Όλος ο κόσμος ασχολείται με την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Στην Μέση Ανατολή, ωστόσο, η κατάσταση δεν δείχνει να ηρεμεί. Οι συγκρούσεις μεταξύ των διαφόρων αντίπαλων παρατάξεων συνεχίζεται. Στην Λιβύη, την Υεμένη και την Συρία ο πόλεμος δεν έχει σταματήσει. Τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται μάλιστα μια νέα φάση συγκρούσεων μεταξύ των αμερικανικών δυνάμεων και μέρους της σιιτικής πολιτοφυλακής στο Ιράκ.
Η σύγκρουση αυτή θυμίζει ανάλογες συγκρούσεις που είχαν προηγηθεί, αλλά και που ακολούθησαν την δολοφονία του Qassem Soleimani, στις αρχές του 2020, η οποία, όπως ο αναγνώστης θυμάται, παραλίγο να οδηγήσει σε έναν ιρανο-αμερικανικό πόλεμο.
Τι συμβαίνει τώρα;
Την περασμένη Τετάρτη (11/3) πραγματοποιήθηκε πυραυλική επίθεση στην στρατιωτική βάση Taji, η οποία βρίσκεται βορείως της Βαγδάτης. Κατά την επίθεση 15 – 30 ρουκέτες Katyusha έπληξαν το τμήμα της στρατιωτικής βάσης που φιλοξενεί Αμερικανούς, κυρίως, στρατιώτες σκοτώνοντας δύο Αμερικανούς και έναν Βρετανό, ενώ άφησαν πίσω τους και πολλούς τραυματίες. Παρά το γεγονός ότι καμία οργάνωση δεν ανέλαβε την ευθύνη, η επίθεση φαίνεται να έγινε από κάποια σιιτική παραστρατιωτική οργάνωση – μέλος της σιιτικής πολιτοφυλακής (Popular Mobilization Forces), κατά πάσα πιθανότητα από την οργάνωση Kata'ib Hezbollah, δηλαδή την Hezbollah του Ιράκ.
Μετά την δολοφονία του Soleimani και του Abu Mahdi al-Muhandis (ηγέτη της Kata'ib Hezbollah) στις 3 Ιανουαρίου του 2020, το μεγαλύτερο μέρος των σιιτικών οργανώσεων, πολιτικών κομμάτων και παραστρατιωτικών μονάδων μάχονται, με την υποστήριξη του Ιράν, κατά της παραμονής των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ. Όμως οι Σιίτες αποφεύγουν προς ώρας την άμεση σύγκρουση με τους Αμερικανούς και απλώς πραγματοποιούν πυραυλικές επιθέσεις κατά αμερικανικών θέσεων.
Ως απάντηση στην επίθεση αυτή, την Πέμπτη (12/3), 26 μαχητές της σιτικής πολιτοφυλακής σκοτώθηκαν μετά από βομβαρδισμούς που έγιναν στα ανατολικά της συριακής Επαρχίας Deir ez-Zor, κοντά στα σύνορα με το Ιράκ. Οι ΗΠΑ δεν ανέλαβαν επίσημα την ευθύνη της αεροπορικής αυτής επίθεσης, είναι ωστόσο ξεκάθαρο ότι οι βομβαρδισμοί έγιναν από αεροπλάνα του συνασπισμού (CJTF–OIR) ο οποίος βρίσκεται υπό αμερικανική διοίκηση, ενώ υπάρχει μια πολύ μικρή πιθανότητα οι επιθέσεις να έγιναν από την ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία. Την ίδια ημέρα οι Αμερικανοί βομβάρδισαν 5 στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Kata'ib Hezbollah στο κεντρικό Ιράκ.
Ούτε αυτές οι επιθέσεις έμειναν αναπάντητες: το περασμένο Σάββατο (14/3), η ίδια βάση Taji έγινε ξανά στόχος πυραυλικών επιθέσεων. Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, τουλάχιστον 24 πύραυλοι χτύπησαν τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Taji, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν Δυτικοί και Ιρακινοί στρατιώτες, ενώ ένας άγνωστος αριθμός πυραύλων αναχαιτίστηκε από την αεράμυνα της βάσης.
Τα ανωτέρω γεγονότα κλιμακώνουν την ένταση στο Ιράκ. Είναι τραγικό ότι στην χώρα δεν υπάρχει ουσιαστικά κυβέρνηση μετά την παραίτηση του Πρωθυπουργό τον περασμένο Νοέμβριο. Παρ’ όλα αυτά οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις συνεχίζονται λόγω της γενικότερης καχεξίας της χώρας και των ανεπίλυτων προβλημάτων της, την ώρα που υπάρχει ο κίνδυνος της περαιτέρω εξάπλωσης του κορωνοϊού. Ανησυχητική είναι, επίσης, και η παρουσία του Ισλαμικού Κράτους σε πολλές περιοχές στα βόρεια και ανατολικά του κράτους. Η Τουρκία, από την άλλη πλευρά, συνεχίζει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και τους αεροπορικούς βομβαρδισμός κατά των Κούρδων μαχητών του PKK στον Βορρά, δηλαδή εντός του Ιρακινού Κουρδιστάν.
Σαν να μην έφταναν αυτές οι συγκρούσεις και τα λοιπά κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, πάνω από το Ιράκ πλανάται ο εξαιρετικά επικίνδυνος σκιώδης πόλεμος που λαμβάνει χώρα στο Ιράκ μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν. Οι φιλοϊρανικές σιιτικές οργανώσεις, αλλά ακόμα και οι Σιίτες που αντιτίθενται στην ιρανική παρουσία στο Ιράκ, ζητούν την άμεση αποχώρηση των ΗΠΑ από το κράτος αυτό της Μεσοποταμίας. Οι ΗΠΑ από την άλλη πλευρά, παρά το γεγονός ότι επιθυμούν την σταδιακή αποχώρησή τους από την Μέση Ανατολή, δεν είναι διατεθειμένες να αποχωρήσουν από το Ιράκ, καθώς η παρουσία τους εκεί εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα.
Καταρχήν, η παρουσία των ΗΠΑ αποτρέπει την μετατροπή του Ιράκ σε ένα de facto ιρανικό «προτεκτοράτο». Με την στρατιωτική τους παρουσία οι Αμερικανοί προσπαθούν να αποτρέψουν την δημιουργία ενός «σιιτικού τόξου» (Ιράκ – Συρία – Λίβανος) το οποίο θα σήμαινε την έξοδο του Ιράν στη Μεσόγειο Θάλασσα. Η αμερικανική παρουσία στο Ιράκ αποτελεί έτσι και δικλείδα ασφαλείας για τους στενούς συμμάχους των ΗΠΑ που απειλούνται από το αναθεωρητικό Ιράν, δηλαδή το Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία. Επιπλέον, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι η παρουσία τους στο Ιράκ εμποδίζει την επανεμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους. Τέλος, η αμερικανική στρατιωτική παρουσία εκεί δίνει την δυνατότητα στους Αμερικανούς να έχουν στρατιωτική παρουσία και στην Συρία. Τα στρατεύματα που βρίσκονται στην βορειοανατολική Συρία, εισήλθαν στην χώρα μέσω του Ιράκ και ο ανεφοδιασμός τους γίνεται από τις εκεί αμερικανικές βάσεις.
Επομένως, το Ιράκ είναι εξαιρετικά σημαντικό για την εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή και κυρίως για την αποτροπή της ηγεμονίας του Ιράν στην περιοχή. Το τίμημα για την αναχαίτιση του Ιράν, ωστόσο, σημαίνει και σύγκρουση με τους Σιίτες του Ιράκ (φιλοϊρανούς και μη). Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι οι συνεχιζόμενες εντάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε έναν πόλεμο φθοράς και να ξανά ζήσουμε την μακρά περίοδο ανταρτοπολέμου (2003 – 2009), που όλοι θυμόμαστε ότι ήταν συνδεδεμένη με την επιστροφή φερέτρων από το Ιράκ η οποία οδήγησε και στην ταπεινωτική κατά πολλούς αποχώρηση των ΗΠΑ από το Ιράκ.
