Της Γιάννας Σουλάκη
Νέες ανακαλύψεις και σημαντικές επιστημονικές εξελίξεις που προκαλούν δέος, θα ανακοινωθούν και θα απασχολήσουν την ιατρική κοινότητα μέσα στο νέο έτος. Επαναστατικές θεραπείες, επιστημονικές καινοτομίες και πρωτοποριακές διαγνωστικές εξετάσεις αναμένεται να αλλάξουν σημαντικά το τοπίο της ιατρικής επιστήμης και να οδηγήσουν τις θεραπευτικές εξελίξεις ένα σκαλί πιο ψηλά.
Περισσότεροι από 1.700 σύνεδροι και επιστήμονες από τον χώρο της υγείας συγκεντρώθηκαν πριν από λίγο καιρό στο Cleveland και συμμετείχαν στη Σύνοδο Κορυφής Ιατρικής Καινοτομίας του Cleveland Clinic με αντικείμενο τις επιστημονικές ανακοινώσεις που αναμένονται μέσα στο 2017 και τις νέες βιοτεχνολογικές ανακαλύψεις που θα τεθούν στην υπηρεσία της υγείας του ανθρώπου, με αποκλειστικό στόχο την βελτίωση της ποιότητας της ζωής του.
Εμείς ανακαλύψαμε και σας παρουσιάζουμε τις 9 κορυφαίες ιατρικές εξελίξεις που θα ανακοινωθούν μέσα στο επόμενο έτος, σύμφωνα με τους ειδικούς της Cleveland Clinic, οι οποίες αναμένεται να αλλάξουν για πάντα την φροντίδα των ασθενών:
1. Η χρήση του μικροβιώματος στην πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία ασθενειών
Είναι γνωστό πλέον ότι στη ζωή δεν είμαστε μόνοι, καθώς ο καθένας μας φιλοξενεί στο σώμα του μερικές δεκάδες τρισεκατομμύρια μικροοργανισμούς. Κάθε στιγμή μέσα μας μαίνονται μάχες επικράτησης μεταξύ αυτών των μικροοργανισμών, μάχες που έχουν ως αποτέλεσμα την υγεία μας ή την ασθένεια, το κέφι μας ή τις αντοχές μας! Το μικροβίωμα (microbiome), λοιπόν, είναι αυτό: το σύνολο των μικροοργανισμών (ιών, βακτηρίων και μυκήτων) που ζουν μέσα μας και γύρω μας.
Πολλές εταιρείες βιοτεχνολογίας, λοιπόν, επικεντρώνονται πλέον ολοένα και περισσότερο στην δυναμική του μικροβιώματος για την ανάπτυξη νέων μεθόδων διάγνωσης, θεραπείας, αλλά και δημιουργίας «προβιοτικών» προϊόντων για την πρόληψη των επικίνδυνων ανισορροπιών που προκαλούνται μεταξύ των μικροβίων που ενδημούν μέσα μας. Ασθένειες στις οποίες η χρήση του μικροβιώματος αναμένεται να προσφέρει πρόληψη ή θεραπεία, είναι ο καρκίνος, η σχιζοφρένεια, η πολλαπλή σκλήρυνση, η παχυσαρκία και ο διαβήτης.
Με την επιτάχυνση της έρευνας στην Αμερική και τη δημιουργία της Εθνικής Πρωτοβουλίας για το Μικροβίωμα, οι ειδικοί πιστεύουν ότι το 2017 θα αποτελέσει το έτος που η μελέτη του μικροβιώματος θα αποτελέσει τον πιο ελπιδοφόρο και κερδοφόρο στόχο για την βιομηχανία της υγειονομικής περίθαλψης.
2. Φάρμακα για τον διαβήτη που μειώνουν τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τους θανάτους
Η είδηση είναι πολύ δυσοίωνη, αλλά πραγματικά οι μελέτες λένε, ότι οι μισοί από τους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 θα πεθάνουν από επιπλοκές του καρδιαγγειακού συστήματος. Οι πιθανότητες μάλιστα, να μην καταφέρουν να φτάσουν μέχρι τα 65α γενέθλιά τους, αγγίζει το 70%.
Το προηγούμενο έτος, το 2016, με την ανακάλυψη και την κυκλοφορία παγκοσμίως δύο νέων φαρμάκων, υπήρξε σημαντική μείωση των ποσοστών θνησιμότητας σ''αυτή την κατηγορία των ασθενών. Η ανακάλυψη της ουσίας “εμπαγλιφλοζίνη” κατάφερε να τροποποιήσει την εξέλιξη της καρδιακής νόσου επιδρώντας με θετικό τρόπο στους νεφρούς, ενώ μια δεύτερη ουσία, η “λιραγλουτίδη” αποδείχθηκε ότι είχε μια συνολική θετική επίδραση σε πολλά ακόμη όργανα.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα θετικά αποτελέσματα, οι εμπειρογνώμονες προβλέπουν ότι το 2017 θα υπάρξει μια πλήρης στροφή στην χορήγηση φαρμάκων στους ασθενείς με διαβήτη, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγάλο κύμα έρευνας, σε τελείως νέες κατευθύνσεις και πεδία που σχετίζονται με τον διαβήτη τύπου 2 και τα συνακόλουθα νοσήματα.
3. Κυτταρική ανοσοθεραπεία για τη θεραπεία της λευχαιμίας και των λεμφωμάτων
Μία από τις πρώτες κυτταρικές ανοσοθεραπείες για τη λευχαιμία και τα μη Hodgkin λεμφώματα είναι έτοιμη να κυκλοφορήσει στην αγορά. Η θεραπεία με τη χρήση T-κυττάρων ασθενών που φέρουν χιμαιρικούς αντιγονικούς υποδοχείς, είναι ένας τύπος ανοσοθεραπείας με την οποία τα Τ-λεμφοκύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος αφαιρούνται και επαναπρογραμματίζονται γενετικά, ώστε να αναζητήσουν και να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα.
Τα αποτελέσματα των μελετών ήταν εντυπωσιακά. Κάποιες από αυτές τις μελέτες, που είχαν επικεντρωθεί στην οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (ALL) ανέφεραν ένα εντυπωσιακό ποσοστό ίασης, της τάξης του 90%.
Αυτή η πρωτοποριακή θεραπεία αναμένεται να εγκριθεί από το Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) της Αμερικής μέσα στο 2017 για τη θεραπεία της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ένα κύμα εγκρίσεων και για άλλους τύπους αιματολογικών καρκίνων και λεμφωμάτων. Με τους ρυθμούς εξέλιξής της, η κυτταρική ανοσοθεραπεία θα μπορούσε ίσως, λένε τώρα οι επιστήμονες, να αντικαταστήσει κάποτε την χημειοθεραπεία, ως θεραπεία με λιγότερες παρενέργειες.
4. Οι “Υγρές βιοψίες” που ανιχνεύουν και αναλύουν το DNA του όγκου σε δείγμα αίματος
Πρόκειται για μία νέα τεχνολογία που έχει γίνει γνωστή ως "υγρή βιοψία" και η οποία αναμένεται να αποτελέσει ένα πανίσχυρο προγνωστικό και διαγνωστικό εργαλείο για τους γιατρούς. Σύμφωνα με την μέθοδο, το DNA των καρκινικών όγκων που κυκλοφορεί στο αίμα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προβλέψει τις πιθανότητες επιβίωσης των πασχόντων από καρκίνο, κι όλο αυτό με μια απλή εξέταση αίματος.
Οι επιστήμονες προσπαθούν να τελειοποιήσουν τη μέθοδο, με την οποία αναλύοντας δείγματα αίματος από ασθενείς αναζητούν ίχνη του DNA των όγκων. To ctDNA, όπως ονομάζεται είναι πάνω από 100 φορές πιο άφθονο στο αίμα, από τα ίδια τα κύτταρα του όγκου, που λαμβάνουν οι γιατροί στην παραδοσιακή βιοψία.
Η τεχνολογία της “υγρής βιοψίας” αναμένεται σταδιακά να εκτοπίσει την παραδοσιακή βιοψία, καθώς είναι απλούστερη ως διαδικασία και δεν ενέχει τους κινδύνους της βιοψίας, κυρίως σε ασθενείς με δυσπρόσιτους όγκους. Οι ειδικοί πιστεύουν πλέον ότι είναι θέμα χρόνου η “υγρή βιοψία” να καθιερωθεί ως εξέταση ρουτίνας, στο ετήσιο τσεκ-απ.
Κι ενώ οι μελέτες βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, οι ετήσιες πωλήσεις αυτού του επαναστατικού τέστ για τον καρκίνο προβλέπεται να αγγίξουν τα 10 δισ. δολάρια. Ετσι, σήμερα υπάρχουν πολλές εταιρείες που αναπτύσσουν αντίστοιχα test kit για να “χτυπήσουν” την αγορά μέσα στο 2017.
5. Αυτοματοποιημένα συστήματα ασφάλειας στο αυτοκίνητο (οδήγηση χωρίς οδηγό)
Με περισσότερα από 38.000 θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα στις ΗΠΑ το 2015, τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα εξακολουθούν να αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου και αναπηρίας στον σύγχρονο κόσμο κι ας μην αναφέρουμε και τη σημαντική δαπάνη που επιβαρύνει τα συστήματα υγείας των χωρών, οι οποίες στις ΗΠΑ μόνο αγγίζουν σχεδόν τα 23 δισ. δολάρια.
Οι νέες αυτόματες λειτουργίες ασφαλείας στην οδήγηση που μελετούν οι επιστήμονες, υπόσχονται τώρα να ελαχιστοποιήσουν σε μεγάλο βαθμό τα ποσοστά των επικίνδυνων αυτοκινητιστικών ατυχημάτων. Πρόκειται για νέα συστήματα προειδοποίησης του κινδύνου σύγκρουσης, ειδοποίηση τάσεων υπνηλίας στους οδηγούς, αλλά και αυτόματα συστήματα cruise control.
Τα καλύτερα έρχονται.... Το 2017 αναμένεται να ενισχυθούν σημαντικά τα συστήματα ασφαλείας των αυτοκινήτων, την στιγμή που το Υπουργείο Μεταφορών των ΗΠΑ μελετά την καθιέρωση της υποχρεωτικής τοποθέτησης κάμερας ασφαλείας σε όλα τα αυτοκίνητα.
Εν τω μεταξύ, υπάρχει ένας μεγαλειώδεις στόχος τον οποίο επεξεργάζονται οι επιστήμονες: να καταφέρουν αφαιρέσουν όλα τα ανθρώπινα λάθη από την αυτοκινητιστική οδήγηση, με την ανακάλυψη καλύτερων λογισμικών αυτοκινήτων. Ετσι οι μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες αυτοκινήτων επενδύουν πλέον τεράστια ποσά σ''αυτά τα προγράμματα. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, το 2017 να είναι η πρώτη χρονιά που θα δούμε οδήγηση αυτοκινήτου...χωρίς οδηγό.
6. Η κεταμίνη στην θεραπεία της φαρμακο-ανθεκτικής κατάθλιψης
Με το 1/3 των ασθενών με μείζονα κατάθλιψη να αντιστέκεται στις υπάρχουσες φαρμακευτικές θεραπείες για τη νόσο (τη στιγμή που στις ΗΠΑ καταγράφονται 43.000 αυτοκτονίες ετησίως), η ανάγκη για αποτελεσματική θεραπεία της κατάθλιψης γίνεται στις μέρες μας επιτακτικότερη από ποτέ.
Το 2013, η κεταμίνη - μία ουσία που χρησιμοποιείται συνήθως από αναισθησιολόγους - μελετήθηκε για την ικανότητά της να στοχεύει και να αναστέλλει τη δράση του N-methyl-D-aspartate (NMDA) υποδοχέα, ο οποίος θεωρείται υπεύθυνος ρυθμιστικός παράγοντας της κατάθλιψης και της διπολικής κατάθλιψης.
Πιο πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η χρήση της κεταμίνης έχει ταχεία αντικαταθλιπτική δράση σε ασθενείς με ανθιστάμενη κατάθλιψη ή διπολική κατάθλιψη, σε ποσοστό 70% μέσα στο πρώτο 24ωρο (!!!) και με γενικά ήπιες παρενέργειες. Για πρώτη φορά, λοιπόν, βρέθηκε μια τόσο γρήγορη και αποτελεσματική θεραπεία για την σοβαρή κατάθλιψη.
Οι μελέτες αυτές οδήγησαν το FDA (Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων της Αμερικής) να χορηγήσει με κατεπείγουσα (fast-track) διαδικασία ερευνητικές άδειες σε εταιρείες να αναπτύξουν νέα φάρμακα με στόχευση τον NMDA-υποδοχέα. Κάποια από αυτά τα σκευάσματα αναμένεται το πιθανότερο να είναι διαθέσιμα για τους ασθενείς μέσα στο 2017.
7. Χρήση της 3D επαυξημένης πραγματικότητας τεχνολογίας στις χειρουργικές επεμβάσεις
Οι χειρουργοί βασίζονται πλέον σε μικροσκόπια με προσοφθάλμιους φακούς ή άλλα φωτογραφικά λειτουργικά συστήματα και τεχνολογίες που επιτρε?πουν τη ζωντανη? και σε πραγματικο? χρο?νο προβολη? του πραγματικου? περιβα?λλοντος, εμπλουτισμε?νη (επαυξημε?νη) σε πραγματικο? χρο?νο με εικονικε?ς εικο?νες και πληροφορι?ες τριω?ν διαστα?σεων, με?σω ηλεκτρονικου? υπολογιστη?.
Πρόκειται για πληροφορικές εφαρμογές που συνδυα?ζουν στοιχει?α απο? τον πραγματικο? κο?σμο και πληροφορι?ες απο? μια ψηφιακη? βα?ση δεδομε?νων.
Την προηγούμενη χρονιά, δύο από τα πιο περίπλοκα χειρουργικά πεδία, η νευροχειρουργική και η μικροχειρουργική του αμφιβληστροειδούς, άρχισαν να πειραματίζονται με την τεχνολογία αυτή, η οποία επιτρέπει στους χειρουργούς να βυθίζονται σε μία υψηλής ανάλυσης 3D οπτική αναπαράσταση του αντικειμένου που χειρουργούν. Αυτά τα στερεοσκοπικά συστήματα χρησιμοποιούν επίσης οπτικά πρότυπα και βοηθούν σημαντικά τους χειρουργούς να εκτελούν με εξαιρετική ακρίβεια ορισμένα καθήκοντα.
Όσοι δοκιμάζουν πιλοτικά την τεχνολογία αυτή, υποστηρίζουν ότι προσδίδει μεγαλύτερη άνεση και οπτικές πληροφορίες που επιτρέπουν στους χειρουργούς να λειτουργούν πιο αποδοτικά και αποτελεσματικά. Αρκετά νοσοκομεία αναμένεται να υιοθετήσουν την επαυξημένη εικονική πραγματικότητα μέσα το 2017.
8. Τεστ αυτοεξέτασης για τον ιό HPV
Οι περισσότερες σεξουαλικά ενεργές γυναίκες είναι φορείς του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ορισμένα στελέχη του HPV είναι υπεύθυνα για το 99 % των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Παρά τη μεγάλη πρόοδο στον τομέα της πρόληψης και της θεραπείας του HPV, όμως, τα οφέλη περιορίζονται σε έναν περιορισμένο πληθυσμό γυναικών: όσες έχουν πρόσβαση στα τέστ και τα εμβόλια για τον HPV.
Για να διευρυνθεί αυτή η πρόσβαση, οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει τεστ αυτοεξέτασης για τον HPV, το οποίο περιλαμβάνει έναν δοκιμαστικό σωλήνα, μια μπατονέτα και ένα ταχυδρομικό κουτί αποστολής. Οι γυναίκες μπορούν να διαχειρίζονται μόνες τους στο σπίτι αυτά τα τεστ και να αποστέλλουν με το ταχυδρομείο το δείγμα σε ένα εργαστήριο, το οποίο θα είναι επιφορτισμένο με την ευθύνη να εντοπίζει τα επικίνδυνα στελέχη του ιού HPV και να ειδοποιεί έγκαιρα τις γυναίκες, όταν τα εντοπίζει.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το 2017 θα είναι η χρονιά που οι εξετάσεις αυτές θα αναπτυχθούν και θα κυκλοφορήσουν σε ευρεία κλίμακα και θα αποτελέσουν την πιο σημαντική προσπάθεια πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας που έχει γίνει μέχρι σήμερα.
9. Βιοαπορροφούμενα stents
Κάθε χρόνο, σε 600.000 ανθρώπους στην Αμερική τοποθετούνται μεταλλικά stents για την αντιμετώπιση της απόφραξης και τη διάνοιξη της στεφανιαίας αρτηρίας. Τις περισσότερες φορές, το μεταλλικό stent μένει εκεί για πάντα. Τα stents, όμως, μπορεί να δυσκολέψουν τις μελλοντικές επεμβάσεις, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν άλλες επιπλοκές, όπως να δημιουργήσουν θρόμβους στο αίμα.
Πρόσφατα, το πρώτο βιοαπορροφoύμενο stent εγκρίθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρόκειται για stents που τοποθετούνται και επιτυγχάνουν την διάνοιξη του στεφανιαίου αγγείου αλλά αποτελούνται από “βιοδιασπώμενα” υλικά, τα οποία με την πάροδο του χρόνου εξαφανίζονται. Αυτό προσφέρει θεωρητικά πλεονεκτήματα καθώς δεν παραμένει το ξένο σώμα μέσα στο αγγείο και καθιστά δυνατή τη μελλοντική χειρουργική αντιμετώπιση της εξέλιξης της στεφανιαίας νόσου, είτε με άλλο stent είτε χειρουργικά με αορτοστεφανιαία παράκαμψη (bypass).
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η δυνητική αγορά του βιοαπορροφήσιμου stent θα προσεγγίσει συνολικά τα 2 δις δολάρια μέσα σε έξι χρόνια.
Με πληροφορίες από consultqd.clevelandclinic.org
