Του Dalibor Rohac
Αν η πρόσφατη ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ανάληψη πρωτοφανούς δράσης εναντίον των παραβιάσεων από πλευράς της Ουγγαρίας των αξιών του πυρήνα της ΕΕ ήδη έχει μια ατυχή παράπλευρη συνέπεια, αυτή είναι η ανάδειξη του Βίκτορ Ορμπάν ως μάρτυρα και ηγέτη των εθνικιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με τον Telegraph, ο Ορμπάν “απηύθυνε μια προσωπική παρασκηνιακή πρόκληση στον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν να συζητήσουν το ιδεολογικό μέλλον της Ευρώπης”. Ακόμη πιο εξωφρενικά, ο Brendan O'Neill του Spectator εξυμνεί τον Ούγγρο λαϊκιστή ηγέτη γιατί “αντιστέκεται στον αυταρχισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της οποίας η τεχνοκρατική αλαζονεία έχει πλέον φτάσει τέτοια δυσθεώρητα ύψη που αξιώνει την ηθική εξουσία να τιμωρεί κράτη-μέλη γιατί κάνουν αυτό που ο ίδιος τους ο λαός, οι ψηφοφόροι τους, τους ζήτησαν να κάνουν”.
Ο Ορμπάν, όπως ο Ιταλός Ματέο Σαλβίνι ή ο Πολωνός Γιάροσλαβ Καζίνσκι, δεν έχει κάποιο εποικοδομητικό όραμα για την ΕΕ. Ούτε η Ουγγαρία - μια οικονομία με κατά κεφαλή ΑΕΠ 14.000 δολαρίων ΗΠΑ, έναν ραγδαία συρρικνούμενο πληθυσμό και μια εξάρτηση από ευρωπαϊκούς που είναι ο βασικός μοχλός των δημόσιων επενδύσεων - έχει ιδιαίτερο γεωπολιτικό βάρος.
Στην εσωτερική πολιτική σκηνή, ο Ορμπάν άλλαξε τους εκλογικούς κανόνες για να δώσει στο Fidesz συνταγματική πλειοψηφία με λιγότερο από το 50% των ψήφων. Προχωρά με γρήγορα βήματα στην αποδόμηση των ελέγχων και των ισορροπιών του πολιτεύματος, σε επιθέσεις εναντίον των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης και του δικαστικού σώματος, και στη δημιουργία ενός διεφθαρμένου κρατικού καπιταλιστικού συστήματος, που έχει πλουτίσει αστρονομικά έναν μικρό κύκλο συνδεδεμένων με το Fidesz ατόμων (περισσότερα γι' αυτά τα θέματα, για παράδειγμα εδώ).
Το γεγονός ότι κατά τα άλλα ευφυείς άνθρωποι της δεξιάς, όπως ο O'Neill ή ο πρώην σύμβουλος της Μάργκαρετ Θάτσερ, John O'Sullivan αρνούνται εσκεμμένα να δουν την πραγματική φύση του καθεστώτος Ορμπάν θα αφήσει ένα ανεξίτηλο στίγμα στο συντηρητικό και φιλελεύθερο κίνημα.
Υπάρχει όμως λόγος που αυτή η τυφλότητα έχει διαδοθεί - και είναι ο ίδιος λόγος που η ψηφοφορία της προηγούμενης εβδομάδας ενίσχυσε το κύρος του Ορμπάν σε ορισμένους κύκλους. Ο λόγος αυτός είναι η σύμφυση του γνήσιου αυταρχισμού του Ορμπάν με μια σειρά από προοδευτικής προέλευσης καταγγελίες: η αντιμετώπιση των αιτούντων άσυλο από την πλευρά της Ουγγαρίας, οι αρνητικές διακρίσεις εναντίον των Ρομά και τα στερεότυπα που αφορούν τα φύλα.
“Είναι σαν ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο” μου είπε ένα στέλεχος των Βρυξελών για την έκθεση με θέμα την Ουγγαρία της Ολλανδής Ευρωβουλευτή Τζούντιθ Σαρτζεντίνι του κόμματος της Πράσινης Αριστεράς, που αποτέλεσε τη βάση για το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου. “Είναι το αποτέλεσμα μια ανόητης διαδικασίας από ακτιβιστές ευρωβουλευτές. Δεν είναι δυνατόν να συντάξει κάποιος ένα κείμενο με εσωτερική συνοχή όταν όλοι θέλουν να προσθέσουν κάτι σ' αυτό - και πίστεψέ με, όλοι το θέλουν αυτό”.
Μεταξύ άλλων, η έκθεση επικρίνει την Ουγγαρία γιατί “δεν προσαρμόζει τις εργασιακές συνθήκες στις ανάγκες εγκύων ή θηλαζουσών εργαζομένων”, γιατι κάνει αρνητικές διακρίσεις εναντίον της κοινότητας LGBTQI, για χαμηλά επιδόματα ανεργίας, και για τη μικρή διάρκεια του χρόνου που αυτά καταβάλλονται.
Αυτά τα ζητήματα βεβαίως είναι απολύτως θεμιτό να εγείρονται. Όμως παρόμοια κριτική μπορεί να διατυπωθεί εναντίον της οποιασδήποτε ουσιαστικά χώρας της Κεντρική ή της Ανατολικής Ευρώπης, εντός ή εκτός της ΕΕ. Από πολιτισμικής άποψης, η Ουγγαρία, η Πολωνία, ή η Βουλγαρία δεν είναι ούτε Ολλανδία, ούτε Νότια Καλιφόρνια. Το να τις σπρώξει κάποιος πολύ έντονα σ' αυτή την κατεύθυνση είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει αντιδράσεις.
Η σύμφυση αυτών των δύο πλευρών του καθεστώτος Ορμπάν μειώνει επίσης τη συμμαχία όσων είναι πρόθυμοι να ασκήσουν κριτική εναντίον της ουγγρικής κυβέρνησης. Το βρετανικό Συντηρητικό Κόμμα δεν υπερψήφισε την έκθεση Σαρτζεντίνι, στάση που ακολούθησε και ένας αριθμός ευρωβουλευτών από τον Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι έτσι δίνεται η ευκαιρία στον Ορμπάν και σε άλλους επίδοξους αυταρχικούς ηγέτες να αλλάξουν το θέμα της συζήτησης. Ξαφνικά το θέμα δεν είναι πλέον οι διώξεις εναντίον του δικαστικού σώματος, το κράτος μαφίας, ή το γεγονός ότι είναι δύσκολο να βρει κανείς έστω και μία ημερήsια εφημερίδα στη χώρα που να ασκεί κριτική στην κυβέρνηση του Fidesz. Αντιθέτως, το θέμα είναι πλέον η μετανάστευση, ο πολιτισμικός προοδευτισμός και η υπερβολή επέκταση των αρμοδιοτήτων της ΕΕ.
Δεν χρειάζεται να συμβαίνει αυτό. Πρώτον, η ΕΕ πρέπει να πάρει στα σοβαρά την αρχή της επικουρικότητας. Δεδομένης της πολιτισμικής ποικιλομορφίας της ηπείρου και του διχαστικού χαρακτήρα τέτοιων θεμάτων, απλώς δεν αρμόζει ούτε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ούτε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αποκρίνεται από θέση αυθεντίας επί ζητημάτων φύλου, γενναιοδωρίας του κράτους πρόνοιας ή προβλέψεων των χώρων εργασίας για τις θηλάζουσες εργαζόμενες.
Αντιθέτως, ανεξάρτητα από την ιδεολογία ή την κομματική ένταξη του κάθε Ευρωπαίου, δεν θα ήταν αμφιλεγόμενη η πρόταση ότι οι ολιγάρχες με κυβερνητικές διασυνδέσεις δεν θα πρέπει να αγοράζουν και να κλείνουν αντιπολιτευόμενες εφημερίδες, ότι οι δικαστές που δεν είναι ρητά πιστοί στο Fidesz δεν θα πρέπει να υποχρεώνονται σε πρώιμη συνταξιοδότηση, ή ότι οι ΜΚΟ που χρηματοδοτούνται από τον Τζώρτζ Σόρος δεν θα πρέπει να “σαρωθούν” από την Ουγγαρία.
Όταν συμβαίνουν αυτά τα πράγματα, η ΕΕ θα πρέπει να είναι έτοιμη να δράση: να σταματήσει τη ροή ευρωπαϊκών πόρων, να παγώσει το δικαίωμα ψήφου στο Συμβούλιο, και να εξετάσει την αποβολή ως πραγματική επιλογή. Η Ένωση δεν είναι μια φυλακή εθνών, είναι ένας όμιλος που οργανώθηκε γύρω από συγκεκριμένες κομβικές πολιτικές αρχές, μεταξύ των οποίων και η νομοκρατία. Αν αυτές οι αρχές δεν αρέσουν στον Ορμπάν και την εκλογική του βάση, τότε θα πρέπει να φύγουν. Αλλά θα πρέπει να θυμούνται ότι σ' αυτά τα μέρη του κόσμου οι χειμώνες είναι συνήθως κρύοι.
--
Ο Dalibor Rohac είναι ερευνητής στο American Enterprise Institute (AEI) όπου μελετά τις ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονομικές τάσεις.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 19 Σεπτεμβρίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute (AEI) και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
