Γράφει ο Δημήτρης Καρόκης, MD, MSc, Ρευματολόγος, Πρόεδρος Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδος.
Οι φλεγμονώδεις ρευματικές παθήσεις μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε ηλικία. Η συχνότερη ηλικία εμφάνισης είναι από τα 30 έως 50 έτη, αλλά μπορούν να προβληθούν ακόμα και παιδιά ή υπερήλικες. Στην πλειοψηφία τους έχουν ως κύριο σύμπτωμα την αρθρίτιδα, δηλαδή τη φλεγμονή των αρθρώσεων, η οποία προκαλεί πόνο και πρήξιμο στις αρθρώσεις, καθώς και δυσκαμψία, κυρίως κατά τις πρωινές ώρες. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι η χαμηλή πυρετική κίνηση, το αίσθημα της κόπωσης, η ξηροστομία, η ξηροφθαλμία, η αναιμία, ο χαμηλός αριθμός λευκών ή αιμοπεταλίων, η οφθαλμική φλεγμονή, αλλά και τα εξανθήματα (π.χ. ψωρίαση, εξάνθημα του λύκου, αγγειιτιδικό εξάνθημα).
Φλεγμονώδεις ρευματικές παθήσεις
Η συχνότερη φλεγμονώδης ρευματική πάθηση είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, με συχνότητα περίπου 0,8%. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα εμφανίζεται, συνήθως, κατά τα 40-50 έτη και ιδιαίτερα στις γυναίκες (αναλογία 3 προς 1).
Δεύτερη σε ποσοστό εμφάνισης έρχεται η ψωριασική αρθρίτιδα, με συχνότητα περίπου 0,5%, η οποία κάνει την εμφάνισή της κυρίως στις ηλικίες 30-50 ετών. Κατά τις ίδιες δεκαετίες, αλλά με συχνότητα περίπου 0,4% εμφανίζεται και η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, η οποία πλήττει κυρίως άνδρες(αναλογία 7 προς 1).
Βασικό σύμπτωμα της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, αποτελεί ο φλεγμονώδης πόνος στη μέση. Ο φλεγμονώδης πόνος επιδεινώνεται κατά το δεύτερο μισό της νύχτας και τις πρωινές ώρες, συνοδευόμενος από έντονη δυσκαμψία. Ο πόνος αυτός επιδεινώνεται με την ανάπαυση και βελτιώνεται με την κίνηση, ενώ ανταποκρίνεται εντυπωσιακά στα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
Άλλα ρευματικά νοσήματα αποτελούν ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, καθώς και το Σύνδρομο Sjogren, τα οποία εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα, περίπου 0,35%. Αξίζει να σημειωθεί πως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος προτιμά ιδιαίτερα τις γυναίκες, με αναλογία 9 προς 1.
Στις πιο σπάνιες φλεγμονώδεις ρευματικές παθήσεις ανήκουν το σκληρόδερμα, οι συστηματικές αγγειίτιδες και οι μυοσίτιδες.
Οστεοπόρωση
Το πρώτο σύμπτωμα αυτής της «σιωπηλής νόσου» είναι το κάταγμα, συνήθως στη θωρακοοσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, στο ισχίο ή στον καρπό. Τα κατάγματα αυτά χαρακτηρίζονται ως «χαμηλής ενέργειας» ,δηλαδή χωρίς να έχει συμβεί σοβαρή κάκωση που εξηγεί τη δεδομένη βλάβη. Στα βασικά αίτια της οστεοπόρωσης περιλαμβάνονται η εμμηνόπαυση στις γυναίκες, η γοναδική ανεπάρκεια στους άνδρες, η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης, το χαμηλό σωματικό βάρος, το κάπνισμα, και φυσικά το οικογενειακό ιστορικό κατάγματος σε κάποιον γονέα. Η διάγνωση της νόσου γίνεται με το ιστορικό και τη μέτρηση οστικής πυκνότητας, και η θεραπεία με τη χρήση διφωσφονικών ή ειδικών μονοκλωνικών αντισωμάτων, με παράλληλη λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D.
Αίτια και έγκαιρη διάγνωση
Τα ακριβή αίτια των φλεγμονωδών ρευματικών νοσημάτων δεν είναι ακόμη γνωστά, όμως πιστεύεται πως για αυτά ευθύνονται ποικίλοι παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να συνδέονται με τις καθημερινές μας συνήθειες, όπως είναι η κακή διατροφή και το κάπνισμα, αλλά μπορεί να είναι και γονιδιακοί, να έχουμε κληρονομήσει δηλαδή κάποιο από αυτά τα νοσήματα. Υπάρχει, όμως, περίπτωση να προέρχονται και από περιβαλλοντικά αίτια, λόγω λοιμώξεων και ρύπανσης.
Η διάγνωση των ρευματικών νοσημάτων γίνεται κυρίως μέσω του λεπτομερούς ιστορικού και της προσεκτικής κλινικής εξέτασης, σε συνδυασμό με ιδιαίτερες εργαστηριακές εξετάσεις. Πολύ σημαντική στη διαδικασία της αντιμετώπισης είναι η έγκαιρη προσέλευση ή παραπομπή του/της ασθενούς στον ειδικό γιατρό, τον Ρευματολόγο, ο οποίος θα αξιολογήσει όλα τα συμπτώματα και θα δώσει μια ολοκληρωμένη διάγνωση.
Θεραπεία
Η έγκαιρη διάγνωση των ρευματικών νοσημάτων είναι ζωτικής σημασίας καθώς βοηθάει στην άμεση έναρξη της σωστής επιθετικής θεραπευτικής αγωγής, ώστε να καταπολεμηθεί η φλεγμονή και να αποφευχθεί η μόνιμη βλάβη των αρθρώσεων, και άλλων οργάνων. Είναι σημαντικό ότι στα περισσότερα ρευματικά νοσήματα, η μόνιμη βλάβη στις αρθρώσεις και τα άλλα όργανα επισυμβαίνει ήδη από τα πρώτα 1-2 χρόνια της ασθένειας, γι αυτό και έχει τόσο μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωση.
Για την καταπολέμηση της φλεγμονής χορηγούνται, αρχικά, μικρές δόσεις κορτιζόνης και ακολουθεί η έναρξη θεραπείας με χορήγηση αντιρευματικών τροποποιητικών φαρμάκων, και ιδιαίτερα της μεθοτρεξάτης.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες βιώνουμε μια θεραπευτική επανάσταση όσον αφορά στα ρευματικά νοσήματα. Με την ανακάλυψη και χρήση των βιολογικών παραγόντων και των νεότερων στοχευμένων θεραπειών, πάρα πολλοί ασθενείς οδηγούνται σε ύφεση της νόσου. Καθώς οι κατηγορίες των παραπάνω φαρμάκων είναι πολλές, υπάρχει η δυνατότητα εναλλαγής της θεραπευτικής αγωγής και της εξατομίκευσης αυτής ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε ασθενούς.
Ενημέρωση και επικοινωνία με τον Ρευματολόγο
Η ενημέρωση του κοινού μέσω δράσεων των Συλλόγων Ασθενών, αλλά και η συνεχής κατάρτιση των λοιπών ιατρικών ειδικοτήτων (γενικών ιατρών, παθολόγων, ορθοπεδικών) μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση του ασθενούς.
Ένας ασθενής που εμφανίζει κάποιο από τα προαναφερθέντα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφθεί άμεσα έναν Ρευματολόγο, ή να παραπεμφθεί σε αυτόν. Η ειλικρινής επικοινωνία μεταξύ του ασθενούς και του ιατρού, για τα προβλήματα και τις συνήθειες της καθημερινότητάς του, είναι απαραίτητη για την σωστή αντιμετώπιση και την επιτυχή έκβαση των ρευματικών νοσημάτων.
Ένας ενημερωμένος, και κατά συνέπεια ενδυναμωμένος, ασθενής μπορεί να συμμετάσχει ενεργά στην θεραπευτική απόφαση, είτε να συναποφασίζοντας είτε δίνοντας την ενημερωμένη συγκατάθεσή του.
