Της Γιάννας Σουλάκη
Είναι γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι που κάνουν χρήση ουσιών εθίζονται πιο εύκολα, ενώ άλλοι όχι, αλλά αυτό δεν συμβαίνει κατά τύχη. Έχει επιστημονική εξήγηση...
Τελευταία πολλές έρευνες που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο εγκέφαλος των ατόμων που είναι επιρρεπή στις εξαρτήσεις, εμφανίζει διαφοροποιήσεις από των υπολοίπων. Οι μαγνητικές τομογραφίες (fMRI) μπορούν πλέον να το αποδείξουν. Έτσι, σ' αυτές, οι επιστήμονες κατάφεραν να δουν ξεκάθαρα ότι η λειτουργία ορισμένων εγκεφαλικών συνάψεων, μπορεί να κάνει κάποιους ανθρώπους περισσότερο παρορμητικούς και ευάλωτους στην χρήση ουσιών, σε σύγκριση με άλλους.
Σε μια μελέτη που συνέκρινε τους εγκεφάλους εθισμένων στην κοκαΐνη ανθρώπων, με τους εγκεφάλους των μη εθισμένων αδελφών τους, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Cambridge διαπίστωσαν ότι και οι δύο πλευρές έφεραν δυσλειτουργίες σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τη συμπεριφορά, γεγονός που υποδηλώνει ότι μερικοί άνθρωποι είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τον εθισμό.
Παράγοντες Τοξικομανίας
Άρα, λοιπόν, η βιολογική μας ταυτότητα, μας καταδικάζει στην εξάρτηση; Η απάντηση είναι “όχι απαραίτητα”. Στη μελέτη του Cambridge, μπορεί τα αδέλφια να είχαν παρόμοιες εγκεφαλικές αλλοιώσεις, παρ'' όλα αυτά αποδείχθηκαν εξαιρετικά διαφορετικά μεταξύ τους στη στάση τους απέναντι στον εθισμό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η βιολογική μας ταυτότητα αποτελεί ένα μόνον συστατικό της ροπής μας προς τον εθισμό.
Όπως συμβαίνει σε κάποιες χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις, έτσι και στον εθισμό, υπάρχει πάντα μια συμπεριφορική παράμετρος. Έτσι, μια γενετική προδιάθεση προς τους εθισμούς δεν σημάνει απαραίτητα ότι αυτός είναι ο μονόδρομος. Η ανατροφή, η προσωπικότητα, οι εμπειρίες της ζωής, αλλά και άλλοι παράγοντες, είναι εξίσου σημαντικοί στην πιθανότητα να εθιστεί κάποιος στις ουσίες.
Παρά το γεγονός ότι η επιστήμη δεν έχει φτάσει ακόμη στο σημείο να μπορεί να προσφέρει μια διάγνωση με μαγνητική εγκεφάλου στον κάθε άνθρωπο, ώστε να γνωρίζει αν έχει ή όχι προδιάθεση στον εθισμό, μπορεί να κάνει κανείς μια γενική αυτο-αξιολόγηση του κινδύνου που μπορεί να αντιμετωπίζει:
- Υπάρχει κάποιος συγγενής εξ αίματος (γονέας ή αδελφός), ο οποίος να αντιμετώπισε ή να αντιμετωπίζει προβλήματα εθισμού;
- Μήπως μεγαλώνατε με κάποιον γονέα που ήταν εθισμένος, επιθετικός ή αμέτοχος;
- Έχετε κατάθλιψη, άγχος ή άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας;
Συμβουλές για να αποφύγετε τον εθισμό
Δεν μπορείτε να ελέγξετε ποιοι είναι οι γονείς σας, ή τις επιλογές των ανθρώπων που αποτελούσαν το περιβάλλον ή την οικογένεια μέσα στην οποία μεγαλώσατε, αλλά σίγουρα δεν είστε ανίσχυροι.
Δείτε κάποιες προφυλάξεις που μπορείτε να πάρετε για να αποφύγετε μια δια βίου καταστροφική σύγκρουση με τους εθισμούς:
- Πείτε ΟΧΙ
Ο πιο προφανής τρόπος για την πρόληψη του εθισμού, είναι να αποφύγετε εξ αρχής την εμπλοκή σας με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Αλλά αυτό δεν είναι πάντα τόσο απλό. Επειδή τα ανθρώπινα όντα βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση της ευχαρίστησης, αλλά και της γρήγορης ανακούφισης από τον πόνο, η προσέγγιση “Πείτε ΟΧΙ” μπορεί να μην είναι αρκετή για την πρόληψη του εθισμού.
Αν αποφασίσετε να πιείτε αλκοόλ, κάντε το με μια μετριοπάθεια (όχι περισσότερο από ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και όχι περισσότερα από δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες, σύμφωνα με την οδηγία του Αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC). Κι ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να καταναλώνουν χωρίς δυσκολία μέτριες ποσότητες αλκοόλ, τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό εθισμού ή αυτά που αντιμετωπίζουν άλλους παράγοντες κινδύνου, μπορεί να διαπιστώσουν ότι η χρήση κλιμακώνεται γρήγορα - από την χαμηλή στη μεγάλη κατανάλωση - κι έτσι να οδηγηθούν πιο εύκολα στον αλκοολισμό.
- Καθυστέρηση στην έναρξη χρήσης του αλκοόλ
Η έρευνα δείχνει ότι ο αλκοολισμός είναι πιο διαδεδομένος μεταξύ των ανθρώπων που αρχίζουν τη χρήση του αλκοόλ σε νεαρή ηλικία. Η καθυστέρηση στην έναρξη της χρήσης μέχρι την ηλικία των 21 ετών ή ακόμη και αργότερα, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ κατά την ενήλικη ζωή.
- Περιορισμός των αρνητικών επιδράσεων
Τόσο οι έφηβοι, όσο και οι ενήλικες επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τους συνομηλίκους τους. Η τάση να σχετίζεται κανείς με ανθρώπους που κάνουν κατάχρηση ουσιών ή αλκοόλ ή που έχουν ανεκτική στάση απέναντι στην κατάχρηση ουσιών, αυξάνει τις πιθανότητες έναρξης του εθισμού και της κατάχρησης ουσιών.
- Διαχείριση του άγχους
Το άγχος είναι ένας από τους πιο συχνά αναφερόμενους λόγους, που οι άνθρωποι ομολογούν ότι κάνουν κατάχρηση ουσιών. Έτσι, αντί να βγαίνετε εκτός ελέγχου, καλύτερα να λάβετε εγκαίρως τα μέτρα σας και να φροντίσετε να διαχειριστείτε το άγχος σας, πριν τα πράγματα ξεφύγουν από τον έλεγχό σας. Η άσκηση, ο διαλογισμός, η συζήτηση με έναν φίλο, πνευματικό σύμβουλο ή θεραπευτή, θα σας βοηθήσει να μοιραστείτε το άγχος σας και να χαλαρώσετε, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγετε στην προσωρινή ανακούφιση των προβλημάτων σας, μέσω των ναρκωτικών ή του αλκοόλ.
- Δημιουργήστε ισχυρές σχέσεις
Ένα ισχυρό ανθρώπινο δίκτυο υποστήριξης, μπορεί να αποδειχθεί ένας δυνατός προστατευτικός παράγοντας κατά του εθισμού. Είτε επιλέξετε να στραφείτε σε φίλους, στην οικογένειά σας, ή σε κάποια ομάδα ανθρώπων, φροντίστε να έχετε πάντα δίπλα σας κάποιους ανθρώπους που θα σκύψουν με ενδιαφέρον πάνω στα προβλήματά σας και θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε το άγχος και τα άλλα συναισθήματά σας, χωρίς χημική διαφυγή.
- Αναγνωρίστε τα προειδοποιητικά σημάδια
Αν επιλέξετε τελικά - παρά τις προειδοποιήσεις - να πιείτε ή να κάνετε χρήση ναρκωτικών, φροντίστε να είστε σε εγρήγορση για την εμφάνιση πιθανών συμπτωμάτων εθισμού. Μεταξύ αυτών είναι: τα στερητικά συμπτώματα, η ανοχή στην χρήση της ουσίας, η απώλεια ελέγχου, πιθανές αλλαγές στη διατροφή, τον ύπνο ή τη συμπεριφορά, εάν εγκαταλείψετε δραστηριότητες που κάποτε απολαμβάνατε και άλλες αρνητικές συνέπειες, που μπορεί να σχετίζονται με τις καταχρήσεις σας. Σε περίπτωση που δεν είστε βέβαιοι, απευθυνθείτε σε κάποιον θεραπευτή ή Κέντρο Απεξάρτησης από ουσίες, για να αξιολογήσουν την κατάστασής σας ειδικοί επιστήμονες, οι οποίοι μπορεί όχι μόνο να σας διαφωτίσουν εάν η χρήση της οποιασδήποτε ουσίας έχει γίνει πλέον καταχρηστική και προβληματική για εσάς, αλλά και να σας βοηθήσουν να απεξαρτηθείτε από αυτήν.
- Ορίστε και πετύχετε στόχους
Οι άνθρωποι που βάζουν ρεαλιστικούς στόχους και εργάζεται δραστήρια προς την κατεύθυνση της υλοποίησής τους, είναι λιγότερο πιθανόν να αποπροσανατολιστούν από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών ή αλκοόλ, σε σύγκριση με τους ανθρώπους που αισθάνονται ότι δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους, ή δεν κάνουν τίποτα προς αυτή την κατεύθυνση.
- Αναζητήστε θεραπεία στην ψυχική ασθένεια
Η κατάχρηση ουσιών συνδέεται στενά με την ψυχική ασθένεια. Αν ζείτε με προβλήματα κατάθλιψης, σοβαρής αγχώδους διαταραχής, διαταραχής προσωπικότητας ή άλλης ψυχιατρικής πάθησης ζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας και μην προσπαθήσετε να “αυτοθεραπευθείτε” με ψυχοφάρμακα, ναρκωτικά ή αλκοόλ.
Ακόμα κι αν η γονιδιακή σας ταυτότητα, σας στρέφει προς την κατεύθυνση του εθισμού, μπορείτε να αλλάξετε πορεία παίρνοντας τα κατάλληλα μέτρα για να προστατεύσετε τον εαυτό σας. Τα γονίδια αντιπροσωπεύουν κατ'' εκτίμηση, το 40 - 60% του κινδύνου για εθισμό. Αυτό σας αφήνει ένα άλλο 40 - 60% που οφείλεται σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες, το οποίο μπορεί να είναι κάτω από τον έλεγχό σας.
-----------------------------
Ειδικά κέντρα απεξάρτησης από τα Ναρκωτικά και το Αλκοόλ μπορούν να σας βοηθήσουν να καταλάβετε αν έχετε σοβαρό πρόβλημα με την χρήση ουσιών.
Για απεξάρτηση από τα ναρκωτικά, μπορείτε να απευθυνθείτε στο ΚΕΘΕΑ.
Για απεξάρτηση από το αλκοόλ, μπορείτε να απευθυνθείτε στο ΚΕΘΕΑ – ΑΛΦΑ.
Διαβάστε ακόμα:
- Αλκοόλ και καρκίνος: Ποια είναι η κατανάλωση που σας βάζει σε κίνδυνο;
- OHE-ΚΕΘΕΑ: Υψηλότερα τα επίπεδα χρήσης ναρκωτικών στις γυναίκες, σε χώρες υψηλών εισοδημάτων
Με πληροφορίες από addiction.com
