Της Γιάννας Σουλάκη
Μια νέα επιστημονική ανακάλυψη, αν περάσει με επιτυχία τη δοκιμασία εφαρμογής σε ανθρώπους, αναμένεται να αλλάξει για πάντα τον τρόπο πρόληψης, αλλά και θεραπείας των βλαβών που προκαλούνται από τα εγκεφαλικά επεισόδια. Αυστραλιανοί επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και ο ελληνικής καταγωγής επιστήμονας Άγγελος Κεραμιδάς, κατάφεραν να αποδείξουν ότι η αυστραλιανή Funnel web (Hadronyche ifensa) - μια εξαιρετικά επιθετική και δηλητηριώδης αράχνη - μπορεί να είναι το “κλειδί” για την πρόληψη των βλαβών που προκαλούνται μετά από ένα εγκεφαλικό-αγγειακό επεισόδιο.
Κάθε χρόνο περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι αποκτούν εγκεφαλικές και άλλες αναπηρίες, αν τελικά καταφέρουν να επιβιώσουν από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Η ανακάλυψη της πρωτεϊνης, όμως, που βρίσκεται στο δηλητήριο της αράχνης Funnel web Spider, αποδείχθηκε ότι μπορεί να προστατεύσει τους εγκεφαλικούς νευρώνες από τον κυτταρικό θάνατο, ακόμα κι αν χορηγηθεί ώρες μετά από το εγκεφαλικό επεισόδιο.
“Πιστεύουμε ότι έχουμε βρει για πρώτη φορά, τον τρόπο να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις της εγκεφαλικής βλάβης μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο”, λέει ο επικεφαλής ερευνητής Glenn King, καθηγητής από το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ της Αυστραλίας και συμπληρώνει:
“Η πρωτεΐνη που ανακαλύψαμε, η Hi1a, μπλοκάρει τους χημικούς αισθητήρες και τους διαύλους ιόντων του εγκεφάλου, που αποτελούν το βασικό μηχανισμό που υφίσταται βλάβη μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο”, υποστηρίζει ο καθηγητής King.
Ο μηχανισμός δράσης της ουσίας
Στην πλειονότητα των εγκεφαλικών επεισοδίων (ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια) διακόπτεται βίαια η κυκλοφορία του αίματος και του οξυγόνου στον εγκέφαλο. Ως αντίδραση, λοιπόν, ο οργανισμός αρχίζει να μειώνει τα αποθέματα γλυκόζης, ώστε να αντισταθμίσει την έλλειψη οξυγόνου στους ιστούς, όμως, αυτό καταλήγει σε σοβαρές βιοχημικές και λειτουργικές διαταραχές των νευρώνων, που μπορεί τελικά να σκοτώσουν οριστικά και αμετάκλητα τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Η πρωτεΐνη Hi1a – η οποία μέχρι στιγμής έχει δοκιμαστεί σε αρουραίους – φαίνεται ότι σταματά την παραπάνω διαδικασία, επιτυγχάνοντας την αναστολή του θανάτου των νευρώνων του εγκεφάλου. Η χορήγηση της ουσίας δύο ώρες μετά το εγκεφαλικό περιόρισε τη ζημιά του εγκεφάλου κατά 80%. Όταν η χορήγηση έγινε μετά από οκτώ ώρες, η μείωση της εγκεφαλικής βλάβης ήταν της τάξης του 65%.
Το δηλητήριο της συγκεκριμένης αυστραλιανής αράχνης, μπορεί να σκοτώσει έναν άνθρωπο μέσα σε 15 λεπτά, όμως η ουσία Hi1a είναι αβλαβής. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα μπορούσε να αποτελέσει επανάσταση στη θεραπεία των εγκεφαλικών.
Η θεραπεία που ανακαλύφθηκε ... κατά λάθος
Η πρωτεΐνη ανακαλύφθηκε κατά λάθος, όταν οι ερευνητές εξετάζοντας την αλληλουχία του DNA της αράχνης Hadronyche infensa, διαπίστωσαν την ύπαρξη ενός πεπτιδίου που έφερε μοριακή ομοιότητα με την χημική ένωση psalmotoxin (PcTx1) - που οι επιστήμονες έχουν απομονώσει στο δηλητήριο της ταραντούλας. Σε παλαιότερα πειράματα είχε αποδειχθεί ότι η ουσία PcTx1 προσέφερε προστασία στους εγκεφάλους των πειραματόζωων, μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η ομοιότητα αυτή, ενθάρρυνε τους ερευνητές να δοκιμάσουν και την πρωτεϊνη Hi1a.
“Αποδείχθηκε ακόμη πιο ισχυρή”, υποστηρίζει ο καθηγητής King μιλώντας στο “The Gardian”: “Οι αρουραίοι που δεν πήραν θεραπεία εξελίχθηκαν πολύ άσχημα μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ η εγκεφαλική λειτουργία όσων πήραν θεραπεία με την πρωτεϊνη Hi1a, σχεδόν αποκαταστάθηκε στο φυσιολογικό”.
Η πρωτεΐνη ήταν επίσης αποτελεσματική στα πειραματόζωα, ακόμη κι όταν χορηγήθηκε αρκετές ώρες μετά το εγκεφαλικό, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς οι άνθρωποι που παθαίνουν εγκεφαλικά επεισόδια δεν προλαβαίνουν να λάβουν έγκαιρα αποτελεσματική θεραπεία.
Αρχίζουν τα ελπιδοφόρα πειράματα σε ανθρώπους
Σίγουρα, δεν υπάρχουν προς το παρόν εγγυήσεις ότι οι θαυματουργές ικανότητες της Hi1a θα εφαρμοστούν με επιτυχία στους ανθρώπους, αλλά οι ερευνητές είναι αισιόδοξοι ότι στις κλινικές δοκιμές που θα γίνουν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, τα αποτελέσματα θα τους δικαιώσουν.
Η ομάδα λέει ότι αν οι δοκιμές στεφθούν με επιτυχία και αποδειχθεί ότι η πρωτεΐνη είναι ασφαλής στους ανθρώπους, τότε θα μπορούσε να χορηγείται με ενέσεις στον εγκέφαλο, μέσω της ρινικής κοιλότητας.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, αυτό θα είναι το πρώτο φάρμακο για την καταπολέμηση της εγκεφαλικής βλάβης που προκύπτει μετά από το εγκεφαλικό επεισόδιο - καλύπτοντας ένα τεράστιο κενό στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης.
“Η μέχρι σήμερα αποτυχία της μείωσης της βλάβης από τα εγκεφαλικά επεισόδια, είναι μια αποτυχία της σύγχρονης ιατρικής”, λέει ο καθηγητής King, “ενώ τα εγκεφαλικά είναι η δεύτερη αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο και δεν υπάρχει αποτελεσματικό φάρμακο, μέχρι στιγμής”.
Δείτε σε video την σπάνια αράχνη Funnel-web Spider:
Με πληροφορίες από sciencealert.com
