Ύστερα από αναμονή πολλών μηνών, φαίνεται πως η διαδικασία της αποεπένδυσης του ΤΧΣ από τα μερίδια των ελληνικών συστημικών τραπεζών που κατέχει από την εποχή που τις ενίσχυσε κεφαλαιακά λόγω των αντίξοων συνθηκών που επικρατούσαν πήρε μπρος για τα καλά.
Χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιήσουμε, έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι σχετικές διαδικασίες για την Eurobank και την Alpha Bank. Και όπως πάνε τα πράγματα, μέσα στην τρέχουσα εβδομάδα θα ολοκληρωθεί η διάθεση του 50% περίπου της συμμετοχής του ΤΧΣ στην Εθνική Τράπεζα. Όλα αυτά θα ήταν αδιανόητα πριν έναν χρόνο και ήταν σε μικρό βαθμό πιστευτά ακόμα και πριν λίγους μήνες. Και αν κάποιος θα μπορούσε να πει πως η διάθεση των μεριδίου στην Eurobank ήταν κάτι εύκολο λόγω του σχετικά μικρού μεγέθους του, σίγουρα δεν μπορεί αν το ισχυριστεί για την Alpha Bank.
Ένα μερίδιο της τάξης του 9% δεν είναι αμελητέο και ουδείς φανταζόταν στην αρχή του Οκτωβρίου πως θα υπήρχε επενδυτής, και μάλιστα μεγάλη διεθνής τράπεζα, που θα αγόραζε αυτό το ποσοστό και θα πλήρωνε 314 εκατ. ευρώ με μία απλή κίνηση. Λαμβάνοντας υπόψη μας και το ότι το 20% της Εθνικής, για τη διάθεση του οποίου ξεκίνησε η σχετική διαδικασία αμέσως μετά τη λήξη της αντίστοιχης για την Alpha, αξίζει περίπου ένα δισ. ευρώ, είναι προφανές πως το εγχείρημα όχι μόνο δεν είναι απλό αλλά είναι και αρκετά δύσκολο.
Η ταχύτητα με την οποία προχωρά αυτή η φάση της διαδικασίας δείχνει πως και σοβαρή προετοιμασία υπάρχει και ισχυρό ενδιαφέρον. Στην περίπτωση της Alpha μάλιστα το ενδιαφέρον ήταν απρόσμενο και συνδυάστηκε με μία μεγάλη επιχειρηματική συμφωνία με μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρωζώνης. Από τις πληροφορίες που διαβάζουμε στον Τύπο πιθανολογούμε πως και στην Εθνική το ενδιαφέρον είναι μεγάλο, από σοβαρούς διεθνείς επενδυτές αυτή τη φορά.
Ενώ παλαιότερα είχαν υπάρξει περιπτώσεις κατά τις οποίες οι επενδυτές που συμμετείχαν σε αυξήσεις κεφαλαίου τραπεζών είχαν χαρακτηριστεί «χαμηλής ποιότητας» στη διαδικασία που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη φαίνεται πως δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Για την Alpha αυτό είναι ήδη απόλυτα ξεκάθαρο και για την Εθνική θα το μάθουμε προς τις αρχές της προσεχούς εβδομάδας.
Σημαίνει αυτό κάτι παραπάνω από το ότι οι σοβαροί ξένοι επενδυτές εκτιμούν πως οι ελληνικές τράπεζες πατούν γερά στα πόδια τους και έχουν θετικές προοπτικές, όπως άλλωστε αναφέρεται σε όλες τις εκθέσεις των αναλυτών των διεθνών τραπεζών τους τελευταίους μήνες;
Κατά την άποψή μας η απάντηση είναι καταφατική. Σημαίνει πως εμπιστεύονται τη χώρα μας και την οικονομία της, η οποία έχει επανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα εδώ και λίγο καιρό αφού τρεις από τους πέντε επιλέξιμους από την ΕΚΤ οίκους αξιολόγησης έχουν προχωρήσει στις σχετικές κινήσεις.
Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς πως η έναρξη της διαδικασίας διάθεσης των μεριδίων του ΤΧΣ στις τράπεζες λίγο μετά την επιστροφή της χώρας στην επενδυτική βαθμίδα είναι τυχαία. Όσο και αν ορισμένοι υποστηρίζουν πως η «βούλα» που μας έδωσαν οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης είναι περισσότερο «θέμα γοήτρου», αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Οι σοβαροί επενδυτές, είτε μιλάμε για μία μεγάλη ξένη τράπεζα όπως η Unicredit είτε για θεσμικούς που διαχειρίζονται εκατοντάδες δισ. δολάρια δεν μπορούν εύκολα να κάνουν μεγάλες επενδύσεις σε μία χώρα αμφιβόλου πιστοληπτικής ικανότητας. Χωρίς φυσικά να μπορούμε να το αποδείξουμε, είμαστε βέβαιοι πως αν δεν είχε γίνει αυτό το βήμα για τη χώρα, η διαδικασία αποεπένδυσης θα ήταν πολύ πιο δύσκολη.
Για να επιστρέψουμε στη σημασία της διάθεσης των μεριδίων των τραπεζών, δεν μπορούμε παρά να αναφερθούμε στο γεγονός πως μέσα σε μερικές εβδομάδες το ελληνικό δημόσιο αποχώρησε από το μετοχικό κεφάλαιο των δύο από τις τέσσερις τράπεζες ενώ έχει ήδη ξεκινήσει η μείωση κατά το ήμισυ του ποσοστού συμμετοχής της στην Εθνική και δεν θα εκπλαγούμε αν λίγο αργότερα έρθει η σειρά και της Πειραιώς.
Χωρίς να μπορούμε να ξέρουμε το ακριβές χρονοδιάγραμμα, πιθανολογούμε πως μέχρι την άνοιξη του 2024 θα έχει μηδενιστεί η συμμετοχή του δημοσίου και στις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό μήνυμα για την κατάσταση της οικονομίας της χώρας, ίσως ανάλογης σημασίας με την κατάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Πέρα από το γεγονός πως οι διοικήσεις και τα στελέχη των τραπεζών θα απελευθερωθούν από τους (ασφυκτικούς μερικές φορές) περιορισμούς που συνεπάγεται η μετοχική παρουσία του ΤΧΣ στις τράπεζες και οι οποίοι πολύ συχνά καθυστερούσαν ή δυσκόλευαν τις κινήσεις τους, η «έξοδος» του ΤΧΣ δείχνει ξεκάθαρα και κάτι άλλο.
Πως οι ελληνικές τράπεζες έχουν αναλάβει και πάλι τον ρόλο τους στην ελληνική οικονομία και δεν έχουν καμία ανάγκη κανενός είδους βοήθεια. Είναι δηλαδή έτοιμες να στηρίξουν, με βάση την εξαιρετικά ισχυρή οικονομική τους κατάσταση, την πορεία της οικονομίας προς μία υγιή ανάπτυξη, σε κοινό βηματισμό με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Και είναι αλήθεια πως ο ρόλος τους θα είναι πολύ σημαντικός σε πολλούς τομείς.
Σε αυτόν της χρηματοδότησης των μεγάλων έργων που απαιτούνται στον τομέα των μεταφορών και της προστασίας της χώρας από τις συνέπειες της κλιματικής και των καταστροφικών καιρικών φαινομένων, σε αυτόν της ενίσχυσης των ελληνικών επιχειρήσεων για τη δραστηριοποίησή τους εντός και εκτός Ελλάδος και σε αυτόν της υποστήριξης των καινοτομικών ιδεών των Ελλήνων επιστημόνων.
Η αποχώρηση του ΤΧΣ σε συνδυασμό με τον ερχομό πολύ σοβαρών επενδυτών στην Alpha και την Εθνική που είναι σε εξέλιξη την τρέχουσα εβδομάδα είναι αλήθεια πως ταράζουν τα νερά της ελληνικής οικονομίας και δείχνουν προς κάθε κατεύθυνση πως, ύστερα από μία μεγάλη περιπέτεια, είμαστε ένα οργανικό μέρος της οικονομίας της Ευρωζώνης. Και ναι, αυτό είναι ένα πραγματικό κατόρθωμα.
