Γράφει η Ελένη Φαλιάκου, Χειρουργός Μαστού, Διευθύντρια Β’ Κλινικής Μαστού ΜΗΤΕΡΑ
Οι μικροεπεμβατικές βιοψίες επιτρέπουν την προεγχειρητική διάγνωση. Κάθε βλάβη στο μαστό που κρίνεται ύποπτη μετά από συνεκτίμηση της κλινικής εξέτασης, των απεικονιστικών εξετάσεων, της ηλικίας αλλά και του οικογενειακού και προσωπικού ιστορικού μιας γυναίκας, πρέπει να ταυτοποιείται ιστολογικά, πριν οδηγηθεί η γυναίκα στο χειρουργείο.
Η EUSOMA (Ευρωπαική Εταιρεία Μαστολογίας) συστήνει το 90% των γυναικών που υποβάλλονται σε χειρουργείο για καρκίνο μαστού, να έχουν προεγχειρητική ιστολογική διάγνωση με μικροεπεμβατικές βιοψίες. Η γνώση της βιολογίας του όγκου, όπως προκύπτει από την ιστολογική του εξέταση, μπορεί να τροποποιήσει τους θεραπευτικούς χειρισμούς. Μια τέτοια περιπτώση είναι ενός τριπλά αρνητικού καρκίνου μαστού ή ενός καρκίνου που υπερεκφράζει το Her2neu ογκογονίδιο. Σε ορισμένες γυναίκες με αυτού του τύπου την ιστολογία του όγκου, συστήνεται συστηματική θεραπεία πριν την χειρουργική επέμβαση.
Οι μικροεπεμβατικές βιοψίες (core biopsy), γίνονται με τοπική αναισθησία. Αυτό επιτυγχάνεται με την βοήθεια και την καθοδήγηση του μαστογράφου, όταν η βλάβη είναι ορατή στη μαστογραφία (στερεοτακτική βιοψία), των υπερήχων, όταν η βλάβη είναι ορατή στο υπερηχογράφημα ή με την καθοδήγηση του μαγνητικού τομογράφου, όταν αυτή είναι ορατή μόνο στη μαγνητική τομογραφία. Με τον τρόπο αυτό λαμβάνουμε ένα τμήμα της βλάβης για ιστολογική διάγνωση, χωρίς να υποβληθεί η γυναίκα σε χειρουργική επέμβαση. Διαγνωστική χειρουργική επέμβαση, με ανοιχτό δηλαδή χειρουργείο, πρέπει να γίνεται μόνο σε περίπτωση αδυναμίας ή αποτυχίας να πάρουμε ιστό με μικροεπεμβατική τεχνική.
Με την προεγχειρητική διάγνωση η επέμβαση σχεδιάζεται καλύτερα και η γυναίκα ενημερώνεται πλήρως για τις θεραπευτικές της επιλογές πριν οδηγηθεί στο χειρουργείο.
Χειρουργική του καρκίνου του μαστού
Η χειρουργική του καρκίνου του μαστού έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια. Στις περισσότερες γυναίκες με καρκίνο μαστού, ο μαστός μπορεί να διατηρηθεί και οι επεμβάσεις αφορούν σε στοχευμένη αφαίρεση του όγκου, συχνά με την καθοδήγηση οδηγών συρμάτων, που τοποθετούνται με χρήση υπερήχων, μαστογράφου ή μαγνητικού τομογράφου. Το ογκολογικό χειρουργείο αφαίρεσης του όγκου, συνδυάζεται με τεχνικές πλαστικής χειρουργικής, που μας επιτρέπουν την αφαίρεση του σε ευρέα υγιή όρια εκτομής και συγχρόνως την επίτευξη καλού αισθητικού αποτελέσματος (ογκοπλαστική).
Στις γυναίκες που θα χρειαστεί να υποβληθούν σε μαστεκτομή εφαρμόζουμε σύγχρονες τεχνικές, που επιτρέπουν τη διατήρηση του δέρματος του μαστού και της θηλής και συγχρόνως δίνεται η δυνατότητα να γίνει αποκατάσταση του μαστού στο ίδιο χειρουργείο.
Η χειρουργική των μασχαλιαίων λεμφαδένων έχει επίσης αλλάξει πολύ. Οι εκτεταμένοι λεμφαδενικοί καθαρισμοί στη μασχάλη έχουν δώσει τη θέση τους στον στοχευμένο λεμφαδενικό καθαρισμό (targeted lymph node dissection) και την βιοψία του φρουρού λεμφαδένα.
Το 60%-80% των γυναικών που υποβάλλονταν στο παρελθόν σε λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης, είχαν αρνητικούς λεμφαδένες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι ασθενείς να έχουν όλη τη νοσηρότητα από την αφαίρεση των λεμφαδένων – λεμφοίδημα, οίδημα δηλαδή του άνω άκρου, χωρίς ογκολογικό όφελος.
Το πρώτο συνέδριο για την εφαρμογή της τεχνικής του φρουρού λεμφαδένα στον καρκίνο του μαστού πραγματοποιήθηκε στο Άμστερνταμ το 1999. Η τεχνική αυτή σήμερα, 23 χρόνια μετά, αποτελεί πλέον το standard of care στη σταδιοποίηση της μασχάλης σε γυναίκες με καρκίνο μαστού και μη ψηλαφητούς μασχαλιαίους λεμφαδένες.
Ο φρουρός λεμφαδένας αποτελεί τον πρώτο λεμφαδένα που παροχετεύει την λέμφο από τον μαστό. Αν λοιπόν ο λεμφαδένας αυτός εντοπιστεί, αφαιρεθεί και δεν έχει καρκινικά κύτταρα, η πιθανότητα να μην υπάρχουν αλλοι διηθημένοι λεμφαδένες είναι 95-97%. Σε αυτή την περίπτωση η γυναίκα δε χρειάζεται να υποβληθεί σε λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης, γιατί αυτός δεν της προσφέρει καλύτερα ποσοστά τοπικής υποτροπής, ούτε συνολικής επιβίωσης.
Σήμερα ακόμα και γυναίκες με 1-2 θετικούς μασχαλιαίους λεμφαδένες που θα κάνουν διατήρηση του μαστού και ακτινοθεραπεία μπορούν να αποφύγουν τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό γιατί αυτός δεν θα τους προσφέρει καλύτερα ποσοστά τοπικής υποτροπής, ούτε συνολικής επιβίωσης.
Ογκοπλαστική του μαστού
Ο μαστός είναι ένα όργανο με σημαντική αισθητική και λειτουργική σημασία για την γυναίκα, συνεπώς ιδανικά η χειρουργική θεραπεία του καρκίνου του μαστού πρέπει να είναι ογκολογικά ασφαλής και αισθητικά πλήρης.
Ογκοπλαστική είναι η χρήση αρχών Ογκολογικής και Πλαστικής Χειρουργικής με στόχο ογκολογικά ασφαλή και αισθητικά αποδεκτά αποτελέσματα.
Η ογκοπλαστική χειρουργική επιτρέπει στη γυναίκα πρόσβαση στο ογκολογικό χειρουργείο για την αφαίρεση του όγκου, αλλά και σε τεχνικές αποκατάστασης μεγάλων ελλειμμάτων με σύγχρονη διατήρηση του μαστού. Επίσης, επιτρέπει την σύγχρονη ή σε δεύτερο χρόνο αποκατάσταση του άλλου μαστού για να επιτευχθεί συμμετρία.
Για να προτείνουμε ογκοπλαστικές επεμβάσεις, πρέπει να συνεκτιμούμε εξατομικευμένους παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, υψηλό BMI (δείκτη μάζας σώματος), διαβήτη, υπέρταση, ιστορικό εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης και το γεγονός ότι επικουρικές θεραπείες – όπως η ακτινοθεραπεία – μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά το αισθητικό αποτέλεσμα.
Η ομάδα που εφαρμόζει τεχνικές ογκοπλαστικής και αποκατάστασης πρέπει να εξασφαλίζει οτι:
- Η γυναίκα έχει συζητήσει εκτεταμένα τις επιλογές της, τους κινδύνους και τα οφέλη και ότι είχε αρκετό χρόνο για να επεξεργαστεί τις πληροφορίες και να πάρει απόφαση.
- Είχε την δυνατότητα να συζητήσει προεγχειρητικά με γυναίκες που υποβλήθηκαν σε παρόμοια επέμβαση.
- Να δει φωτογραφικό υλικό από τα αποτελέσματα παρόμοιων επεμβάσεων.
- Να είναι ενήμερη για τον συνολικό αριθμό επεμβάσεων που μπορεί να χρειαστούν για να επιτευχθεί το τελικό επιθυμητό αισθητικό αποτέλεσμα.
