Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Ελεγχο των Ναρκωτικών - η οποία παρουσιάστηκε στη χώρα μας από το ΚΕΘΕΑ - η χρήση ναρκωτικών είναι μεγαλύτερη μεταξύ των γυναικών, στις χώρες υψηλού εισοδήματος.
Στις εξαρτημένες γυναίκες εστιάζει η Ετήσια Έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (ΙNCB), που ανακοινώθηκε στη Βιέννη, και παρουσιάστηκε ταυτόχρονα στην Αθήνα από το ΚΕΘΕΑ, σύμβουλο οργανισμό του ΟΗΕ σε θέματα ναρκωτικών.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν το 1/3 των χρηστών παγκοσμίως, με τα επίπεδα χρήσης να είναι μεγαλύτερα μεταξύ των γυναικών στις χώρες υψηλού εισοδήματος. 6,3 εκατομμύρια γυναίκες είναι εξαρτημένες από αμφεταμίνες, 4,7 εκατομμύρια από οπιοειδή και 2,1 από κοκαΐνη.
Παγκοσμίως ο αριθμός των γυναικών που κάνουν χρήση αυξάνει τόσο στις νεώτερες ηλικίες όσο και στον πληθυσμό των φυλακών. Από τις έγκλειστες γυναίκες ποσοστό 30%-60% παγκοσμίως κάνει χρήση ουσιών, ενώ κάποιες χώρες αναφέρουν αύξηση των θανάτων γυναικών από υπερβολική δόση. Επιπλέον, σε σύγκριση με τους άνδρες, οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν κατάχρηση συντογογραφούμενων φαρμάκων. Ωστόσο, μόλις 1 στους 5 από τους συμμετέχοντες σε προγράμματα θεραπείας είναι γυναίκα.
Οι γυναίκες χρήστριες βρίσκονται αντιμέτωπες με πολλές δυσκολίες: Στιγματίζονται περισσότερο σε σχέση με τους άνδρες, συχνά εξοστρακίζονται από τις οικογένειες και τις κοινότητές τους, μπορεί να υφίστανται βία από τους συντρόφους ή άλλα μέλη του στενού τους περιβάλλοντος και να εξωθούνται στην πορνεία προκειμένου να συντηρήσουν τον εθισμό τους ή τον εθισμό του συντρόφου τους. H μόλυνση από τον ιό HIV και οι ψυχιατρικές διαταραχές εμφανίζουν μεγαλύτερη επικράτηση μεταξύ των χρηστριών. Ιδιαίτερα για τις κρατούμενες ο αποχωρισμός από τις κοινότητές τους, τα σπίτια και τις οικογένειές τους είναι πολύ επιζήμιος και αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης και διαταραχών άγχους.
Στην έκθεση τονίζεται ότι για να εφαρμοστεί ολοκληρωμένη και αποτελεσματική πολιτική για τα ναρκωτικά χρειάζεται να υπάρχει ανταπόκριση στις ανάγκες των γυναικών και να αρθούν τα εμπόδια, όπως το στίγμα, στην πρόσβασή τους στη θεραπεία, με ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα και πολιτικές, που θα βασίζονται σε συστηματικότερη συλλογή στοιχείων και θα χρηματοδοτούνται επαρκώς.
Ποινική αντιμετώπιση: αναλογικότητα και ανθρώπινα δικαιώματα
Η Επιτροπή θίγει εκ νέου την ανάγκη αντιμετώπισης των χρηστών με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην αρχή της αναλογικότητας. Ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να αξιοποιούν εναλλακτικά μέτρα, όπως η θεραπεία, η απεξάρτηση και η κοινωνική επανένταξη, αντί να καταφεύγουν σε τιμωρητικά μέτρα και στον εγκλεισμό για τα ήσσονος σημασίας αδικήματα των χρηστών, συμπεριλαμβανομένης της κατοχής για προσωπική χρήση, Αυτή η προσέγγιση και όχι η αποποινικοποίηση της χρήσης, είναι, σύμφωνα με την Επιτροπή, η κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κοιτάξουν οι χώρες με υψηλά ποσοστά συλλήψεων και φυλάκισης χρηστών για μικρότερης σημασίας αδικήματα.
Επιπλέον, η Επιτροπή καλεί τις κυβερνήσεις να καταργήσουν τη θανατική καταδίκη για τα συνδεόμενα με τα ναρκωτικά εγκλήματα, καθώς και την πρακτική των βίαιων αντιποίνων ή εκτελέσεων χωρίς δική υπόπτων για σχετικά με ναρκωτικά αδικήματα.
Νομιμοποίηση της ιατρικής και ψυχαγωγικής χρήσης της κάνναβης
Στις ΗΠΑ, σε συνέχεια της επιστημονικής και της ιατρικής αξιολόγησης που διεξήχθη από την Υπηρεσία Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων, με τη συνεργασία του Εθνικού Ινστιτούτου για τη Χρήση Ναρκωτικών, η Υπηρεσία ανακοίνωσε το 2016 ότι η κάνναβη δεν πληροί επί του παρόντος τα κριτήρια αποδεκτής ιατρικής χρήσης της χώρας, ότι δεν υπάρχει αποδοχή πως η χρήση της υπό ιατρική παρακολούθηση είναι ασφαλής, και ότι η ουσία παρουσιάζει υψηλές πιθανότητες κατάχρησης. Σε κάθε περίπτωση, η Επιτροπή, επισημαίνει την ανάγκη σαφούς και καλά μελετημένου συστήματος παραγωγής και διάθεσης της ουσίας, ώστε να αποτρέπεται η εκτροπή της, σε περίπτωση νομιμοποίησή της για ιατρικούς σκοπούς.
Η Επιτροπή αναφέρει ότι η ευελιξία που προσφέρουν οι διεθνείς Συμβάσεις για τον έλεγχο των ναρκωτικών στα κράτη «έχει τα όριά της και δεν εκτείνεται μέχρι τη ρύθμιση της χρήσης κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς» και παραθέτει στοιχεία από πολιτείες των ΗΠΑ που νομιμοποίησαν τη χρήση κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς, τα οποία δείχνουν αύξηση της χρήσης της ουσίας.
Χώροι εποπτευόμενης χρήσης
Η Επιτροπή επαναλαμβάνει ότι οι «χώροι χρήσης ναρκωτικών» πρέπει να λειτουργούν με βάση ένα πλαίσιο μείωσης της ζήτησης, να μην ενθαρρύνουν τη χρήση ή τη διακίνηση και να οδηγούν σε θεραπεία, απεξάρτηση και κοινωνική επανένταξη, χωρίς να υποκαθιστούν αυτού του τύπου τις αναγκαίες παρεμβάσεις.
Εξελίξεις στην Ευρώπη και τον κόσμο
Η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει η κάνναβη. Είναι επίσης η πιο συχνά αναφερόμενη κύρια ουσία χρήσης από όσους εισάγονται πρώτη φορά σε θεραπεία, και η δεύτερη πιο συχνά αναφερόμενη στο σύνολο των εισαγωγών σε θεραπεία.
Η ηρωίνη είναι το πιο διαδομένο οπιοειδές, ωστόσο πρόβλημα αποτελεί και η κατάχρηση και μιας σειράς συνθετικών οπιοειδών, όπως η μεθαδόνη, η βουπρενορφίνη και η φεντανύλη. Η εμφάνιση και η διαθεσιμότητα νέων ψυχοδραστικών ουσιών συνεχίζεται αμείωτη. Μέχρι τον Μάιο του 2016 είχαν εντοπιστεί περισσότερες από 560 νέες ψυχοδραστικές ουσίες. Πρόσφατο στοιχείο η ανάκαμψη του «έκσταση» με προϊόντα αυξημένης δραστικότητας που θέτουν νέα προβλήματα για τη δημόσια υγεία.
Μόνο οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξοδεύουν κάθε χρόνο μεταξύ 21 και 31 δισεκατομμυρίων ευρώ σε παράνομα ναρκωτικά.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα η αύξηση των θανάτων από υπερβολική δόση οι οποίοι σχεδόν διπλασιάστηκαν κατά τη διετία 2013-2014. Ο αριθμός των ανθρώπων που ανέφεραν χρήση ηρωίνης στις Ηνωμένες Πολιτείες σχεδόν τριπλασιάστηκε από το 2007 μέχρι το 2014. Τα οπιοειδή, συμπεριλαμβανομένης της ηρωίνης και των συνταγογραφούμενων παυσίπονων σκότωσαν περισσότερους από 28.000 ανθρώπους από τους 47.000 και πλέον που πέθαναν από υπερβολική δόση το 2014.
Στην Ασία οι συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή περιορίζουν τις προσπάθειες ελέγχου των ναρκωτικών. Οι μεγάλης κλίμακας μεταναστευτικές ροές και η αυξημένη χρήση και διακίνηση ουσιών στην περιοχή εντείνουν τα προβλήματα που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν. Η παραγωγή παράνομου οπίου στο Αφγανιστάν, τον μεγαλύτερο παραγωγό οπίου στον κόσμο, είναι και πάλι σε άνοδο.
