Του Luis Pablo de la Horra
Η αβεβαιότητα βάζει τους ανθρώπους σε μια άβολη θέση. Το να μην ξέρεις τι θα συμβεί στο μέλλον δημιουργεί μια αίσθηση ανησυχίας σε πολλούς ανθρώπους. Γι' αυτό ακριβώς μερικές φορές αντλούμε από προβλέψεις διαπρεπών ειδικών στο εκάστοτε πεδίο για να πάρουμε αποφάσεις στην καθημερινή μας ζωή. Δυστυχώς, η ιστορία έχει δείξει πως οι ειδικοί συχνά δεν είναι πολύ καλύτεροί από τον μέσο άνθρωπο σε ότι αφορά την πρόβλεψη του μέλλοντος. Και οι οικονομολόγοι δεν αποτελούν εξαίρεση. Ακολουθούν πέντε οικονομικές προβλέψεις που δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ.
1. Η πρόβλεψη του Irving Fisher για κύμα ανόδου του χρηματιστηρίου - λίγο πριν την κατάρρευση του 1929
Ο Irving Fisher ήταν ένας από τους σπουδαίους οικονομολόγους του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. Οι συνεισφορές του στην οικονομική επιστήμη είναι πολλές: ανάμεσα σ' αυτές είναι η σχέση μεταξύ του πληθωρισμού και των επιτοκίων, η χρήση των δεικτών των τιμών και η αναδιατύπωση της ποσοτικής θεωρίας του χρήματος. Μερικές φορές όμως αναφέρεται για μια ατυχή δήλωσή του λίγες μέρες πριν την οικονομική κατάρρευση του 1929. Ο Fisher είπε πως “οι τιμές των μετοχών έχουν φτάσει σε ένα, όπως φαίνεται, μόνιμο υψηλό επίπεδο (...) Περιμένω να δω το χρηματιστήριο να ανεβαίνει αρκετά περισσότερο τους αμέσως επόμενους μήνες”. Λίγες μέρες μετά, το χρηματιστήριο κατέρρευσε με καταστροφικές συνέπειες. Άλλωστε, ακόμη και οι ιδιοφυίες δεν εξαιρούνται από τα σφάλματα.
2. Ο Paul Ehrlich για την επικείμενη “πληθυσμιακή βόμβα”
Το 1968, ο βιολόγος Paul Ehrlich δημοσίευσε ένα βιβλίο όπου υποστήριζε πως εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα λιμοκτονήσουν τις επόμενες δεκαετίες ως αποτέλεσμα του υπερπληθυσμού. Έφτασε μέχρι το σημείο να πει πως “η μάχη να τραφεί όλη η ανθρωπότητα τελείωσε (...) τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει τη σημαντική αύξηση στο παγκόσμιο ποσοστό θανάτων”. Οι προβλέψεις του Ehrlich φυσικά δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ. Από τη δημοσίευση του βιβλίου του, το ποσοστό των θανάτων μειώθηκε από 12,44‰ το 1968 σε 7,65‰ το 2016 και ο υποσιτισμός μειώθηκε δραματικά μολονότι ο πληθυσμός έχει διπλασιαστεί από το 1950. Σπάνια στην ιστορία κάποιος έσφαλε τόσο πολύ ως προς το μέλλον της ανθρωπότητας.
3. Η Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1990 που δεν συνέβη ποτέ
Ο οικονομολόγος Ravi Batra εφτασε στην πρώτη θέση του καταλόγου ευπώλητων βιβλίων των New York Times με το βιβλίο του The Great Depression of 1990 (Η μεγάλη ύφεση του 1990). Από τον τίτλο, εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει ποια ήταν η κύρια θέση του βιβλίου: Επίκειται οικονομική κρίση, και θα είναι σοβαρή. Ευτυχώς, η πρόβλεψή του δεν επιβεβαιώθηκε. Η δεκαετία του 1990 μάλιστα ήταν μιας περίοδος σχετικής σταθερότητας και ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, με το χρηματηστήριο των ΗΠΑ να αυξάνεται κατά 18% ετησίως. Όχι και τόσο άσχημα για οικονομική ύφεση, ε;
4. Ο Alan Greenspan για τα επιτόκια
Τον Σεπτέμβριο του 2007, ο πρώην πρόεδρος της Fed, Alan Greenspan δημοσίευσε τα απομνημονέυματά του με τίτλο The Age of Turbulence: Adventures in a New World (Η εποχή των αναταραχών: Περιπέτειες σε έναν νέο κόσμο). Στο βιβλίο υποστήριζε ότι η οικονομία κατευθυνόταν σε διψήφια επιτόκια λόγω των αναμενόμενων πληθωριστικών πιέσεων. Σύμφωνα με τον Greenspan, η Fed θα αναγκαζόταν να αυξήσει δραστικά τον στόχο της για τα επιτόκια για να πετύχει τον διακηρυγμένο στόχο του πληθωρισμού στο 2%. Έναν χρόνο μετά, τα επιτόκια των ομολόγων της Fed ήταν σε ιστορικό χαμηλό, φτάνοντας κοντά στο μηδέν λίγο μετά.
5. Ο Peter Schiff και το τέλος του κόσμου
Ο οικονομικός σχολιαστής Peter Schiff έγινε διάσημος μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης του 2007-2008 επειδή είχε προβλέψει την κατάρρευση της στεγαστικής αγοράς από το 2006 (ακόμη και ένα χαλασμένο ρολόι λέει τη σωστή ώρα δύο φορές την ημέρα). Έκτοτε, προβλέπει οικονομικές καταστροφές μέρα παρά μέρα, με πολύ περιορισμένη επιτυχία. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αποτυχημένων προβλέψεών του. Για παράδειγμα σε ένα βίντεο του 2010, προέβλεψε ότι η ποσοτική χαλάρωση (η μη συμβατική νομισματική πολιτική της Fed κατά το διάστημα 2008-2014) θα οδηγήσει σε υπερπληθωρισμό και την τελική καταστροφή του δολαρίου. Δυστυχώς για τον Schiff, ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός από το ξεκίνημα της πιστωτικής χαλάρωσης ήταν 1,68%, λίγο κάτω από τον στόχο του 2% της Fed.
--
Ο Luis Pablo De La Horra γράφει για το FEE, το Institute of Economic Affairs και το Speakfreely.today.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Αυγούστου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
