Της Γιάννας Σουλάκη
Με την πρόσφατη δυσοίωνη πρόβλεψη βρετανών επιστημόνων ότι ο 1 στους 2 ανθρώπους που έχει γεννηθεί μετά το 1960, θα νοσήσει από καρκίνο κάποια στιγμή στη ζωή του, γίνεται απόλυτα κατανοητό, το πόσο σημαντική αποδεικνύεται η επιστημονική έρευνα και η φαρμακευτική καινοτομία στη μάχη κατά της νόσου.
Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί, ο καρκίνος εξακολουθεί να είναι μια γενετική νόσος με πολύπλοκους παθογενετικούς μηχανισμούς και ασαφή μέχρι στιγμής αιτιολογία, γι''αυτό και στις περισσότερες περιπτώσεις οι επιστήμονες μιλούν για «παράγοντες κινδύνου» που τον προκαλούν και όχι για «αιτίες». Η όσο το δυνατόν καλύτερη γνώση των μηχανισμών που υπάρχουν και αποτελούν το μυστήριο της καρκινογένεσης, φαίνεται να είναι το κλειδί για την ανάπτυξη νέων και πιο αποτελεσματικών θεραπειών, με τις οποίες οι επιστήμονες θα μπορέσουν ίσως να προσφέρουν, ακόμα μεγαλύτερη επιβίωση, αλλά και καλύτερη ποιότητα ζωής στους ασθενείς.
.jpeg)
Η μελέτη ουσιών και μηχανισμών, που θα μπορούσαν να παρέμβουν στα κύτταρα για να αναστείλουν ή να πολεμήσουν τον καρκίνο, αλλά και η γρήγορη ανακάλυψη, ανάπτυξη και διάθεση νέων φαρμάκων για την καταπολέμηση του, αποτελεί «στοίχημα» για πολλές φαρμακευτικές εταιρείες, γι''αυτό και πολλές από αυτές βάζουν όλες τους τις δυνάμεις σε νέους ελπιδοφόρους τομείς, όπως είναι η ανοσο-ογκολογία, η ανακάλυψη αντισωμάτων, βιοφαρμάκων, αλλά και στοχευμένων θεραπειών για κάθε τύπο καρκίνου.
Τι νεότερο υπάρχει στην έρευνα κατά του καρκίνου;
Στόχευση πολλών ερευνητικών προσπαθειών αποτελεί τα τελευταία χρόνια η ανοσο-ογκολογία, ενώ πρόσφατες ανακαλύψεις μηχανισμών που συνδέονται με την κυτταρική σηματοδότηση, αλλά και αντικαρκινικών παραγόντων που μπορούν να παρέμβουν σ''αυτην, έχουν καλλιεργήσει μεγάλες προσδοκίες, ότι ίσως τα επόμενα χρόνια συμβούν πολλά και σημαντικά στον τομέα αυτό.
Τέσσερις από αυτές τις νέες ελπιδοφόρες προσπάθειες, παρουσιάστηκαν στην πρόσφατη ενημερωτική επιστημονική συνάντηση «Annual Pharmaceuticals Media Day» στο Βερολίνο, από τον φαρμακευτικό κολοσσό της Bayer, που ανακοίνωσε την πρόθεσή της να εισέλθει δυναμικά στον χώρο της ογκολογικής έρευνας και παραγωγής φαρμάκων. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, η εταιρεία έχει συνάψει στρατηγική συμμαχία με το Broad Institute του MIT και του Harvard στο Cambridge, της Μασαχουσέτης των ΗΠΑμέχρι το 2023, αλλά και αποκλειστική συνεργασία με την Loxo Oncology, Inc., μια εταιρεία βιοτεχνολογίας με έδρα το Stamford, στο Connecticut των ΗΠΑ.
Κάποιες από τις θεραπείες, που βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε δυναμική ερευνητική εξέλιξη, είναι οι εξής:
Σηματοδότηση δημιουργίας όγκου – Oncogenic Signaling
Η ανάπτυξη και εξέλιξη ενός όγκου προϋποθέτει μια σειρά από γενετικές - και όχι μόνο – μεταβολές, που χαρακτηρίζουν τα κύτταρα του όγκου και συνίστανται σε αυξητικά ερεθίσματα, στην προαγωγή της αγγειογένεσης, στην ικανότητα διήθησης των γύρω ιστών, αλλά και της πρόκλησης απομακρυσμένων μεταστάσεων. Αυτά τα χαρακτηριστικά του καρκίνου προκαλούν μεταβολές σε μονοπάτια κυτταρικής σηματοδότησης, που εμπλέκονται στην κυτταρική επιβίωση, τον πολλαπλασιασμό και την αύξηση της κινητικότητας των κυττάρων.
Η Bayer ανακοίνωσε την προσπάθεια ανάπτυξης μικρών μορίων, τα οποία θα στοχεύουν σ''αυτές τις σημαντικές οδούς ενδοκυτταρικής σηματοδότησης του όγκου, που ευθύνονται για την ανάπτυξη και την επιβίωση του καρκίνου. Οι μελέτες επικεντρώνονται σε σαφώς καθορισμένους πληθυσμούς ασθενών, δηλαδή σε ασθενείς με συγκεκριμένους προγνωστικούς δείκτες, η αξιολόγηση των οποίων περιλαμβάνει: το γενετικό υλικό του ίδιου του πάσχοντα, αλλά και τα χαρακτηριστικά του όγκου (εάν είναι επιθετικός, την ικανότητά του για μεταστάσεις κ.α.)
Συζεύξεις αντισώματος-φαρμάκου – Antibody-Drug Conjugates (ADCs)
Οι συζεύξεις αντισώματος-φαρμάκου ή αλλιώς ADCs, είναι μια σημαντική κατηγορία πολύ ισχυρών βιοφαρμακευτικών φαρμάκων, σχεδιασμένων ως στοχοθετημένη θεραπεία για ασθενείς με καρκίνο. Σε αντίθεση με τη χημειοθεραπεία, οι ADC προορίζονται να στοχεύουν και να σκοτώνουν μόνο τα καρκινικά κύτταρα και να αποθέτουν υγιή κύτταρα. Τα ADCs είναι σύνθετα μόρια που αποτελούνται από ένα αντίσωμα, που συνδέεται με ένα βιολογικά ενεργό κυτταροτοξικό (αντικαρκινικό) ωφέλιμο φορτίο ή φάρμακο.
Η Bayer αυτή τη στιγμή επεξεργάζεται αντισώματα στα εργαστήριά της, προκειμένου αυτά να αναγνωρίζουν ειδικές πρωτεΐνες για συγκεκριμένο όγκο, που βρίσκονται πάνω στις επιφάνειες των καρκινικών κυττάρων και οι οποίες αφού προσκολληθούν επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα θα απελευθερώνουν κυτοτοξίνες για να εξοντώσουν τον όγκο.
Συζευγμένο στοχευμένο θόριο – Targeted Thorium Conjugates (TTCs)
Τα TTCs περιλαμβάνουν ουσίες που μεταφέρουν ακτινοβολία-αλφα, υψηλής ενέργειας, η οποία σκοτώνει κύτταρα του όγκου. Αυτό το ραδιολογικό όπλο κατευθύνεται πάνω στα καρκινικά κύτταρα συνδεδεμένο χημικά με ένα αντίσωμα που δημιουργήθηκε για την αναγνώριση των αντιγόνων τα οποία βρίσκονται στον όγκο. Πρόκειται για ειδικά χημικά σήματα του καρκίνου.
Πρόκειται για μια αντικαρκινική θεραπεία άκρως στοχευμένη, ικανή να πλήξει πολλές μορφές καρκίνου ακόμη και μεταστατικών. Επίσης χάρη στην ακρίβεια αυτή, δεν υπάρχουν παρενέργειες.
Ανοσο-ογκολογία – Immuno-Oncology
Στην Ανοσο-Ογκολογία, η εταιρία αναπτύσσει την επόμενη γενιά θεραπευτικών φαρμάκων που απευθύνονται ειδικά στις ανάγκες των ασθενών που δεν ανταποκρίνονται στις υπάρχουσες ανοσοθεραπείες. Η ανοσο-ογκολογία χαρακτηρίστηκε το 2013 από το Science ως η σημαντικότερη επιστημονική εξέλιξη της Ιατρικής δεδομένου ότι έχει συμβάλλει ήδη στα λίγα χρόνια που είναι διαθέσιμη, στην αύξηση της επιβίωσης ασθενών με δύσκολα διαχειρίσιμους καρκίνους, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα κ.α.
Η μέθοδος τροποποιεί το DNA των ειδικών ιών έτσι ώστε να ανακαλύπτουν τα καρκινικά κύτταρα. Αυτοί οι ιοί, είτε καταστρέφουν τη δομή αυτών των κυττάρων αντιγράφοντάς τα ή τα σκοτώνουν έμμεσα, αποκαλύπτοντάς τα και ενεργοποιώντας το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού εναντίον τους. Η μέθοδος αυτή δεν έχει παρενέργειες σε σχέση με το σημερινό τρόπο θεραπείας.
Στη μάχη κατά του καρκίνου μπαίνει δυναμικά η Bayer
Με τέσσερις θεραπείες, σε οκτώ εγκεκριμένες ενδείξεις, ένα προχωρημένο πρόγραμμα ανάπτυξης καθώς και με την στοχευμένη αλλά και διαφοροποιημένη αναπτυξιακή στρατηγική, από το 2018 η Bayer φιλοδοξεί να είναι σε θέση να εξελίξει περαιτέρω το χαρτοφυλάκιο των θεραπειών για τον καρκίνο.
«Η ογκολογία αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης για τη Bayer.», δήλωσε ο Robert LaCaze, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος και Επικεφαλής του Τμήματος Ογκολογίας στη Bayer.
«Οι ασθενείς βρίσκονται στο επίκεντρο όλων όσων κάνουμε, είναι ο λόγος που προσπαθούμε καθημερινά να αναπτύσσουμε αποτελεσματικές θεραπείες που θα βελτιώνουν τη ζωή τους, ενώ παράλληλα προσπαθούμε να τις θέτουμε στη διάθεσή τους το συντομότερο δυνατό».
Εκτός από τη συνεργασία με το Broad Institute , η συνεργασία της Bayer με την Loxo Oncology, Inc., στοχεύει στην ανάπτυξη και εμπορική διάθεση της λαροτρεκτινίνης (LOXO-101) και του παράγοντα LOXO-195. Οι δύο αυτές ενώσεις ερευνώνται για τη θεραπεία των ασθενών με καρκίνο που φέρουν σύντηξη γονιδίων στην κινάση του υποδοχέα τροπομυοσίνης (TRK), δηλαδή γενετικές αλλοιώσεις που υπάρχουν σε ένα ευρύ φάσμα όγκων και οδηγούν στην ανεξέλεγκτη σηματοδότηση της οδού της κινάσης τροπομυοσίνης και στην αύξηση του μεγέθους του όγκου.
Τα στοιχεία παρακολούθησης από μια κλινική μελέτη Φάσης Ι/ΙΙ του από του στόματος λαμβανόμενου αναστολέα TRK λαροτρεκτινιμπης, σε παιδιατρικούς ασθενείς με προχωρημένους στερεούς ή πρωτογενείς όγκους στο κεντρικό νευρικό τους σύστημα, πρόκειται να παρουσιαστούν στη συνάντηση για τον καρκίνο του παιδιού AACR στις 4 Δεκεμβρίου 2017 στην Ατλάντα της Γεωργίας ΗΠΑ).
«Οι συνεργασίες με το Broad Institute και την Loxo Oncology αποτελούν σταθμούς ορόσημα στην προσπάθειά μας να ενισχύσουμε την παρουσία μας στην ογκολογία και να υπογραμμίσουμε τη δέσμευσή μας σε αυτόν τον θεραπευτικό τομέα», υποστηρίζει ο Robert LaCaze. «Η καινοτόμος προσέγγιση της Loxo Oncology συμπληρώνει το πρόγραμμα της ογκολογίας της Bayer με ιδιαίτερες ενώσεις σε διαφορετικές θεραπευτικές μεθόδους, οι οποίες αναπτύσσονται για να κάνουν σημαντική διαφορά σε ασθενείς που πάσχουν από διάφορα είδη καρκίνου».
