Της Γιάννας Σουλάκη
Νευροαπεικονιστικές μελέτες αποδεικνύουν ότι ο υπερβολικός χρόνος έκθεσης των παιδιών στις οθόνες - πάσης φύσεως - καταστρέφει τον εγκέφαλο.
Με κόκκινο επισημαίνεται η λευκή ουσία που έχει υποστεί αλλοιώσεις σε νέους εθισμένους στο διαδίκτυο.
Πηγή: Lin, Zhou, 2012
“Mελέτες δείχνουν ότι ο εθισμός στο Διαδίκτυο συνδέεται με διαρθρωτικές και λειτουργικές αλλαγές στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την επεξεργασία του συναισθήματος, τις εκτελεστικές λειτουργίες, τη συγκέντρωση, τη λήψη αποφάσεων και τον γνωστικό έλεγχο”, υποστηρίζουν οι συγγραφείς πολλών μελετών, συνοψίζοντας τα συμπεράσματά τους σχετικά με τη νευροαπεικόνιση του εθισμού στο διαδίκτυο και στα τυχερά παιχνίδια.
Υπάρχουν βλάβες και στα μη εθισμένα παιδιά;
Τι συμβαίνει, όμως, με τα παιδιά που κάνουν μεν υπερβολική χρήση του διαδικτύου, αλλά δεν έχουν σημάδια προχωρημένου εθισμού;
Ως εθισμός κατ''αρχήν, περιγράφεται το ανησυχητικό φαινόμενο, που προκαλεί η συνειδητοποίηση του κινδύνου της υπερβολικής (χρονικής διάρκειας) ενασχόλησης με τις οθόνες, η οποία - σύμφωνα με τη μελέτη Rideout του 2010 - είναι πάνω από 7 ώρες την ημέρα. Αλλες απεικονιστικές μελέτες, όμως, αποδεικνύουν ότι η έκθεση στις οθόνες προκαλεί λεπτές βλάβες ακόμη και στα παιδιά που έχουν “κανονική” ενασχόληση.
Ειδικοί επιστήμονες που ασχολούνται με το φαινόμενο αυτό στα παιδιά, παρατηρούν ότι πολλά από αυτά, υποφέρουν από αισθητηριακή υπερφόρτωση, έλλειμμα ύπνου και υπερβολικά ερεθισμένο νευρικό σύστημα - ανεξάρτητα από τη διάγνωσή τους - φαινόμενο το οποίο ονομάζουν γενικά ως “σύνδρομο ηλεκτρονικής οθόνης”.
Αυτά τα παιδιά εμφανίζονται ως ιδιαίτερα παρορμητικά και δυσκολεύονται να εστιάσουν την προσοχή τους – όπως περιγράφεται από τους συγγραφείς της μελέτης – οι οποίοι κατάφεραν να εντοπίσουν τις βλάβες στις μαγνητικές απεικονίσεις των εγκεφάλων των παιδιών.
Ετσι, παρ''όλο που πολλοί γονείς έχουν την αίσθηση, ότι θα πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο να περιορίσουν τον χρόνο έκθεσης των παιδιών τους στις οθόνες, συχνά αναρωτιούνται εάν υπάρχουν πράγματι αρκετές αποδείξεις που να δικαιολογούν την απομάκρυνση τους από τις πολυπόθητες συσκευές, ενώ πολύ συχνά καλούνται να λογοδοτήσουν απέναντι στο επιχείρημα ότι “είναι μέρος της κουλτούρας της νεολαίας” ή άλλες φορές, υπονομεύονται από τις προσπάθειες άλλων, π.χ. ενός συζύγου.
Δείτε, λοιπόν, προσεκτικά τις παρακάτω πληροφορίες και παρ''όλο που μπορεί να αισθάνεστε άβολα, πείστε τον εαυτό σας για την αλήθεια σχετικά με τις βλάβες που προκαλούν οι οθόνες στους νεαρούς και ακόμη αναπτυσσόμενους εγκεφάλους των παιδιών σας.
Ερευνητικά ευρήματα σε εγκεφάλους που έχουν εθισμό στις οθόνες
- Ατροφία της φαιάς ουσίας:
Πολλές μελέτες έχουν εντοπίσει ατροφία (δηλ. συρρίκνωση ή απώλεια όγκου) στις περιοχές του εγκεφάλου που βρίσκεται φαιά ουσία, σε ανθρώπους που έχουν εθισμό στο διαδίκτυο και στα τυχερά παιχνίδια (Zhou 2011, Yuan 2011, Weng 2013 και Weng 2012).
Οι πληγείσες περιοχές περιλαμβάνουν τον - πολύ σημαντικό - μετωπιαίο λοβό, ο οποίος συμβάλλει στις εκτελεστικές λειτουργίες, όπως είναι ο προγραμματισμός, η ιεράρχηση, η οργάνωση και ο έλεγχος των παρορμήσεων. Απώλεια όγκου παρατηρήθηκε, επίσης, στο ραβδωτό σώμα, το οποίο εμπλέκεται στο σύστημα ανταμοιβής και στην καταστολή παρορμήσεων μη κοινωνικά αποδεκτών. Ένα εύρημα που προκάλεσε ιδιαίτερη ανησυχία στους επιστήμονες, ήταν η ζημιά σε μια εγκεφαλική περιοχή που είναι γνωστή ως πρόσθιος νησιδιακός φλοιός (insula), η οποία εμπλέκεται στην ικανότητά μας να αναπτύξουμε ενσυναίσθηση και συμπόνια για τους άλλους, αλλά και την ικανότητά μας για φυσική επεξεργασία και ενσωμάτωση της συγκίνησης και του συναισθήματος. Εκτός από την προφανή σύνδεση αυτού του εγκεφαλικού κέντρου με τη βίαιη συμπεριφορά, η απώλεια των παραπάνω δεξιοτήτων υπονομεύουν την ποιότητα και το βάθος των προσωπικών μας σχέσεων.
- Απώλεια της λευκής ουσίας:
Η έρευνα απέδειξε, επίσης, απώλεια στην ακεραιότητα της λευκής ουσίας του εγκεφάλου (Lin 2012, Yuan 2011, Hong 2013 και Weng 2013). Αυτό μεταφράζεται σε απώλεια της επικοινωνίας εντός του εγκεφάλου, η οποία αναφέρεται: 1) στις συνάψεις και συνδέσεις από και προς τους διαφορετικούς λοβούς του ίδιου εγκεφαλικού ημισφαιρίου, 2) στους συνδέσμους μεταξύ του δεξιού και του αριστερού ημισφαιρίου και 3) στις συνάψεις μεταξύ υψηλότερων (γνωστικών) και χαμηλότερων (συναισθηματικών και επιβίωσης) κέντρων του εγκεφάλου. Η λευκή ουσία συνδέει επίσης 4) τα δίκτυα και την επικοινωνία του εγκεφάλου με τον υπόλοιπο οργανισμό και αντίστροφα.
Οι “διακοπτόμενες” - λόγω της βλάβης της λευκής ουσίας - συνδέσεις ενδέχεται να επιβραδύνουν ή να “βραχυκυκλώσουν” τα εγκεφαλικά σήματα και να προκαλέσουν “διαλείψεις” στη λειτουργία του εγκεφάλου.
- Μείωση του πάχους του εγκεφαλικού φλοιού:
Ο Hong και οι συνάδελφοί του κατέγραψαν μείωση του φλοιού (εξωτερικό τμήμα του εγκεφάλου) σε εφήβους με εθισμό στο Internet, ενώ δεύτερη έρευνα βρήκε μειωμένο το πάχος του φλοιού στον μετωπιαίο λοβό εθισμένων στα τυχερά παίγνια (σε αγόρια και κορίτσια μετεφηβικής ηλικίας), βλάβες που συσχετίζονται με την εξασθένηση των γνωστικών λειτουργιών (Yuan 2013).
Οι μελέτες εγκεφαλικής απεικόνισης εντόπισαν φτωχότερη ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών και μειωμένη ικανότητα ελέγχου των παρορμήσεων (Dong & Devito 2013), αυξημένη ευαισθησία στις λειτουργίες ανταμοιβής, έλλειψη ευαισθησίας στην απώλεια (Dong & Devito 2013) και ανώμαλη αυθόρμητη εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται με κακή απόδοση σε εργασίες. (Yuan 2011).
Πάθος για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και εξασθένηση της λειτουργίας της ντοπαμίνης:
Η έρευνα σχετικά με τα βιντεοπαιχνίδια απέδειξε ότι η ντοπαμίνη (που εμπλέκεται στην διαδικασία της ανταμοιβής και του εθισμού) απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια των παιχνιδιών (Koepp 1998 και Kuhn 2011) και ότι η έντονη επιθυμία για το gaming προκαλεί μεταβολές στον εγκέφαλο που μοιάζουν με αυτές των ναρκωτικών ουσιών (Κο 2009, Han 2011). Άλλα ευρήματα στον εθισμό του Διαδικτύου περιλαμβάνουν μείωση του αριθμού των υποδοχέων της ντοπαμίνης και των νευροδιαβιβαστών (Kim 2011 και Hou 2012).
Συμπερασματικά, ο υπερβολικός χρόνος που ξοδεύουν τα παιδιά και οι νέοι μπροστά στις οθόνες φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά και ανεπίστρεπτα τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Ένα μεγάλο μέρος της βλάβης συμβαίνει στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου, ο οποίος υφίσταται μαζικές αλλαγές από την εφηβεία μέχρι τα μέσα της δεκαετίας των ''20. Η ανάπτυξη του μετωπιαίου λοβού, είναι αυτή που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία σε κάθε τομέα της ζωής, από την αίσθηση της ευημερίας και την ποιότητα της ζωής, έως την ακαδημαϊκή ζωή ή την επιτυχία στη σταδιοδρομία και τις δεξιότητες στις προσωπικές σχέσεις.
Χρησιμοποιήστε αυτές τις έρευνες για να ενισχύσετε τη δική σας γονεϊκή θέση στην διαχείριση του χρόνου χρήσης των οθονών των παιδιών σας.
Με πληροφορίες από PsychologyToday.com
