Με την επιστημονική επιμέλεια του Χρήστου Μαρκόπουλου, Διευθυντή Κλινικής Μαστού, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Η ταχύτητα εξάπλωσης συνδέεται με τον τύπο του καρκίνου του μαστού
Οι περισσότεροι καρκίνοι έχουν την ικανότητα να εξαπλώνονται, αλλά το εάν τελικά θα το κάνουν ή όχι και η ταχύτητα με την οποία θα εξαπλωθούν, εξαρτάται από ορισμένους παράγοντες. Για τον καρκίνο του μαστού, ο γιατρός σας μπορεί να εκτιμήσει αν και πόσο γρήγορα είναι πιθανό να εξαπλωθεί η νόσος, εάν προσδιορίσει τον τύπο του. Ο κάθε τύπος καρκίνου του μαστού αναπτύσσεται με διαφορετικούς ρυθμούς και σε κάθε ασθενή, η διάγνωση είναι διαφορετική. Ακολουθεί μια ματιά στους παράγοντες που μπορεί να συμβάλουν στην εξάπλωση του καρκίνου του μαστού, καθώς και στις προοπτικές που υφίστανται για επιβράδυνση και πρόληψη της εξέλιξης.
Πόσον καιρό χρειάζεται για να αναπτυχθεί ο καρκίνος του μαστού;
Κάθε τύπος καρκίνου του μαστού προσδιορίζεται ανάλογα με διάφορους επιμέρους παράγοντες και υπό-τυπους που συμπεριφέρονται διαφορετικά. Ορισμένοι τύποι καρκίνου του μαστού έχουν την τάση να είναι πιο επιθετικοί και να κινούνται πιο γρήγορα, ενώ άλλοι τύποι συνήθως εξελίσσονται πιο αργά. Η ταχύτητα εξέλιξης του καρκίνου του μαστού καθορίζεται από τους εξής παράγοντες:
Υπό-τυπος καρκίνου του μαστού
Γενικά, οι τριπλά αρνητικοί και οι HER-2 θετικοί όγκοι αναπτύσσονται ταχύτερα, ενώ οι θετικοί για ορμονικούς υποδοχείς καρκίνοι του μαστού τείνουν να κινούνται με βραδύτερο ρυθμό.
Το στάδιο
Ο καρκίνος του μαστού συνήθως σταδιοποιείται με βάση μία κλίμακα από το 0 έως το IV. Ο όρος «μη διηθητικός – in situ» σημαίνει ότι ο καρκίνος έχει παραμείνει εντός του γαλακτοφόρου πόρου ή εντός των λοβίων του μαστού και αναφέρεται ως στάδιο 0. Διηθητικός καρκίνος του μαστού σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα έχουν περάσει στον μαστικό ιστό και αναπτύσσονται πλέον μέσα σε αυτόν, οπότε είναι σε θέση να εξαπλωθούν και σε άλλα σημεία. Το στάδιο IV σημαίνει ότι ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση και σε άλλα όργανα. Ο καρκίνος που έχει κάνει μετάσταση σε άλλα μέρη του σώματος είναι πιθανότερο να συνεχίσει να εξαπλώνεται.
Ο βαθμός (grade)
Όταν διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του μαστού, ο γιατρός κατατάσσει τον όγκο σε μία βαθμίδα (grade) μεταξύ του 1 και του 3, με βάση το πόσο μοιάζουν τα καρκινικά κύτταρα με τα φυσιολογικά κύτταρα. Υψηλότερη βαθμίδα (grade) σημαίνει πιο επιθετικό όγκο και πιθανώς μεγαλύτερη πιθανότητα ο όγκος αυτός να μεγαλώσει και να κάνει μετάσταση σε άλλες περιοχές του σώματος.
Ηλικία
Οι νεότερες γυναίκες εμφανίζουν συνήθως πιο επιθετικά είδη καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες. Οι ηλικιωμένες γυναίκες είναι πιθανότερο να αναπτύξουν ορμονοεξαρτώμενες μορφές καρκίνου του μαστού, που τις περισσότερες φορές εξελίσσονται πιο αργά, χωρίς όμως να αποκλείεται και το αντίθετο.
Γενετικές μεταλλάξεις
Εάν υπάρχει κληρονομικότητα (διαπιστωμένη βλάβη / μετάλλαξη κυρίως στα γονίδια BRCA1 και BRCA2), αυξάνεται ο κίνδυνος να εμφανίσετε καρκίνο του μαστού. Όσες γυναίκες παρουσιάζουν αυτές τις γενετικές μεταλλάξεις διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από καρκίνο του μαστού σε μικρότερη ηλικία, η οποία γνωρίζουμε ότι αποτελεί παράγοντα που ευνοεί τις πιο επιθετικές μορφές της νόσου.
Η ογκολογική ομάδα που σας παρακολουθεί θα καθορίσει πόσο πιθανό είναι να εξαπλωθεί ή πόσο γρήγορα μπορεί να εξαπλωθεί ο καρκίνος του μαστού με βάση τον υπότυπο, το στάδιο και τους επιμέρους παράγοντες. Αν και οι ειδικοί στον καρκίνο του μαστού έχουν τη δυνατότητα να κάνουν υποθέσεις και εκτιμήσεις για την ταχύτητα εξέλιξης, κάθε όγκος είναι διαφορετικός και μοναδικός.
Μπορείτε να καταλάβετε πότε ακριβώς εμφανίστηκε ο όγκος στο μαστό μου;
Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις όταν κάποια γυναίκα διαγιγνώσκεται με καρκίνο του μαστού είναι «πότε ξεκίνησε;», και κατά κανόνα πραγματικά δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πότε ακριβώς εμφανίστηκε ο καρκίνος. Μπορούμε να εξετάσουμε τον υπότυπο για να καταλάβουμε εάν, για παράδειγμα, αυτό συνέβη πριν από μερικές εβδομάδες ή μήνες, αλλά δεν υπάρχει τρόπος να το πούμε με βεβαιότητα.
Μπορείτε να κάνετε κάτι για να αποτρέψετε ή να επιβραδύνετε την εξάπλωση του καρκίνου του μαστού;
Όπως και σε κάθε είδος καρκίνου, υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να οδηγούν σε υψηλότερο κίνδυνο. Όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού, αυτοί περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την ανθυγιεινή διατροφή, την έλλειψη άσκησης και το κάπνισμα. Είναι όμως πολύ σημαντικό να μην ξεχνάτε να κάνετε την ετήσια μαστογραφία σας ως προ-συμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού, ώστε να βοηθήσετε στη διάγνωση ενός καρκίνου νωρίς, σε πρώιμο στάδιο.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η μακροχρόνια λήψη ορμονών, πόσα παιδιά έχει κάνει μία γυναίκα και σε ποια ηλικία, σε ποια ηλικία αδιαθετήσατε ή μπήκατε στην εμμηνόπαυση. Σημαντικός παράγοντας είναι και τι ηλικία έχετε, διότι η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αυξάνει με την ηλικία της γυναίκας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο καρκίνος του μαστού δεν μπορεί να προληφθεί, αλλά μερικές φορές μπορούμε να τον επιβραδύνουμε, να σταματήσουμε την εξέλιξη της νόσου ή να μειώσουμε το μέγεθος του όγκου. Αυτό μπορεί να το επιτύχουμε με τη σωστή λήψη των φαρμάκων σύμφωνα με τις οδηγίες, τηρώντας τα ραντεβού ελέγχου και παρακολούθησης και με την ενεργό συμμετοχή της ασθενούς στην αντιμετώπιση της νόσου. Η σωστή λήψη των φαρμάκων, η υγιεινή διατροφή και η συμμετοχή σε υποστηρικτικά προγράμματα σωματικής άσκησης και διαχείρισης του στρες, μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση του οργανισμού και σε μία καλύτερη ψυχολογική διαχείριση της κατάστασης, στοιχεία που μπορούν να επηρεάσουν θετικά τη πορεία της νόσου.
