Της Γιάννας Σουλάκη
Το 50% των ασθενών με τη νόσο Αλτσχάιμερ οδηγεί ίσως και περισσότερα από 3 χρόνια μετά την διάγνωση, τη στιγμή που ο κίνδυνος εμπλοκής σε ατύχημα των ασθενών αυτών, είναι διπλάσιος. Η σοκαριστική αυτή διαπίστωση, που προέρχεται από επιστημονική μελέτη, εγείρει πολλά ερωτήματα τόσο για την οδική ασφάλεια, όσο και για τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των ανοϊκών ασθενών.
Το σοβαρό αυτό ζήτημα ανέδειξε στο Συνέδριο «Θεραπευτική Συμμαχία» – που έγινε για 3η συνεχόμενη χρονιά από την Ιατρική Εταιρεία Αθηνών, σε συνεργασία με το Health Daily και την Get2work – ο αναπληρωτής καθηγητής νευρολογία και νευροψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και αντιπρόεδρος της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών κ. Σωκράτης Παπαγεωργίου:
«Και όμως το 50% των ασθενών με νόσο Alzheimer οδηγεί», είπε ο καθηγητής κ.Παπαγεωργίου. «Δεν υπάρχει μέριμνα για το σωστό έλεγχο των ανοϊκών ασθενών. Η διάγνωση της νόσου Alzheimer απαιτεί εξατομικευμένο έλεγχο, όπως επιτάσσει η εποχή», πρόσθεσε.
Επηρεάζει το Αλτσχάιμερ και η Άνοια την οδηγική ικανότητα;
Για τους έμπειρους οδηγούς, η οδήγηση μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό αυτόματη δραστηριότητα. Στην πραγματικότητα, όμως, η οδήγηση είναι μια περίπλοκη διεργασία που περιλαμβάνει έναν συνδυασμό πολύπλοκων διαδικασιών σκέψης (με ταχύτητα κλάσματος του δευτερολέπτου), καθώς επίσης και τις αισθήσεις (όραση, ακοή), αλλά και δεξιότητες χειρισμού. Για πολλούς ανθρώπους, η οδήγηση είναι μια πρακτική δεξιότητα, που έχουν αποκτήσει μέσα από εμπειρία ετών.
Το να έχει κανείς άνοια δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πρέπει να παραιτηθεί από τις καθημερινές του δραστηριότητες, λένε οι ειδικοί. Αυτό περιλαμβάνει και την οδήγηση, την οποία ένα άτομο μπορεί να εξακολουθήσει να είναι σε θέση να εκτελεί με ασφάλεια, για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα μετά τη διάγνωση.
9 στους 10 ανθρώπους με ήπια άνοια εξακολουθεί να οδηγεί
Μία έρευνα που έγινε το 2014 στην Βόρεια Ιταλία διαπίστωσε ότι το 87% των ασθενών με διαγνωσμένη ήπια άνοια δεν είχε παραιτηθεί από αυτήν την δραστηριότητα.
Ο καθηγητής Συγκοινωνιολογίας ΕΜΠ κ. Δημοσθένης Παύλου, στο ίδιο συνέδριο τόνισε, ότι τα τροχαία ατυχήματα είναι η 8η αιτία θανάτου παγκοσμίως: «Οι οδηγοί με ήπια διανοητική διαταραχή μπορούν να οδηγούν με ασφάλεια με χαμηλό ρίσκο. Αντιθέτως οι ασθενείς με νόσο Alzheimer, όμως, δεν μπορούν να οδηγήσουν με ασφάλεια. Παρόλα αυτά πολλοί συνεχίζουν να οδηγούν παρά την αυξημένη πιθανότητα πρόκλησης ατυχήματος», είπε ο καθηγητής: «Οι ασθενείς αυτοί έχουν χαμηλούς χρόνους αντίδρασης και κυρίως όσοι πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ».
Πώς επηρεάζει το Αλτσχάιμερ την ικανότητα οδήγησης
Όπως αναφέρεται σχετικά στο βρετανικό Altzheimer''s Society ο ασφαλής οδηγός πρέπει να είναι υπομονετικός και ήρεμος. Η απώλεια μνήμης, η οποία είναι συχνά ένα πρώιμο σύμπτωμα της άνοιας και του Αλτσχάιμερ, είναι σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας. Για την ασφαλή οδήγηση απαιτούνται διαφορετικά είδη μνήμης, όπως για παράδειγμα, να θυμόμαστε την διαδρομή, πώς να αλλάζουμε ταχύτητα και τί σημαίνει η σήμανση στους δρόμους. Η έκπτωση των παραπάνω ικανοτήτων σε κάποιο άτομο με άνοια, τείνει να επηρεάζει γρήγορα και την ικανότητα οδήγησης.
Και πράγματι, όσο η άνοια εξελίσσεται θα υπάρξει κάποια στιγμή, που ο ασθενής δεν θα μπορεί πλέον να οδηγεί με ασφάλεια και θα πρέπει να σταματήσει. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να μην αποδέχονται εύκολα αυτήν την αλλαγή.
Ο χρόνος κατά τον οποίο θα συμβεί η απώλεια των ικανοτήτων που απαιτούνται για την ασφαλή οδήγηση, μπορεί να είναι διαφορετικός σε κάθε άτομο, αλλά οι περισσότεροι οδηγοί με τη νόσο Αλτσχάιμερ, καλό θα ήταν να σταματήσουν μέσα σε πολύ λιγότερο από τρία χρόνια, από την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Συμπτώματα επικινδυνότητας στην οδήγηση
Υπάρχουν σημάδια που μπορεί να προειδοποιούν κάποιον με άνοια και Αλτσχάιμερ ότι θα πρέπει να εγκαταλείψει αυτήν την δραστηριότητα, σύμφωνα με το Altzheimer''s Association.
Τόσο οι ασθενείς, (όσο και οι φροντιστές τους) θα πρέπει να γίνουν περισσότερο υποψιασμένοι, όταν διαπιστώσουν κάποια από τα παρακάτω:
* Ξεχνάτε πώς να πάτε με το αυτοκίνητο σε γνωστά σας μέρη
* Παρακάμπτετε τα σήματα της τροχαίας
* Παίρνετε αργές ή λάθος αποφάσεις στην κυκλοφορία
* Οδηγείτε σε ακατάλληλη ταχύτητα
* Θυμώνετε ή παθαίνετε σύγχυση συχνά κατά την οδήγηση
* Προσκρούετε σε κράσπεδα
* Δεν χρησιμοποιείτε σωστά στην λωρίδα κυκλοφορίας
* Κάνετε λάθη στις διασταυρώσεις
* Μπερδεύετε τα πεντάλ
* Αργείτε να μπείτε στην διαδικασία έναρξης της οδήγησης
* Όταν οδηγείτε, ξεχνάτε που θέλετε να πάτε
Κίνδυνος και στην πεζή μετακίνηση
Όπως ανέφερε στο Συνέδριο «Θεραπευτική Συμμαχία” ο ψυχίατρος και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Άνοιας κ. Γιάννης Παπατριανταφύλλου: «Δεν υπάρχουν πολλές μελέτες για την οδηγική ικανότητα ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Διαπιστωμένα ωστόσο, τα άτομα με αγχώδεις διαταραχές έχουν 50% αυξημένες πιθανότητες για τροχαία ατυχήματα, ενώ οι νευροψυχιατρικές διαταραχές επηρεάζουν την οδηγική συμπεριφορά». Στην άνοια και στη νόσο Αλτχάιμερ, τόνισε ο κ. Παπατριανταφύλλου, έχουμε αυξημένα περιστατικά τροχαίων: «Παρ'' όλα αυτά οι ασθενείς με ψυχικές διαταραχές πιάνουν πιο δύσκολα το τιμόνι» είπε.
Κίνδυνο, όμως, αντιμετωπίζουν και στην πεζή μετακίνηση, οι ασθενείς με άνοια και Αλτσχάιμερ, όπως είπε στην ομιλία της η Διδάκτωρ Συγκοινωνιολογίας κα. Ελεονώρα Παπαδημητρίου: «Οι ηλικιωμένοι πεζοί παρατηρείται ότι έχουν χαμηλή ταχύτητα βάδισης, απόφαση διάσχισης οδού, ασφαλή διέλευση και οπτική αντίληψη. Οι φυσικές εξασθενήσεις και οι νοητικές εκπτώσεις έχουν ως αποτέλεσμα την δυσκολία στην επιλογή χρόνου διάσχισης και εκτίμηση χρόνου άφιξης οχήματος», είπε χαρακτηριστικά.
