Γράφει η
Σοφία Π. Κοσμίδη
Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος Αναπληρώτρια
Διευθύντρια Κέντρου Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας ΥΓΕΙΑ
Η ακτινοθεραπεία αποτελεί βασική θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη και αυτό γιατί αφορά όλα τα στάδια και όλους τους ασθενείς, ακόμα και εκείνους που δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση.
Έχει αποδειχθεί ότι στα αρχικά στάδια της νόσου, έχει τα ίδια αποτελέσματα με την προστατεκτομή ως προς τον τοπικό έλεγχο της νόσου. Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα με την ακτινοθεραπεία επιτυγχάνεται με την αύξηση της δόσης στον προστάτη.
Η ενδεδειγμένη ακτινοθεραπευτική τεχνική για την προσέγγιση του προστάτη είναι η IMRT (intensity modulated radiation therapy-διαμορφούμενης ένταση ακτινοθεραπεία) καθώς προκαλεί λιγότερες παρενέργειες στους υγιείς ιστούς για ίδιες δόσεις ακτινοβολίας ενώ παράλληλα μας επιτρέπει να χορηγήσουμε μεγαλύτερες δόσεις αυξάνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Η ανάγκη για χορήγηση υψηλών δόσεων ακτινοβολίας στην ευαίσθητη περιοχή της πυέλου προϋποθέτει την χρήση τεχνικών οι οποίες εξασφαλίζουν την ακρίβεια και την επαναληψιμότητα στην στόχευση ώστε να λαμβάνουν τα υγιή όργανα την ελάχιστη δυνατή δόση.
Αυτή η τεχνική είναι η λεγόμενη IGRT-image guided radiation therapy (ακτινοθεραπεία καθοδηγούμενη από εικόνες) κατά την οποία απεικονίζονται καθημερινά και σε πραγματικό χρόνο η θέση του ασθενούς αλλά και των οργάνων της πυέλου, με σκοπό την διόρθωση μικρών αποκλίσεων της θέσης αλλά και της εσωτερικής φυσιολογικής κίνησης των οργάνων, ακριβώς πριν την κάθε συνεδρία.
Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ακρίβεια στην τοποθέτηση του ασθενούς στο μηχάνημα αλλά η ακρίβεια στην χορήγηση της ημερήσιας ακτινοθεραπευτικής δόσης. Στόχος είναι η ασφαλής αύξηση της δόσης στο όργανο του προστάτη και των λεμφαδένων με ταυτόχρονη μείωση αυτής στα γύρω φυσιολογικά όργανα και τελικά, δραστική μείωση της τοξικότητας.
Τα κλασικά σχήματα ακτινοθεραπείας των 7-8 εβδομάδων έχουν τα τελευταία χρόνια αντικατασταθεί από συντομότερα των 4-5 περίπου εβδομάδων με ισοδύναμη αποτελεσματικότητα. Τα γρήγορα σχήματα (υποκλασματοποίηση), προσφέρουν προτερήματα όπως ο μειωμένος συνολικός χρόνος θεραπείας, χωρίς να παρατηρείται αύξηση των παρενέργειών. Τα παραπάνω έχουν ιδιαίτερη σημασία στις ειδικές ομάδες όπως οι ασθενείς με μεγάλη ηλικία, οι ασθενείς με συνοδά νοσήματα αλλά και ασθενείς οι οποίοι μένουν στην επαρχία.
Τα τελευταία χρόνια έχουν ωριμάσει και τα δεδομένα που υπάρχουν για την στερεοτακτική ακτινοθεραπεία στον προστάτη (SBRT) ή υπερ-υποκλασματοποίηση (ultra-hypofractionation). Πρόκειται για ένα πολύ ελκυστικό ακτινοθεραπευτικό σχήμα κατά το οποίο χορηγείται ολόκληρη η δόση σε πολύ λίγα κλάσματα (5 έως 7) και για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη προϋπόθεση, η χρήση εξειδικευμένων μηχανημάτων και τεχνολογίας.
Εξαιτίας της μεγάλης ακρίβειας στη στόχευση που απαιτείται αλλά και της ιδιαίτερης ευαισθησίας του ορθού που βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον προστάτη, η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία και η υπερ-υποκλασματοποίηση δεν αποτελούν θεραπείες ρουτίνας. Οι μελέτες για την στερεοταξία στον προστάτη βρίσκονται σε εξέλιξη αλλά επί του παρόντος φαίνεται ότι είναι μια αποδεκτή εναλλακτική για ασθενείς προσεκτικά επιλεγμένους με χαμηλό ή/και ενδιάμεσο ρίσκο.
Τέλος, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο καρκίνος του προστάτη μπορεί όχι μόνο να ελεγχθεί τοπικά, αλλά και να ιαθεί πλήρως, είτε με συνδυασμό θεραπευτικών χειρισμών, είτε με τοπική ακτινοβολία ως μονοθεραπεία. Η ακτινοθεραπεία είναι μια μη επεμβατική θεραπεία η οποία με τα σύγχρονα μηχανήματα και τεχνικές είναι πολύ καλά ανεκτή στους ασθενείς εξασφαλίζοντας τόσο την ίαση τους όσο και την βέλτιστη ποιότητα ζωής τους, τόσο κατά την διάρκεια της θεραπείας όσο και στο μέλλον.
