Γράφει ο
Νικόλαος Κρητικός
Ακτινοδιαγνώστης
Διευθυντής Τμήματος Αξονικού Μαγνητικού Τομογράφου ΜΗΤΕΡΑ
Ο καρκίνος του ορθού αναφέρεται στον καρκίνο που αναπτύσσεται στο τελικό τμήμα του παχέος εντέρου. Ειδικότερα το ορθό είναι το τμήμα του παχέος εντέρου που εδράζεται αμέσως πάνω από τον σωλήνα που καταλήγει στον πρωκτό και έχει μήκος 15 εκ. περίπου.
Η θέση του διαφοροποιεί τον τρόπο αντιμετώπισης, σε σχέση με τον καρκίνο του υπόλοιπου παχέος εντέρου, και αυτό γιατί βρίσκεται σε πιο δύσκολα προσβάσιμη περιοχή, με ιδιαιτερότητες που συνίστανται στο ότι συνορεύει με λοιπά όργανα και ιδιαίτερα με τον σωλήνα του πρωκτού, μέσω του οποίου ελέγχεται η αφόδευση.
Προδιαθεσικοί παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη καρκίνου του ορθού είναι η διατροφή πλούσια σε λιπαρά, η καθιστική ζωή, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, το αλκοόλ, άλλες παθήσεις του εντέρου (πολύποδες ,φλεγμονώδεις νόσοι, κληρονομικότητα, ηλικία >50).
Συμπτώματα
Τα συνήθη συμπτώματα αφορούν δυσκοιλιότητα, διάρροια, εναλλαγές των δύο, πόνος, αδυναμία, απώλεια βάρους, αίμα από τον πρωκτό.
Σε περίπτωση εμφάνισης των ως άνω συμπτωμάτων είναι σκόπιμη η εξέταση από γαστρεντερολόγο, η οποία περιλαμβάνει πέραν του ιστορικού, κλινική εξέταση και ορθοσκόπηση- κολονοσκόπηση. Εάν επιβεβαιωθεί η διάγνωση καρκίνου του ορθού, το επόμενο σημαντικό βήμα είναι να προσδιορισθεί το μέγεθός του, η ακριβής θέση του, το αν σχετίζεται με γειτονικά όργανα, αλλά και εάν υπάρχουν εντοπίσεις του καρκίνου σε άλλα όργανα μακριά από το ορθό.
Ακτινολογικός έλεγχος
Σε αυτή τη φάση της αντιμετώπισης υπεισέρχεται ο ακτινολογικός έλεγχος. Σήμερα με την υφιστάμενη τεχνολογική εξέλιξη παρέχονται πολλές δυνατότητες για τη διάγνωση του καρκίνου του ορθού με τη χρήση τελευταίας τεχνολογίας αξονικών και μαγνητικών τομογράφων, υπερηχοτομογράφων, αλλά και νέων μεθόδων όπως είναι η PET-CT.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό, ο ακτινονοδιαγνώστης που καλείται να εξετάσει ασθενείς με καρκίνο ορθού να έχει την κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία.
Επίσης, ο ασθενής που προσέρχεται στο ακτινολογικό εργαστήριο με τη διάγνωση του καρκίνου του ορθού θα πρέπει να προσκομίζει οποιαδήποτε σχετική πληροφορία (πόρισμα ενδοσκόπησης, ιατρικό σημείωμα του γιατρού που τον παραπέμπει).
Κατά κανόνα είναι πολύ υποβοηθητική και θα πρέπει να επιδιώκεται η επαφή προ της εξέτασης του κλινικού γιατρού με τον ακτινοδιαγνώστη, ώστε ο τελευταίος να είναι σε θέση να κάνει σωστό σχεδιασμό των απαιτούμενων εξετάσεων.
Μαγνητική Τομογραφία ορθού
Η βασική εξέταση για τη μελέτη του καρκίνου του ορθού είναι η μαγνητική τομογραφία. Είναι σημαντικό η μαγνητική τομογραφία του ορθού να εκτελείται σε προηγμένης τεχνολογίας Μαγνητικό τομογράφο(3 Tesla).
Οι κλειστοφοβικοί ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνονται ότι οι ανοικτοί μαγνητικοί τομογράφοι δεν είναι κατάλληλοι για τη συγκεκριμένη εξέταση και να υποκινούνται να υποβάλλονται στην εξέταση σε Μαγνητικό τομογράφο 3 Tesla με την κατάλληλη προετοιμασία.
Ο ασθενής πρέπει να παραμείνει νηστικός για 6 ώρες πριν την εξέταση και δεν επιτρέπεται η κατανάλωση υγρών μέχρι 1 ώρα πριν την εξέταση.
Την ημέρα της εξέτασης ο ασθενής θα πρέπει να αφαιρέσει όλα τα μεταλλικά αντικείμενα και οτιδήποτε μπορεί να περιέχει μεταλλικά στοιχεία (make-up, κοσμήματα, ακουστικά, αφαιρούμενα υλικά, οδοντοπροσθετική).
Πριν την εξέταση, ο ασθενής καλείται να συμπληρώσει το σχετικό έντυπο συναίνεσης και να αναφέρει ενδεχόμενη παρουσία στο σώμα του βηματοδότη ή οποιουδήποτε μεταλλικού υλικού.
Η διάρκεια της Μαγνητικής Τομογραφίας του ορθού δεν ξεπερνά τα 30 λεπτά κατά την οποία ο ασθενής βρίσκεται σε ύπτια θέση, σύμφωνα δε με τις ισχύουσες οδηγίες δεν απαιτείται η χορήγηση σκιαγραφικού μέσου ενδοφλέβια.
Η ολοκλήρωση της ακτινοδιαγνωστικής μελέτης του καρκίνου του ορθού γίνεται με τη διενέργεια αξονικής τομογραφίας θώρακος και άνω κοιλίας. Οι εν λόγω εξετάσεις δεν υπερβαίνουν σε διάρκεια τα 15 λεπτά, απαιτούν ωστόσο την χορήγηση ενδοφλέβια σκιαγραφικού μέσου.
Ως εκ τούτου επιβάλλεται ο ασθενής να είναι νήστις 6 ώρες τουλάχιστον πριν την εξέταση (επιτρέπεται η λήψη υγρών όπως και στη Μαγνητική τομογραφία) και να λάβει αντιαλλεργική αγωγή εφόσον υπάρχει ιστορικό αλλεργίας κυρίως στο ιώδιο.
Σε ειδικές περιπτώσεις προκειμένου να προσδιορίσουμε καλύτερα την τοπική έκταση του καρκίνου του ορθού αλλά και την πιθανή παρουσία εντοπίσεων σε άλλα όργανα χρησιμοποιούμε ενδοορθικό υπερηχογράφημα και την εξέταση με PET-CT αντίστοιχα.
Η θέση της ακτινοδιάγνωσης στο χειρισμό ασθενών με καρκίνο του ορθού είναι σημαντική, δεδομένου ότι ο συνδυασμός Μαγνητικής και Αξονικής Τομογραφίας παρέχει κατά κανόνα το σύνολο των απαιτούμενων πληροφοριών για το σωστό σχεδιασμό της θεραπείας και την επιτυχή διαχείριση των ασθενών.
