Γράφει ο Adrian Nikolov
Για άλλη μια φορά, κατέστη σαφές ότι η Βουλγαρία δεν θα ενταχθεί στη συμφωνία Σένγκεν για κάποιο χρονικό διάστημα, κυρίως λόγω της δυσπιστίας προς το έργο των θεσμικών μας οργάνων και της ικανότητάς τους να προστατεύουν αποτελεσματικά τα εξωτερικά σύνορα αυτής της ελεύθερης από βίζα περιοχής.
Εκτός από τη βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την περαιτέρω ενσωμάτωση στη «λέσχη των πλούσιων χωρών», η ένταξη στον Χώρο Σένγκεν θα μπορούσε να προσφέρει μερικά συγκεκριμένα οφέλη στη βουλγαρική οικονομία, όπως:
-Περισσότερο εμπόριο με τα άλλα μέλη του χώρου Σένγκεν. Η άρση των τελευταίων διαρκών φραγμών στο εμπόριο με την υπόλοιπη ΕΕ (και ορισμένες χώρες εκτός αυτής) σημαίνει υψηλότερους όγκους εμπορίου με όλα τα άλλα κράτη μέλη. Οι εκτιμήσεις αυτής της επίδρασης ποικίλλουν έντονα - μια μελέτη της περασμένης δεκαετίας εκτιμά ότι η ετήσια αύξηση του εμπορίου θα ανέρχεται στο 0,1%, και το γερμανικό ινστιτούτο IFO δηλώνει ότι η επαναφορά των συνοριακών ελέγχων στην ΕΕ θα μείωνε τους όγκους του εμπορίου κατά ένα εντυπωσιακό 3%.
Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι η ένταξη στον χώρο Σένγκεν θα επιφέρει μόλις 1% αύξηση στο εμπόριο με άλλα μέλη της ΕΕ, αυτό συνεπάγεται επιπλέον 700 εκατομμύρια BGN (ή 350 εκατομμύρια ευρώ) σε εξαγωγές και εισαγωγές ετησίως. Από κυβερνητικής σκοπιάς, μεγαλύτεροι όγκοι εμπορίου σημαίνουν επίσης υψηλότερα φορολογικά έσοδα.
-Μικρότερα έξοδα και λιγότερη αβεβαιότητα για τους εξαγωγείς. Επί του παρόντος, η αναμονή στα σύνορα συνεπάγεται σημαντικό πρόσθετο κόστος για τους εξαγωγείς και τις εταιρείες μεταφορών (σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις - 100 εκατομμύρια BGN ετησίως). Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η σπατάλη των πόρων - τα φορτηγά που περιμένουν άπραγα στα τελωνεία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλες μεταφορές. Η ένταξη στη Σένγκεν θα περιόριζε επίσης την αβεβαιότητα - η έλλειψη συνοριακού ελέγχου καθιστά απλούστερη την ακριβή εκτίμηση του χρόνου μεταφοράς εμπορευμάτων.
-Ευκολότερες και λιγότερο χρονοβόρες μετακινήσεις για τους επιβάτες. Το 2021 ο αριθμός των ταξιδιών Βούλγαρων πολιτών σε άλλες χώρες της ΕΕ ήταν λίγο πάνω από 700 χιλιάδες, αλλά τα χρόνια πριν από την πανδημία ήταν πολύ μεγαλύτερος - 4,2 εκατομμύρια μόνο το 2019. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι η κατάργηση των συνοριακών ελέγχων μειώνει τον χρόνο ταξιδιού κατά 20 λεπτά (συχνά κατά πολύ περισσότερο), ο συλλογικός εξοικονομούμενος χρόνος θα ανέλθει σε 1,4 εκατομμύρια ώρες ετησίως, κάτι που θα μπορούσε να δαπανηθεί πιο παραγωγικά.
-Υψηλότερες δυνατότητες ανάπτυξης για τις παραμεθόριες περιοχές. Η διευκόλυνση των ταξιδιών με τις γειτονικές χώρες Σένγκεν θα μπορούσε να δημιουργήσει διασυνοριακές επιχειρηματικές ευκαιρίες. Αυτό θα ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση της ένταξης και της Ρουμανίας στη συμφωνία, λόγω της μικρής απόστασης μεταξύ των βουλγαρικών λιμανιών Ruse και Silistra και του ρουμανικού οικονομικού κέντρου του Βουκουρεστίου, το οποίο δεν χρησιμοποιείται πλήρως λόγω των συνοριακών ελέγχων στις γέφυρες του Δούναβη.
-Νέες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας. Η ένταξη στον χώρο Σένγκεν ανοίγει νέες ευκαιρίες απασχόλησης τόσο για Βούλγαρους όσο και για ξένους πολίτες που επιθυμούν να εργαστούν στη χώρα. Δεδομένης της αυξανόμενης έλλειψης εργαζομένων στη βουλγαρική οικονομία, η διευκόλυνση της συμμετοχής αλλοδαπών στην εγχώρια αγορά εργασίας αποτελεί υψηλή προτεραιότητα.
-Περιορισμός κόστους διαχείρισης και ελέγχων. Παρά την ανάγκη για διοικητικές υπηρεσίες και ελέγχους στα σύνορα εκτός Σένγκεν, ο κρατικός προϋπολογισμός θα καταγράψει σημαντικές μειώσεις κόστους από τη μη παροχή τους στα σύνορα με την Ελλάδα (και πιθανώς τη Ρουμανία) και στα διεθνή αεροδρόμια. Αυτό θα επιτρέψει την αύξηση της παραγωγικότητας για τα συνοριακά μας τελωνεία.
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι κανένα από αυτά τα οφέλη δεν θα είναι εφάπαξ. Αντιθέτως, όλα συμβάλλουν στη βαθύτερη οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε μετέπειτα καθυστέρηση της ένταξης της Βουλγαρίας ισοδυναμεί με επιπλέον χαμένες ευκαιρίες για την οικονομία μας. Ως εκ τούτου, η ένταξη στον Χώρο Σένγκεν θα πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα, παράλληλα με τη διόρθωση των προβλημάτων που μας έχουν εμποδίσει να το πετύχουμε αυτό μέχρι τώρα.
* Ο Andrian Nikolov είναι ερευνητής στο βουλγαρικό Institute for Market Economics, την παλαιότερη ανεξάρτητη δεξαμενή σκέψης για την οικονομική πολιτική στη χώρα.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 2 Ιανουαρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
