου επεσήμανε τον τρόπο με τον οποίο ο Σέλντον έχει δομήσει το δοκίμιο. Νομίζω ότι έχει δίκιο και νομίζω ότι υπάρχουν σημαντικά διδάγματα για όλους εμάς που υποστηρίζουμε την ελεύθερη αγορά. Ο Σέλντον χαρακτηρίζει το άρθρο αυτό περισσότερο έναν πανηγυρικό λόγο του καπιταλισμού παρά μια υποστήριξή του, και αυτό αποτελεί γι’ αυτόν μια σημαντική διάκριση.
Ο Σέλντον παραδέχεται εκ των προτέρων ότι ο καπιταλισμός δεν είναι τέλειος. Πράγματι, συμφωνεί ότι υπάρχουν κάποια εγγενή «δεινά» στον καπιταλισμό, συμπεριλαμβανομένης της εισοδηματικής ανισότητας, της τάσης προς το μονοπώλιο, της αποξένωσης των εργαζομένων και των αρνητικών οικονομικών εξωτερικοτήτων.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τα δεινά του σοσιαλισμού, όλα αυτά είναι διορθώσιμα. Στην κρατική όμως οικονομία οι μεγαλύτερες αδυναμίες -η άγνοια, η αναποτελεσματικότητα, η κοινωνική σύγκρουση, τα μονοπώλια [κι εδώ], η διαφθορά και ο καταναγκασμός- είναι εγγενείς στο σύστημα και δεν μπορούν να επιλυθούν.
Αυτό διαφέρει κατά πολύ διαφορετικό από τα επιχειρήματα υπεράσπισης του καπιταλισμού που ακούμε συχνά, είτε αυτά βασίζονται στην αποτελεσματικότητα είτε σε ηθικούς ισχυρισμούς. Το να ξεκινάς από τα ελαττώματα είναι μια τολμηρή επιλογή. (Μην ανησυχείτε, παραθέτει και τα οφέλη του καπιταλισμού).
Υποψιάζομαι ότι είναι επίσης μια στρατηγική που μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική μακροπρόθεσμα.
Θα σας αφήσω να ανακαλύψετε μόνοι σας τις λεπτομέρειες. Θα κλείσω κοινοποιώντας τις ερωτήσεις που έκανα στον Pete για το βιβλίο του Σέλντον στο Virtual Salon μας. Θα ήθελα πολύ να ακούσω πώς θα απαντούσατε σε αυτές και ανυπομονώ να δω τις απαντήσεις σας στα σχόλια.
Υ.Γ. Αυτόν τον μήνα στο No Due Date διαβάζουμε το Man’s Search for Meaning του Viktor Frankl και ο παρουσιαστής του EconTalk, Russ Roberts, θα συμμετάσχει στο σαλόνι μας στο τέλος του μήνα. Γιατί να μην εγγραφείτε και να γίνετε μέλος;
1. Ποια μαθήματα για την αλλαγή του κλίματος της κοινής γνώμης πρέπει να πάρουμε από τον Σέλντον; Πρέπει άραγε να υποθέσουμε ότι τα διδάγματα που προσφέρει είναι σωστά, δεδομένου ότι το δοκίμιο γράφτηκε στην αυγή της εποχής Ρήγκαν-Θάτσερ; Πώς φαίνεται η προσέγγιση του Σέλντον υπό το πρίσμα του 2024;
2. Ο Σέλντον γράφει ότι η μετακίνηση των διανοουμένων από την υποστήριξη της κρατικής οικονομίας στην υποστήριξη των ελεύθερων αγορών ήταν «ιστορικά αξιοσημείωτη». Και πάλι, από τη σημερινή οπτική, μήπως θα έπρεπε σήμερα να το θεωρήσουμε αυτό μια ιστορική ανωμαλία;
3. Τα κριτήρια που προσφέρει ο Σέλντον για να κρίνει την αποτελεσματικότητα των ελεύθερων αγορών (επιλογή, ευκολία, σεβασμός στην ατομική ιδιοσυγκρασία) εξακολουθούν να είναι επίκαιρα; Αν όχι, τι πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αντ' αυτών;
4. Ένα από τα πιο πειστικά επιχειρήματα του Σέλντον είναι ότι ένα σημαντικό ελάττωμα της κρατικής οικονομίας είναι η τάση της προς την κοινωνική σύγκρουση. Ο καπιταλισμός, σύμφωνα με τον Σέλντον, μετριάζει τις συγκρούσεις. Σε ποιο βαθμό συμφωνείτε και σε ποιον βαθμό επιβεβαιώνεται αυτό το επιχείρημα σήμερα;
* Η Amy Willis είναι διακεκριμένο στέλεχος του Liberty Fund στην Ινδιανάπολη. Πέραν της εργασίας στις στα προγράμματα εκδηλώσεων, είναι διευθύντρια τόσο της Library of Economics and Liberty (Econlib), όσο και του πιο πρόσφατου διαδικτυακού εγχειρήματος του Liberty Fund, του AdamSmithWorks.org
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Ιανουαρίου 2024 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
