Γνωρίζατε ότι τα τρόφιμα ή τα θρεπτικά συστατικά γενικότερα επηρεάζουν την έκφραση της γενετικής πληροφορίας σε ένα άτομο και πως η γενετική σύνθεση του ατόμου επηρεάζει τον μεταβολισμό και την ανταπόκριση του σε θρεπτικά συστατικά και άλλα βιοδραστικά συστατικά των τροφίμων; Και όμως, υπάρχει στενή σχέση μεταξύ γονιδίων, διατροφής και υγείας , σχέση που μελετά η Διατροφογονιδιωματική Έρευνα, ως σκέλος της Επιγενετικής.
Γενικότερα, η Εξατομικευμένη Ιατρική έχει φέρει πραγματική επανάσταση τα τελευταία χρόνια στη θεραπεία πολλών σοβαρών παθήσεων. Εξίσου θεαματικά είναι και τα αποτελέσματα της σε επίπεδο διατροφής, αφού τα εξατομικευμένα διαιτητικά σχήματα αποδεικνύονται καλύτερα, ως προς την πρόληψη και θεραπεία διαφόρων νοσημάτων, έναντι των γενικευμένων οδηγιών που κυριαρχούσαν έως τώρα.
"Η Εξατομικευμένη Ιατρική, συνώνυμο της Λειτουργικής Ιατρικής, είναι μια νέα και εξελισσόμενη επιστήμη στην οποία οι γιατροί χρησιμοποιούν διαγνωστικές διαδικασίες για να αποφασίσουν ποιες θεραπείες θα λειτουργήσουν καλύτερα για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά. Συνδυάζοντας τα αποτελέσματα των εξετάσεων με το ιατρικό ιστορικό του ασθενή, είναι σε θέση να συνταγογραφήσουν στοχευμένα θεραπευτικά σχήματα, που αποδεικνύονται πιο αποτελεσματικά από την προσέγγιση των γενικευμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων που ίσχυαν μέχρι σήμερα", εξηγεί η Δρ. Νικολέτα Κοΐνη, M.D., πιστοποιημένη Ιατρός Λειτουργικής, Προληπτικής, Αντιγηραντικής και Αναγεννητικής Ιατρικής από την Αμερικανική Ακαδημία Αντιγηραντικής Ιατρικής.
Η Εξατομικευμένη Ιατρική βασίζεται στην Επιγενετική, τη μελέτη δηλαδή των εξωτερικών ή περιβαλλοντικών παραγόντων που ενεργοποιούν και απενεργοποιούν τα γονίδια και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα ερμηνεύουν και εκφράζουν τον γενετικό κώδικα. Το κάθε γονίδιο είναι μια μονάδα κληρονομικότητας καθώς μεταφέρεται από γονέα σε απόγονο και καθορίζει κάποια χαρακτηριστικά του παιδιού. Το γονιδίωμα απαρτίζεται από το σύνολο των γονιδίων που κληρονομεί ο άνθρωπος και από τους δύο γονείς του, αλλά και από μη κωδικοποιητικές αλληλουχίες DΝΑ/RNA. Το γονιδίωμα είναι σε μεγάλο βαθμό στατικό. Ωστόσο, το επιγονιδίωμα, ο μηχανισμός με τον οποίο το κύτταρο ελέγχει ανά πάσα χρονική στιγμή ποιες γονιδιακές περιοχές του είναι λειτουργικές, κάτι που επιτυγχάνει είτε προκαλώντας χημικές μετατροπές στην αλυσίδα του DNA είτε αλλάζοντας τοπικά το τρισδιάστατο σχήμα της αλυσίδας, μπορεί να μεταβληθεί δυναμικά από εξωτερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Οι στόχοι της διατροφογονιδιωματικής έρευνας είναι:
- ο προσδιορισμός των γονιδίων και των γονιδιακών παραλλαγών που μπορεί να είναι σημαντικά για την κατανόηση των γενετικών αποκρίσεων στη διατροφή,
- ο προσδιορισμός των γονότυπων που σχετίζονται με τη νόσο και τη θεραπεία με διατροφή ή/κ μακρο-μικρομόρια,
- η τροποποίηση της διατροφής για τη θεραπεία ή την πρόληψη της νόσου και
- η βελτίωση των διαιτητικών οδηγιών.
Από την διατροφογονιδιωματική έρευνα έχει προκύψει και η Εξατομικευμένη Διατροφή, που σύμφωνα με την Δρ. Κοΐνη βασίζεται στη επίδραση των μακρο- και μικρο-θρεπτικών συστατικών στη δομή του DNA, την έκφραση των γονιδίων και τον μεταβολισμό. "Η διατροφή έχει την ικανότητα να επηρεάζει σημαντικές μοριακές διεργασίες και έτσι να μεταβάλλει την εμφάνιση και την εξέλιξη μιας ασθένειας. Η Λειτουργική Ιατρική, εκμεταλλευόμενη στο έπακρο την Εξατομικευμένη Διατροφή, (Μοριακή Διατροφή) σχεδιάζει εξατομικευμένα πρωτόκολλα θεραπείας που συνδυάζουν διατροφή και μικρο-μακρομόρια, ώστε να επιφέρει τις επιθυμητές θετικές επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου", σημειώνει η Δρ. Κοΐνη.
Μελέτη που παρουσιάστηκε σε πρόσφατο συμπόσιο πειραματικής βιολογίας για τη βελτίωση της ανθρώπινης διατροφής μέσω της γονιδιωματικής, της πρωτεϊνωματικής και της βιοτεχνολογίας ανέφερε χαρακτηριστικά: «είναι φανερό ότι η ποικιλομορφία του ανθρώπινου πληθυσμού είναι μια διατροφική πραγματικότητα. Αυτή η ποικιλομορφία καθιστά επιτακτική την ανάγκη εξατομίκευσης των προβλημάτων της μεταβολικής ρύθμισης και των αιτιών και των παρεμβάσεών τους, ώστε να αντιμετωπιστεί και τελικά να επιλυθεί».
"Είναι, λοιπόν, προφανές ότι η ατομική μεταβολική αξιολόγηση και η στοχευμένη διατροφική προσέγγιση είναι πολύ πιο σημαντική από τις γενικευμένες διατροφικές συστάσεις. Η μελέτη αποδεικνύει ότι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι οι ίδιοι σε σχέση με την ανταπόκρισή τους στη διατροφή. Μερικά άτομα μπορεί να κερδίσουν βάρος με μια συγκεκριμένη δίαιτα και άλλα μπορεί να χάσουν βάρος κάνοντας ακριβώς την ίδια δίαιτα. Αυτό αναδεικνύει την ανάγκη προσέγγισης των διατροφικών αναγκών των ατόμων, βάσει των γενετικών και μεταβολικών τους ιδιαιτεροτήτων, αντί να προσπαθούμε να τοποθετήσουμε τους πάντες κάτω από μια ομπρέλα γενικεύσεων και απλουστεύσεων", καταλήγει η Δρ Νικολέτα Κοΐνη.
